Neytendablaðið - 01.03.2001, Blaðsíða 23

Neytendaréttur
ístravel-málið
vannst í héraðsdómi
Eins og áður hefur verið sagt
frá í Neytendablaðinu hafa
Neytendasamtökin undanfarið
sótt mál gegn samgönguráðu-
neytinu vegna svokallaðs
Istravelmáls. Forsagan er sú
að félagsmaður Neytendasam-
takanna hafði pantað og greitt
fyrir ferð með ferðaskrifstof-
unni Istravel ehf. þegar hún
hætti rekstri og lagði inn
ferðaskrifstofuleyfið 12. ágúst
1996. Félagsmaðurinn gat því
ekki farið í ferðina sem hann
hafði greitt fyrir. Samgöngu-
ráðuneytið auglýsti ekki eftir
kröfum í tryggingarfé ferða-
skrifstofunnar, en engu að
síður lýsti félagsmaður sam-
takanna kröfu í tryggingarféð.
Samgönguráðuneytið svaraði
honum á þann veg að trygg-
ing ferðaskrifstofunnar hafi
einungis dugað fyrir heim-
flutningi farþega og væri
ráðuneytinu því ekki unnt að
greiða kröfu hans.
Álit umboðsmanns
alþingis
Nokkrir félagsmenn Neyt-
endasamtakanna leituðu í
kjölfarið til samtakanna.
Neytendasamtökin óskuðu
eftir áliti umboðsmanns al-
þingis á málinu og var niður-
staða hans frá 12. mars 1999 á
þann veg að of langur tími
hafi liðið frá gildistöku breyt-
inga á lögum um skipulag
ferðamála, sem fól í sér breyt-
ingar á reglum um tryggingar
ferðaskrifstofa, þar til sam-
gönguráðuneytið gerði ferða-
skrifstofunni að láta í té upp-
lýsingar til að nýjar ákvarðan-
ir yrðu teknar um tryggingar
ferðaskrifstofa. Einnig taldi
hann að samgönguráðuneyt-
inu hafi ekki verið heimilt að
veita þeim sem staddir voru
erlendis á vegum ístravels
ehf. forgang fram yfir þá sem
greitt höfðu inn á ferðir með
greiðslum eins og þeim sem
félagsmaður Neytendasam-
takanna krefur ríkið um í mál-
inu. Slík trygging var skilyrði
fyrir rekstrinum samkvæmt
lögum, og bar rtkinu því að
sjá til þess að tryggingin væri
nægileg.
Jafnframt kemur fram í
dóminum að þegar Istravel
hætti rekstri tók samgöngu-
ráðuneytið að sér að greiða af
tryggingarfé ferðaskrifstof-
unnar. Samkvæmt lögum átti
félagsmaðurinn, sem greitt
hafði inn á ferð með ferða-
skrifstpfunni, því rétt á
greiðslu af því tryggingarfé.
Þótt ráðuneytinu hafi með
lögum verið falið að ákveða
hvort greiða skyldi af trygg-
ingafé ferðaskrifstofunnar er
engin lagastoð fyrir því að
ráðuneytinu hafi verið heimilt
að ákveða hverjum af við-
skiptavinum ferðakrifstofa
skuli greitt, heldur er þvert á
móti kveðið á um að greiða
skuli bæði fyrir heimflutning
farþega og endurgreiðslu fjár
sem neytandi hefur borgað
inn á afi keypt. Þó svo fram
hafi komið að tryggingafé
ferðaskrifstofunna fyrir
ófarmna ferð. Þótt tryggingar-
féð hafi einungis dugað fyrir
greiðslu heimflutnings far-
þega verður ekki séð að með
því hafi einungis verið hægt
að greiða kröfur þeirra sem
þurftu heimflutning, enda bar
íslenska ríkinu að sjá til þess
að tryggingarfjárhæð ferða-
skrifstofunnar væri eins og
reglugerðarákvæði kveður á
um.
Niðurstaða dómsins er sú
að ríkið hafi ekki uppfyllt
lagaskyldur sínar og ekki veitt
þá vernd sem það á lögum
samkvæmt að veita neytend-
um Með því hafi ríkið valdið
félagsmanni Neytendasamtak-
anna tjóni. Kröfur félags-
mannsins voru því teknar til
greina.
Áfrýjun til Hæstaréttar?
Þess ber að geta að um hér-
aðsdóm er að ræða og á enn
eftir að koma í ljós hvort
dómi þessum verður áfrýjað
til Hæstaréttar, en það er ekki
ólíklegt. Neytendasamtökin
ráða engu að síður þeim fé-
lagsmönnum sínum sem greitt
höfðu inn á ferðir með ístrav-
el og fengu ekki greitt af
tryggingarfénu að snúa sér nú
til samgönguráðuneytisins
með kröfur sínar.
félaginu. Beindi umboðsmað-
ur þeim tilmælum til sam-
gönguráðuneytisins að það
tæki mál nokkurra félags-
manna samtakanna til endur-
skoðunar kæmi fram beiðni
þess efnis og leitaði leiða til
að rétta hlut þeirra.
I kjölfar álits umboðs-
manns alþingis fóru Neyt-
endasamtökin fram á það við
ráðuneytið að það endurskoð-
aði mál félagsmanna sinna
með hliðsjón af niðurstöð-
unni. Það var hins vegar mat
samgönguráðuneytisins að
ekki væri ástæða til að aðhaf-
ast frekar í málinu.
Málið fyrir dómstóla
Þar sem mál þetta varðar
marga neytendur ákváðu
Neytendasamtökin að styrkja
málaferli þessi og dæntdi hér-
aðsdómur Reykjavíkur í mál-
inu rétt fyrir áramótin, 29.
desember. í úrskurðinum
kemur meðal annars fram að
íslenska ríkið hafi tekið að sér
með lögum að tryggja neyt-
endum vemd á þessu sviði
ferðamála með því að skylda
ferðaskrifstofurnar - og gera
að skilyrði fyrir rekstrinum -
til að setja tryggingu fyrir
23