blaðið - 07.09.2006, Blaðsíða 16

FIMMTUDAGUR 7. SEPTEMBER 2006
blaði
Útgáfufélag: Ár og dagurehf.
Stjórnarformaður: SigurðurG.Guðjónsson
Ritstjóri: Sigurjón M. Egilsson
Fréttastjórar: Brynjólfur Þór Guðmundsson og
Gunnhildur Arna Gunnarsdóttir
Ritstjórnarfulltrúi: Janus Sigurjónsson
Barsmíðar lögreglu
Las í blaði að lögregla hefði þurft að beita kylfum í átökum við hóp ung-
linga. Ef það er rétt þá er það væntanlega mat lögreglu að svo hafi verið.
Líklega eru unglingarnir á öðru máli en lögreglan. Það er allsendis óvíst
að unglingarnir, eða allir aðrir en lögreglan, hafi sama mat á hvort lögregla
þurfi að beita barefli á borgarana.
Umræðan um lögregluna snýst mest um að efla þurfi lögreglu, stofna
nýjar deildir sem hafi víðtækari heimildir en nú er og svo bætast við full-
yrðingar um að beita þurfi bareflum. Er ekki rétt að hinkra aðeins við?
Vissulega koma upp aðstæður þar sem fólki og þar á meðal lögreglu stafar
ógn af framferði einhverra glæpamanna. En það er ekki hið dæmigerða og
drukknir unglingar réttlæta ekki barsmíðar lögreglu nema þeir hafi brotið
harkalega af sér. Barsmíðar lögreglu hafa ekki verið rökstuddar.
Halda mætti að þeir sem stýra lögreglunni séu herskáir. í stað þess að
efla traust á milli lögreglu og borgaranna er nær einungis rætt um meira
vald og meiri ógn af lögreglu.
Almennt ber að hræðast ef lögregla hefur of víðtækar heimildir, bæði
til vopnaburðar og beitingar vopna, sem og til meðferðar upplýsinga um
borgarana. Jónas Kristjánsson hefur áhyggjur af hugsanlegri íslenskri
leyniþjónustu og skrifar á vef sinn: „Patrick Gray játaði fyrir bandarískri
þingnefnd að hafa eytt gögnum til að verja Nixon Bandaríkjaforseta falli.
George J. Tenet gerði það sama fyrir George W. Bush forseta, en var fræg-
astur fyrir að segja það vera „piece of cake” að finna gereyðingarvopn í
írak. Þetta eru frægustu forstjórar CIA, ágæt dæmi um, að leyniþjónustur
fara úr böndum, þótt þær séu vel meintar. Hið sama mun gerast með leyni-
þjónustu Björns Bjarnasonar dómsmálaráðherra. Hún mun gefa rangar
upplýsingar, verða staðin að svínaríi og hafa afskipti af innlendum stjórn-
málum, til dæmis með njósnum um stjórnarandstæðinga.”
Það er mikið til í þessu. Vel má vera að þeir sem undirbúa leyniþjónustu
hafi ekkert af þessu í huga, en heimildir til persónunjósna verða til og all-
sendis óvíst er hverjir fara með heimildirnar næst og hvernig samfélagið
verður. Það er ástæða til að óttast. Kannski sýna símahleranir fyrri ára það
einmitt. Varist er af krafti til að fela upplýsingarnar. Það mun endurtaka
sig ef hér verður leyniþjónusta.
Best er að fara varlega. Fyrir ekki svo löngu hefði þótt ótækt að lögregla
notaði barefli á drukkna unglinga án þess að það drægi dilk á eftir sér. í
dag er það tekið svo gilt að fyrirvaralaust er talað um að það hafi þurft að
beita ofbeldi. Engin gagnrýni, ekkert athugavert. Sama mun væntanlega
gerast með leyniþjónustu, hægt og bítandi verður hún fyrirferðarmeiri,
meira ógnandi, verri og verri. Vinsamlegast hinkrum við.
Sigurjón M. Egilsson.
Auglýsingastjóri: Steinn Kári Ragnarsson Ritstjórn & auglýsingar: Hádegismóum 2,110 Reykjavík
Aðalsími: 510 3700 Símbréf á fréttadeild: 510 3701 Símbréf á auglýsingadeild: 510 3711
Netföng: bladid@bladid.net, frettir@bladid.net, auglysingar@bladid.net
Prentun: Prentsmiðja Morgunblaðsins
VÍKINGASNAKK
í GJAFAPAKKNINGU
LÁ TTU HARÐFISKINN TALA
16
blaAiö
Schengen er smábær í Lúxemborg
Árið 1985 sigldu fulltrúar fimm
Evrópuríkja á báti eftir ánni Mo-
sel, mitt á landamærum Lúxem-
borgar, Belgíu og Hollands, og
staðnæmdust rétt utan við landa-
mærabæinn Schengen í Lúxem-
borg. Þar fór fram undirritun um
samræmt landamærasamstarf og
afnám landamæraeftirlits á milli
ríkjanna.
Sá gjörningur hefur ekki síður
reynst örlagaríkur fyrir Island
en þegar ljóst var að Danmörk,
Finnland og Svíþjóð myndu öll
taka þátt í Schengen-landamæra-
samstarfinu, sem aðildarríki ESB,
þótti nauðsynlegt að útvíkka sam-
starfið til íslands og Noregs, sem
varð árið 2001. Að öðrum kosti
hefði norræna vegabréfasam-
starfið sem komið var á árið 1954
fallið um sjálft sig.
Island tengist því Evrópu-
samrunanum og starfsemi Evr-
ópusambandsins ekki aðeins í
gegnum EES-samninginn heldur
einnig í gegnum Schengen-landa-
mærasamstarfið en með því varð
Island að útverði landamæraeftir-
lits Evrópusambandsins.
Bannað að segja nei
Þrátt fyrir að Island hafi í samn-
ingunum um Schengen náð fram
töluvert betri aðkomu að starfinu
innan ESB en tíðkast í EES-samstarf-
inu, þá höfum við eftir sem áður
enga aðkomu að setningu þeirra laga-
reglna sem ESB setur og öll ríkin í
samstarfinu þurfa að fylgja, hvort
sem þau eru í ESB eða ekki. Þegar
Evrópusambandsríkin hafa komið
sér saman um lagareglur sem falla
undir Schengen-samstarfið er hinn
formlegi ferill þannig að ísland
þarf að taka sérstaka ákvörðun um
málið. Vandinn er hins vegar sá að
ákvörðun okkar verður að vera sú
sama og ESB tók. ísland hefur því í
raun framselt ákvarðanatöku í þeim
málum sem falla undir Schengen til
Evrópusambandsins. I ljósi þessa
verður það alltaf dálítið fyndið
þegar stjórnmálamenn reyna að
halda því fram að Schengen-aðildin
feli ekki í sér neitt sjálfvirkt framsal
á ákvarðanatöku.
W
Kostulegt dæmi um röksemda-
færslu af þessum toga kom fram á
fundi nokkurra nemenda með emb-
ættismanni í stjórnarráðinu. I erindi
sínu fullyrti embættismaðurinn að
aðild Islands að Schengen fæli ekki
í sér sjálfkrafa framsal á ákvarðana-
tökurétti og lýsti því þannig að fyrst
tæki ESB sína ákvörðun og svo væri
það í höndum íslendinga sjálfra að
taka sjálfstæða ákvörðun á grund-
velli ákvörðunar ESB. Ákvörðunin
væri þar með áfram í íslenskum
höndum.
Neiereyjarjá
I framhaldi af fyrirlestrinum
spurði einn nemandinn hvort Is-
land gæti þá hafnað að taka upp ein-
hverja þá ákvörðun sem ESB hefur
tekið og fellur undir Schengen-sam-
starfið. Embættismaðurinn svaraði
að svo væri ekki, að ákvarðanir
ESB sem falla undir Schengen ættu
einnig að ná til íslands. Nemand-
inn spurði þá hvort ísland gæti með
einhverjum hætti breytt ákvörðun-
inni eða lagað að eigin þörfum fyrst
ekki væri hægt að hafna henni. Svar
embættismannsins var á sama veg,
og án þess að bregða svip staðfesti
hann að ísland gæti ekki fengið
fram slíkar breytingar. Nemand-
inn hafði á orði að sér þætti þetta
skringilega þröng skilgreining á
hugtakinu sjálfkrafa framsal á
ákvarðanatöku.
Svör embættismannsins minntu
mig hins vegar á þá stöðu sem maður
gat lent í á skólalóðinni í Breiðholt-
inu í gamla daga ef maður gáði ekki
að sér. Tuddinn í skólanum átti það
til að ná á manni hálstaki og spurði
hvort maður gæfist upp. Formlega
séð hafði maður auðvitað fullt frelsi
til að segja bæði já og nei. En segði
maður nei þá var takið hert þar til
maður sagði já.
Höfundur er dósent í stjórnmála-
fræði við Háskólann á Bifröst.
Klippt & skorið
Vef-Þjóðviljinn (andriki.is) kastar silki-
hönskunum í gær til þess að pakka
saman varaformanni Samfylkingar-
innar. Raunar þarf varla að lesa nema fyrstu
setninguna til þessaðátta sig á því íhvaða ham
Vef-Þjóðviljamenn eru: „Það er með nokkrum
ólíkindum að lesa grein Ágústs Ágústs Ág-
ústssonar þingmanns sem í Morgunblaðinu
í gær notar tækifærið meðan
enn er lag að titla sig varafor-
mann Samfylkingarinnar." En
svo er haldið áfram:
Greinin fjallar um stjórn efna-
hagsmála og í henni er lagt
út afnýlegri þjóðhagsspá
greiningardeildar Glitnis banka. I greininni
segir orðrétt: „ínýrri þjóðhagsspá Glitnis segir
að almenningur muni borga brúsann fyrir
mistök rikisstjórnarinnarí efnahagsmálum."
Ágúst treystirþví líklega að enginn nenni að
le:a umrædda þjóðhagsspá og líklega erþað
nokkuð nærri lagi, enda langsótt að telja
skýrsiunaskemmtiiestur.Þóerþaðnúþannig,
eins og þeir vita sem hafa lagt á sig að þrælast
í gegnum plaggið, að þar er hvergi fullyrt
neittþessu líkt. [...] Það getur ekki verið
sæmandi, jafnvel þingmanni og varaformanni
flokks á borð við Samfylkinguna, að rangtúlka
álitþeirra sem fjalla um efnahagsmál. Sér-
staklega þegar vitað erað álitsgjafinn á erfitt
með að standaíþví að munnhöggvast við
alþingismenn.
TTTeXrin Anna Guðmundsdóttir skrifar
reglulega um jafnrétti í Viðskipta-
X Xblaðinu og í gær mátti lesa eina slíka
ádrepu undir fyrirsögninni
,Margt hægt að læra af
Kína í jafnréttismálum" og
af greininni að dæma er
ástandið þar í landi alveg
dásamlegt og mjög til eftir-
breytni. Hins vegar er ekki
minnst orði á ömurlegt mannréttindaástand í
landinu, sem bitnar harðar á konum en körlum.
Ekki orð um að heimilisofbeldi er talið afar út-
breitt í alþýðulýðveldinu, en á hinn bóginn
er bannað að tala um það eða halda tölfræði.
Ekki er heldur minnst á að hvergi í heiminum
er mansal útbreiddara og tekur ekki síður til
barna en fulltíða kvenna. Mismununin tekur
jafnvel til ófæddra telpna, því stjórnvöld leyfa
fóstureyðingar á grundvelli kynferðis fósturs.
Já, sjá roðann f austri.
Greint er frá því á
Orðið á götunni
(ordid.blog.is), að
Arnþrúður Karlsdóttir
hafi loks leyst til sín sfðustu
hlutabréfin í Útvarpi Sögu
eftir að málaferli millum
fyrri eigenda voru sett niður. Fyrir þessu eru
sjálfsagt traustar heimildir, því Andrés Jóns-
son, formaður Ungra jafnaðarmanna, sem tal-
inn er ritstjóri Orðsins á götunni, annast einnig
þáttastjórn á Útvarpi Sögu.
andres.magnusson@bladid.net
slúðurbloggnum