blaðið - 20.06.2005, Blaðsíða 24

24 menning
mánudagur, 20. júní 2005 I blaðið
Er þörf á sérstökum
bókmenntaverðlaunum
I ferðalag með
Dauða og
jarðarber
range-verðlaunin, bresku kvenna-
ákmenntaverðlaunin, voru veitt
dögunum. Sigurvegari þetta árið
3T Lionel Shriver fyrir bókina
^e Need to Talk About Kevin.
ókin hefur vakið mikla athygli en
ún er skrifuð í bréfaformi þar sem
ginkona skrifar fjarstöddum eig-
imanni um son þeirra sem henni
efur aldrei þótt vænt um. Sonur-
ín verður fjöldamorðingi á tánings-
Idri.
Á þeim tíu árum sem Orange-verð-
mnin hafa verið veitt hafa þau ver-
i gagnrýnd harðlega og verið sögð
aauðsynleg, yfirlætisfull, fárán-
;ga kynjaskipt og fleira þar fram
'tir götunum. Konurnar, sem stofn-
ðu verðlaunin á þeim tíma, segja
ins vegar að mikil þörf hafi verið
þeim. Þær benda á að þótt konur
;u höfundar um 70% skáldsagna í
retlandi einoki miðaldra karlmenn
lnefningar til hinna virtu Book-
r-verðlauna. Konur eru þó ekki á
mu máli um ágæti verðlaunanna
l jafnvel hefur hent að Orange-
Brðlaunahafar hafi gagnrýnt
;rðlaunin.
kki áhugi á sérstök-
m verðlaunum fyrir
onur
elta má fyrir sér hvort
rundvöllur sé fyrir
irstökum kvennabók-
lenntaverðlaunum
ér á landi. Viðbrögð
rigg-ja bókmennta-
venna, sem Blaðið
afði tal af, benda
1 að áhuginn sé tak-
larkaður.
„Stundum finnst manni að konur
eigi erfiðara uppdráttar en karl-
ar í bókmenntaheiminum.
Mér finnst hins veg-
ar að konur eigi að
berjast á jafnrétt-
isgrundvelli
fremur en að
draga þær í
sérstakan
dilk,“ seg-
ir Hildur
Petta er nokkuð sem okkur lang-
ði til að gera - ferðast um landið
l sýna. Við erum búnir að pakka
% erum að leggja af stað,“ segir
unnar B. Guðmundsson, annar
ákari sýningarinnar Dauði og
irðarber. Gunnar hyggst ásamt
norra Engilbertssyni, mótleikara
fium, halda í sýningarferð um
tndið með verkið. „Við lát-
m vita af okkur á undan
% setjum okkur í samband
ið aðila á hinum ýmsu
,öðum en auðvitað kemur
ka til greina að birtast fyr-
varalaust á tjaldstæðum.
ið erum á litlum bíl og
omum með allt með okkur
% sjáum sjálfir um tækni-
iálin,“ segir Gunnar.
Fjórir höfundar eru að
arkinu, þau Ágústa Skúla-
óttir, Björn Thorarensen,
samt leikurunum tveimur,
norra og Gunnari. „Þetta
ar spuni með styrkri leik-
;jórn,“ segir Gunnar um
imvinnuna. Leikritið var
umsýnt í Gúttó í Hafnar-
rði ll.júní.
Dauði og jarðarber
allar um tvo sígaunabræð-
r sem búið hafa hjá ömmu
nni alla ævi. Bræðurnir
omast að því sér til mik-
illar skelfingar á afmælisdag ömm-
unnar að hún hefur geispað gol-
unni. Hæfileikar bræðranna hafa
verið bældir niður af krafti af ömmu
gömlu og hún hefur staðið í vegi fyr-
ir því að þeir geti látið drauma sína
rætast. En nú er hún gamla amma
dauð og bræðurnir þurfa ekki að
búa á bænum lengur.
Jung Chang & Jon Halliday
6. Art of the 20th Century
Taschen Verlag
7. Twisted
Jonathan Kellerman
8. Thirteen Steps Down
Ruth Rendell
9. Closers
John Connelly
10. Killer’s Guide to lceland
Zane Radcliffe
Listinn er gerður út frá sölu dagana
8.6.05-14.6.05 í Bókabúðum Máls
og menningar, Eymundsson og
Pennanum.
fyrir konur?
Verðlaunahafi gagnrýnir verðlaun
Auður Jónsdóttir. „i fljótu bragði virðast „kvennabókmennta-
verðlaun" vera hæpinn gjörningur og ég sé ekki nokkra
ástæðu til að veita konum, sem skrifa skáldskap á íslandi,
sérstök verðlaun.11
Þegar breski rithöfund-
urinn Jonathan Coe var
spurður þess hvað hann
myndi afleggja yrði hann
einráður í bókaheimin-
um svaraði hann: „Bók-
menntaverðlaun - þau
gefa ranglega til kynna
að bókmenntir séu keppni
eða fréttaefni, þau verða
að hverfa." Tveimur
dögum seinna fékk Coe
SamuelJohnsonverðlaun-
in fyrir ævisögu sína um
B.S. Johnson. Hann er því
30.000 pundum ríkari og
Jonathan Coe. Verð-
launahafi sem gagn-
rýnir verðlaun.
varla ósáttur við valið á
sjálfum sér.
Ævisagan heitir Like
a Fiery Elephant. B.S.
Johnson þótti djarfur og
nýjungagjam höfundur.
Hann gaf út bók þar sem
voru göt á blaðsíðunum
og lausblaðabók í kassa.
Hann barðist við þung-
lyndi á fullorðinsárum og
fyrirfór sér árið 1973, fer-
tugur að aldri. ■
ur í krafti kvennabókmennta. Þó
hefur löngum loðað við bókmennta-
heiminn sem slíkan að hann sé...
tja, - karllægur, svo ekki sé minnst
á menningarlega samkynhneigð og
frasann að heimurinn sé hommi, en
án þess að fara nánar út í það þá
held ég að „kvennabókmenntaverð-
laun“ hefðu nákvæmlega ekkert
að segja í þeim efnum, nema síður
væri.
Og þó! Gæti verið þjóðráð ef flokk-
unum yrði fjölgað og boðið upp á bók-
menntaverðlaun handa tvítóla rit-
höfundum - rithöfundum í röngum
kynlíkama, karlkyns rithöfundum
í réttum kynlíkama, samkynhneigð-
um rithöfundum, rithöfundum sem
eiga börn, barnlausum rithöfund-
um, rithöfundum sem eru grænmeti-
sætur, rithöfundum sem borða kjöt,
rithöfundum í AA-samtökunum,
rithöfundum sem drekka og neyta
annarra vímuefna, rithöfundum af
erlendum uppruna, rithöfundum
ættuðum úr Skagafirði, fótluðum
rithöfundum, rithöfundum með
geðræn vandamál, öldruðum rithöf-
undum, vel höldnum rithöfundum
sem gefa ekki upp kyn sitt og forð-
ast minnihlutahópa - tæpast fleiri
en einn í þeim flokki, og sá fengi þá
verðlaun á hverju ári.“
Hermóðsdóttir, útgáfustjóri Sölku,
en megináhersla forlagsins er lögð á
útgáfu bóka eftir konur.
„Ég er ekki alveg viss um að sér-
stök kvennabókmenntaverðlaun séu
málið,“ segir Linda Vilhjálmsdóttir
skáldkona og bætir við: „Það væri
hins vegar spennandi að sjá hvað
gerðist ef íslensku bókmenntaverð-
launin yrðu kölluð „Hin hefðbundnu
íslensku bókmenntaverðlaun“
næstu fimm árin, til dæmis.“
Hæpinn gjörningur
Auður Jónsdóttir fékk íslensku
bókmenntaverðlaunin í fyrra fyrir
skáldsögu sína Fólkið í kjallar-
anum. Skoðanir hennar á þessu
máli eru afdráttarlausar. Hún
segir:
„í fljótu bragði virðast
,kvennabókmenntaverð-
laun“ vera hæpinn gjörn-
ingur og ég sé ekki nokkra
ástæðu til að veita konum,
sem skrifa skáldskap á ís-
landi, sérstök verðlaun.
Gæti samt verið fynd-
ið því tuttugu hræður
myndu skipta þeim
bróðurlega á milli sín
frá ári til árs - og, jú,
þau gætu heitið Auð-
. .l uröuleet
hattalag hunds
Haddon neitar að hitta
drottningu
uni nótt
I Rithöf-
undarnir
Mark Hadd-
on og Caryl
P h i 1 i p p s
afþökkuðu á dögunum boð í Bucking-
ham-höll. Philipps fékk í fyrra bók-
menntaverðlaunin Commonwealth
Writers prize fyrir skáldsögu sína
A Distant Shore og Haddon vann
sömu verðlaun sem besti nýliðinn
í hópi rithöfunda sem skrifa fyrir
fullorðna. Haddon fékk verðlaunin
fyrir hina írábæru skáldsögu sína,
Furðulegt háttalag hunds um
nótt, sem er fyrsta skáldsaga hans
fyrir fullorðna en hann hefur skrifað
nokkrar barnabækur. Verðlaunin,
sem veitt eru í Ástralíu, munu vera
einu bókmenntaverðlaunin sem
Elísabet Englandsdrottning sýnir
áhuga. Venja er að hún bjóði verð-
launahöfum til hallar sinnar vorið eft-
ir að verðlaunin eru afhent. Philipps
hafnaði boði hennar þar sem hann
er andstæðingur konungsdæmisins.
Haddon var þá boðið í hans stað en
hafnaði sömuleiðis boðinu á sömu for-
sendum.
„Meginefni Furðulegs háttalags
hunds um nótt er hugmyndin um að
engin mannvera sé annarri óæðri,“
segir Haddon. „Mér fannst hræsnis-
fullt að eiga fund með manneskju
sem hefur starf sem felur í sér að
hún er í eðli sínu æðri öllum öðrum.
Ég þekki rithöfunda sem hafa hitt
drottninguna og finnst hún töfrandi
og vel máli farin en hugmyndin um
að manneskja þurfi að bugta sig og
beygja fyrir annarri finnst mér móðg-
andi.“ ■
Metsölulisti
- erlendar bækur
MOPA*
ROBESTS
Black Rosc

1. Black Rose
Nora Roberts
2. Hat Full of Sky
Terry Pratchelt
3. Whiteout
Ken Follett
4. Hour Game
David Baldacci
5. Mao: The Unknown Story