blaðið - 24.08.2006, Blaðsíða 28

28
FIMMTUDAGUR 24. ÁGÚST 2006 blaðÍA
Þjónusta við aldraða
er ekki vel skipulögð
Viðhorfið skiptir öllu máli
þegar aldraður sjúklingur er
í endurhæfingu samkvæmt
Helgu Hansdóttur, yfirlækni
almennra öldrunarlækningadeilda
á Landspítala-háskólasjúkrahúsi.
Eins talar hún um að það sé margt
jákvætt í þjónustu við aldraðra en
það séu líka alvarleg vandamál sem
hamla því að góðu þættirnir fái að
njóta sín. „Þjónusta við aldraða á ís-
landi er ónóg og ekki vel skipulögð.
Það er til mikið af vel menntuðu og
góðu starfsfólki á deildum með mik-
inn metnað og góðan vilja. Það er
margt gott um þjónustuna að segja
og það er margt sem er betra hér en
annars staðar. En oft er það ekki
nægilegt til að ná fram þeim árangri
sem við þurfum. Það eru líka alvar-
leg vandamál sem hamla því að þess-
ir góðu þættir nái að njóta sín eins
og þeir gætu gert. Þar má til dæmis
minnast á skort á heimahjúkrun, fé-
lagsþjónustu, góðu aðgengi að sjúkra-
húsplássum fyrir minna veikt fólk
og betra aðgengi að endurhæfingu.“
Geta ekki nýtt úrræði
f máli sínu leggur Helga áherslu
á að aðgengi að þjónustu og skipu-
lagning þjónustunnar megi vera
betri. „Ég held að það kosti engin
ósköp að gera þjónustuna á íslandi
frábæra en það kostar svolítið meira
en við erum að leggja í hana núna.
Þar eru skipulagsatriðin mikilvæg
en þó ekki eingöngu, því það þarf
líka að auka ódýrustu þjónustuna
heilmikið. Ef ódýrasta þjónustan er
aukin þá er kannski ekki eins mikil
krafa um dýrustu þjónustuna. Þar
held ég að stjórnvöld hafi ruglast
svolítið í ríminu þar sem það er líka
verið að spara í ódýrustu úrræðun-
um sem gerir það að verkum að fólk
biður um meira vegna þess að það
getur ekki nýtt sér úrræðin,“ segir
Helga og bætir við að hún haldi að
það sé ágætt að eldast. „Það er hægt
að gera meira og hjálpa fólki meir
en það gerir sér grein fyrir. Margir
gera sér ekkí grein fyrir hve mikið
fólk getur náð sér eftir bráð veikindi
og náð upp fyrri færni.“
Hræðsla við ellina
Þegar Helga er innt eftir því hvort
hún eigi góð ráð handa þeim sem
eru að eldast segir hún að hreyfing
og jákvæð hugsun skipti máli. „í end-
urhæfingunni getur maður virkilega
sagt að höfuðið dansi eftir limunum,
viðhorf er allt. Að vera líkamlega
fatlaður getur verið lítill þröskuldur
ef fólk hefur andlega getu. En það er
svo sem margt sem getur gert það
að verkum að andleg geta er ekki
til staðar, eins og heilabilun, kvíði,
greindarskerðing, heyrnarleysi og
svo framvegis." Helga segist verða
vör við hræðslu við það að eldast í
starfi sínu en segir að það sé þó mjög
einstaklingsbundið. „Það er náttúr-
lega sagt um ellina að hún sé það
sem allir vilja ná en enginn vill vera
í. Það er heilmikil hræðsla í gangi en
það er engin spurning að fyrir suma
eru þetta góð ár. Fyrir sumt aldrað
fólk hentar það mjög vel að vera
lengi heima og það fær ekki þá þjón-
ustu sem það gæti fengið og ber því
ekki það traust til kerfisins að það
muni hjálpa því. Þess vegna held ég
að það fólk leiti meira inn á hjúkr-
unarheimilin en það þyrfti að gera.
Ákveðnir einstaklingar vilja fara á
hjúkrunarheimili eða elliheimili
fljótt og báðir þessir valkostir ættu
að vera til staðar.“
Góð ár Sagt er að ellin sé það
IJVS.
sem allir vilja ná en enginn vill vera *
Helga Hansdóttir yfirlæknir viöur-
kennir að margir hræðist ellina en
fyrir suma eru þetta góð ár.
Viöhorfið er allt Helga Hansdótt-
ir: „I endurhæfingunni getur mað-
ur virkilega sagt að höfuðið dansi
eftir limunum, viðhorf er allt.“

; \i
Gulur Gulur getur hresst
upp á titveruna og gefið
styrk til að takast á við
daginn.
Gulur fyllir
okkur af orku
Að taka tennur
Það er oft sagt að ungabörn geti
fengið hita og niðurgang þegar
þau taka tennur. Foreldrar kenna
tönnunum því oft um þegar börn
eru veikluleg og líður illa. Þetta er
alrangt og er ein af mörgum goð-
sögnum í læknisfræðinni. Ef börn
fá hita eða niðurgang þegar þau
taka tennur er það hrein tilviljun,
ekkert annað.
Á þessum aldri eru börn mjög
fjörug og eiga það til að setja allt
sem þau finna I munn eða nasir.
Þetta getur ýtt undir flensu og
kvef. Hins vegar geta börn orðið
pirruð þegar þau taka tennur og
eins klæjar þau mikið.
Tilviljun Pað er goð-
sögn að börn geti fengið
hita þegar þau taka
tennur. Efþau fá hita þá
er það bara tilviljun.
eilsa
heilsa@bladid.net
Frosió og bragðgott
Þeir sem huga að bættri heilsu og borða mikið af ávöxtum og græn-
meti geta fengið ieiða á því. Það er því tilvalið að hressa upp á úrvalið
með því að frysta banana og vinber. Það er ótrúlega frískandi og gott.
íldasf
Það er ekkert vafamál að litir geta
haft töluverð áhrif á líðan okkar
og skap. Margir kjósa að mála
herbergi í ákveðnum lit, allt eftir
því hvort um sé að ræða svefnher-
bergi eða stofu. Að sama skapi
velja flestir sér föt og lit á fötum
eftir því í hvaða skapi viðkomandi
er. Ótrúlegt en satt, þá virkar
þetta. Hví ekki að prófa þessa lita-
fræði með gulum lit. Gulur með
sitt jákvæða viðhorf og sólarlegt
útlit hlýjar okkur og fyllir okkur
af orku. Hann ætti því að gefa
okkur öllum styrk til að takast
á við daginn og gera allt sem
okkur lystir. Prófaðu að klæðast
einhverju gulu eða drekka jafnvel
tebolla með skærgulri sítrónu-
sneið í. Eins væri hægt að setja
skærgulan hlut á stað þar sem
þú sérð hann oft. Það er aldrei að
vita nema þetta virki og dagurinn
verði orku-
ríkur og
gefandi.
Fólk á fimmtugsaldri
Aukakíló auka
líkurnar á dauða
Það að vera einungis nokkrum
kílóum of þungur við fimmtugs-
aldur getur aukið líkurnar á ótíma-
bærum dauða, samkvæmt nýrri
rannsókn. Fyrri rannsóknir hafa
sýnt að þeir sem eiga við offitu
að stríða, eru 15 kg eða meira yfir
kjörþyngd, eiga frekar á hættu að
deyja fyrir aldur fram. Þetta er því
í fyrsta sinn sem leiddar eru líkur
að því að örfá aukakíló geti valdið
dauða. Vísindamenn hafa löngum
rökrætt hvort öll yfirþyngd, hvort
sem það er 1 kíló eða 14 kíló, geti
valdið ótímabæru dauðsfalli.
100-200% Ifklegri til að deyja
Til að rannsaka þetta skoðuðu vís-
indamenn við Alþjóðlegu krabba-
meinsstofnunina í Bandaríkjunum
iífsstílsvenjur rúmlega 527 þúsund
kvenna og karla á aldrinum 50-71
ára. Þátttakendur fylltu út kannan-
ir þar sem meðal annars kom fram
þyngd og hæð þeirra. Rannsakend-
ur skoðuðu einnig dánarskýrslur
þátttakenda á tíu ára tímabili. í ljós
kom að það voru 20-40% meiri lík-
ur á að þeir sem voru of þungir við
50 ára aldur myndu deyja snemma.
Þeir sem voru 15 kílóum eða meira
of þungir voru 100-200% líklegri til
að deyja ótímabærum dauðdaga.
Sterk tengsl
Samkvæmt Micheal F. Leitsmann,
einum rannsakendanna, eru jafn-
vel örfá aukakíló talin tengjast auk-
inni hættu á að deyja of snemma.
Það fundust sterk tengsl á milli of-
fitu og ótímabærs dauða hjá bæði
körlum og konum af öllum kynþátt-
um og á öllum aldri. Sérfræðingar
segja rannsóknina vera sannfær-
andi og sýna á augljósan hátt að
það er óhollt að vera of feitur og
hættan á dauða eykst verulega hjá
of feitu fólki.