Bændablaðið - 13.02.2007, Blaðsíða 16

Bændablaðið | Þriðjudagur 13. febrúar 200716
,,Ég hef allt af haft áhuga á vinnu-
vél um og bróð ir minn safn aði að
sér mörg um göml um vél um, eink-
um drátt ar vél um, og ég var dá lít-
ið með hon um í þessu. Ég byrj aði
á því að taka sam an upp lýs ing ar
um gömlu járn hjóla drátt ar vél-
arn ar en á milli 10 og 20 slík ar
vél ar voru flutt ar til lands ins á
sín um tíma. Síð an hef ég hald ið
áfram og safn að gögn um og fróð-
leik um ís lensk ar vinnu vél ar, eig-
end ur þeirra og sögu og þetta hef-
ur und ið upp á sig eins og gjarn an
vill verða,“ sagði Þór odd ur Már
Árna son í Nes kaup stað í sam tali
við Bænda blað ið um þetta merki-
lega tóm stunda starf hans.
Sjald gæf ari teg und irn ar
Þór odd ur seg ist eink um hafa lagt
sig eft ir gögn um um hin ar sjald gæf-
ari teg und ir drátt ar véla. Hann seg ir
að það væri að æra óstöð ug an að
fara að skrá sögu gráu Fergu son-
drátt ar vél anna, það væri eins og
skrá sögu land bún að ar ins í heild
síð ast liðna hálfa öld, svo marg ir
voru þeir. Hins veg ar hafi ver ið
flutt ar inn marg ar teg und ir af drátt-
ar vél um í mjög fá um ein tök um, eða
frá einu og upp í 50.
Hann nefn ir sem dæmi um eitt ein-
tak sem flutt var inn, Oli ver 70, sex
sí lindra drátt ar vél sem var ein stakt á
þeim tíma. Tvær gerð ir af Hano mac,
eitt ein tak af hvorri gerð, voru flutt
inn. Til Gríms eyj ar var flutt inn Fahr-
drátt ar vél og var það eina ein tak ið
sem kom til lands ins. Síð an má nefna
drátt ar vél ar eins og Vol vo (11 ein tök)
og Case S en eitt ein tak af hon um var
til á Hvann eyri. Sömu leið is má nefna
Rena ult-drátt ar vél sem var á Reykja-
lundi en eng inn veit hvað af henni
varð. Fleiri teg und ir mætti nefna í
þessu sam bandi.
Drátt ar vél um lagt
Þór odd ur hef ur skráð all an þann
fróð leik sem hann hef ur afl að sér
um drátt ar vél arn ar og raun ar jarð ýt-
ur líka. Hann seg ist ekki vera með
áform uppi um að gefa þenn an fróð-
leik út á bók en seg ist von ast til að
hann sé not hæf ur til slíks ef ein hver
hefði áhuga á út gáfu, efn ið sé fyr ir
hendi.
Drátt ar vél ar sem keypt ar voru
til lands ins um 1930, beint of an í
krepp una, ollu mönn um mikl um
erf ið leik um. Bænd ur gripu marg ir
til þess ráðs að leggja drátt ar vél um
vegna þess að þeir höfðu ekki efni
á að kaupa elds neyti á þær og byrj-
uðu aft ur að nota hest ana. Þeg ar
menn svo fóru að nota drátt ar vél arn-
ar aft ur ollu þær hreinni bylt ingu í
sveit um lands ins. Þór odd ur seg ist
hafa kom ist að því í þessu ,,snuðri
sínu“, eins og hann orð ar það, að
saga sé á bak við hverja drátt ar vél
sér stak lega fyrstu vél arn ar.
Til að safna sam an öllu þessu
efni um drátt ar vél arn ar og jarðýturn-
ar seg ist Þór odd ur hafa rætt við
ótölu leg an fjölda manna og leit að
upp lýs inga auk þess sem prent að ar
heim ild ir séu til víða. Hann seg ist
hafa birt í Bænda blað inu í fyrra fyr-
ir spurn um vél ar en það hafi bor ið
lít inn ár ang ur. Þeir menn sem vissu
eitt hvað um þess ar gömlu vél ar séu
ekki í sveit un um leng ur, auk þess
sem marg ir þeirra séu falln ir frá.
Það ger ist því æ erf ið ara af afla
ganga um gömlu drátt ar vél arn ar og
jarðý turn ar en mikl um fróð leik hafi
þó ver ið bjarg að.
Þór odd ur Már Árna son í Fjarða byggð
Safn ar gögn um og efni
um ís lensk ar vinnu vél ar
Jón Ingi Jóns son á Þóru stöð um í
Ölf usi hef ur lagt sig eft ir að safna
göml um land bún að ar verk fær um
í mörg ár. Nú er svo kom ið að
hann er með skemmu fulla af slík-
um tækj um og verk fær um og eru
yngstu tæk in síð an 1935 eða 72ja
ára göm ul. Hann sagði í sam tali
við Bænda blað ið að söfn un ar ár-
átta sín réði mestu um að hann
hefði sank að þess um tækj um og
verk fær um að sér.
Öll tæk in hest dreg in
,,Þeg ar gamli bær inn á Hól um í
Stokks eyr ar hreppi var ri finn, en
þar hafði ég ver ið í sveit sem strák-
ur, byrj aði áhugi minn á þess um
hlut um en mik ið var þarna til af
svona mun um sem síð ar voru flest-
ir gefn ir til byggða safns Ár nes inga.
Þess má geta að öll tæk in mín eru
hest dreg in, ekk ert mið ast við drátt-
ar vél. Með al tækja sem ég á er herfi
frá land bún að ar skól an um í Ól afs dal
frá ár inu 1918 og fleiri slík herfi
eru ekki til í land inu. Einn ig á ég
hest dreg ið fjað ur herfi sem mér er
sagt að sé ís lensk smíði. Í safn inu
er raun ar allt sem þarf til bú skap-
ar sam kvæmt gamla lag inu. Ég á
ak tygi og all ar gerð ir af ljá um sem
not að ar hafa ver ið hér á landi síð an
hætt var við bakka ljá inn. Í raun inni
vatn ar mig ekk ert nema tvo vana
drátt ar klára til að full komna safn-
ið,“ sagði Jón Ingi.
Allt í full komnu lagi
Hann seg ir að öll þessi tæki séu upp-
gerð og því í full komu lagi og til bú-
in til notk un ar. Það hef ur jafnt ver-
ið áhuga mál hans að safna þess um
tækj um og tól um og gera þau upp
þann ig að hægt sé að nota þau. Því
má skjóta hér inn í að nú er hann að
gera upp hest vagn frá ár inu 1908.
Jón Ingi var spurð ur hvort hann
gæti þá ekki opn að safn og sýnt
grip ina. Hann sagð ist hafa ver ið
með svína rækt á Þóru stöð um en í
öldu daln um mikla í kjöt fram leiðsl-
unni fyr ir nokkr um ár um los aði
hann sig við svína rækt ina og slapp
við gjald þrot en KB banki eign að ist
Þóru stað ina. Nú eru uppi hug mynd-
ir um að Jón Ingi kaupi jörð ina aft-
ur af banka um og þeim sem leigja
svína hús in.
,,Ef af þessu verð ur er ég að láta
gera rekstr ar áætl un um að byggja
upp bæ með dæmi gerð húsa kynni
frá ár inu 1935 í tengsl um við safn.
Slíkt safn sem þetta á ekki að vera
í húsi held ur ut an dyra yf ir sum ar ið
en taka það svo inn yf ir vet ur inn. Í
þessu safni eru til öll verk færi, bæði
til járn- og tré smíða, hlaupa smiðj ur
og bók staf lega allt sem þurfti til
sveita bú skap ar fyr ir ár ið 1935,“
sagði Jón Ingi Jóns son.
Jarð göng á Vest fjarða vegi yrðu
tveim ur til þrem ur millj örð um
króna dýr ari en sú leið sem fyr ir-
hug að er að fara við ný bygg ingu
kafla á Vest fjarða vegi í Gufu dals-
sveit, þ.e. um ut an verð an Þorska-
fjörð, þver un Djúpa fjarð ar og
Gufu fjarð ar. Þetta kem ur fram í
sam an tekt Hreins Har alds son ar,
fram kvæmda stjóra þró un ar sviðs
Vega gerð ar inn ar, sem birt ist í
Fram kvæmda frétt um, frétta-
blaði Vega gerð ar inn ar.
Fyr ir hug að er að end ur byggja
20 til 30 km kafla Vest fjarða veg ar
um Gufu dals sveit og hef ur Vega-
gerð in, eft ir at hug un á nokkr um
kost um, kynnt svo nefnda leið B.
Hún ligg ur um ut an verð an Þorska-
fjörð, Teigs skóg, á þver un um yf ir
Djúpa fjörð og Gufu fjörð og teng ist
nú ver andi vegi á Skála nesi. Þessi
veg ar kafli er 26,5 km lang ur milli
Þór is staða í Þorska firði og Eyra í
Kolla firði.
Fyr ir hug uð fram kvæmd var
kærð og ný ver ið felldi um hverf is-
ráð herra þann úr skurð að leið B
væri heim il með ákveðn um mót-
væg is að gerð um, ekki síst vegna
Teigs skóg ar. Áætl að ur kostn að ur
Vega gerð ar inn ar við þessa leið er
2,3 til 2,5 millj arð ar króna.
Í grein Hreins Har alds son ar er
bent á að í fram haldi af þess um
úr skurði hafi vakn að um ræða um
að leggja mætti veg inn í jarð göng
und ir Hjalla háls, um svip að veg ar-
stæði og nú er um Ódrjúgs háls, og
í önn ur göng und ir Gufu dals háls.
Þessi leið yrði nokkru styttri, eða
um 20 km. Kostn að við þessa leið
áætl ar Hreinn um 5,4 millj arða
króna. Þar af er kostn að ur við jarð-
göng um 4,6 millj arð ar. Í þess um
áætl un um er mið að við tví breið
göng eins og staðl ar Vega gerð ar inn-
ar gera ráð fyr ir.
Hreinn kemst því að þeirri nið-
ur stöðu að jarð ganga leið in myndi
kosta um þrem ur millj örð um króna
meira en leið B. ,,Það er of mik ill
mun ur til að hægt sé að taka jarð-
göng með sem raun hæf an val kost,“
seg ir Hreinn en bend ir jafn framt á
að sé ein ung is mið að við göng und-
ir Hjalla háls, sem kosta myndu um
3 millj arða, yrði sú jarð ganga leið
um tveim ur millj örð um króna dýr-
ari og þrem ur km lengri.
Ný bygg ing kafla á Vest fjarða vegi um Gufu dals sveit
Jarð göng yrðu allt að
þrem ur millj örð um dýr ari
Gaml ir Ze tor ar og Urs us ar öðl ast nýtt líf
Pól verj ar hafa áhuga á að kaupa gaml ar drátt ar vél ar af gerð un-
um Ze tor og Urs us hér á landi. Þeir voru á ferð inni í Borg ar firði í
lið inni viku og brugðu sér einn ig norð ur yf ir heið ar í því skyni að
skoða þau eð al tæki sem bænd ur eiga í mis jöfnu ásig komu lagi víða
um land.
Skessu horn í Borg ar nesi grein ir frá ferð um Pól verj anna hér á landi
og segja for sög una þá að fyr ir nokkru hafi Pól verj arn ir ver ið á ferð í
höf uð stað lands ins, rek ist þar á Ze tor-drátt ar vél fram an við hús nokk-
urt og haft uppi á eig and an um, Guð mundi Bergs syni. Hann seg ir við
Skessu horn að Pól verj arn ir búi rétt við Ze tor-verk smiðj urn ar í Pól landi
og þar hafi þeir að gang að vara hlut um fyr ir lít ið fé. Þeir geri því upp
gaml ar drátt ar vél ar í stór um stíl og selji síð an til pólskra bænda.
Þann ig er gamli Ze tor inn hans Guð mund ar þeg ar kom inn í vinnu á
pólsk um akri.
Með fulla skemmu af land bún að-
arverk fær um eldri en 70 ára
Allir traktorar eiga sína sögu, einnig þessi sem ber nafnið Allis Chalmers.
Járn ið kem ur sjó leið ina
„ Þetta efni fer hvorki um þjóð vegi lands ins né gatna kerfi Ak ur eyr-
ar, það kem ur sjó leið ina.“ Þessa yf ir lýs ingu gaf Hörð ur Blön dal
hafn ar stjóri í blað inu Viku degi á Ak ur eyri síð ast lið ið haust.
Til efn ið var að pant að hafði ver ið nýtt efni til hafn ar mann virkja á
Ak ur eyri. Rík is kaup hugð ust flytja járn ið til Reykja vík ur og það an með
flutn inga bíl um um þjóð vegi lands ins og norð ur til Ak ur eyr ar. Herði leist
ekki á þá flutn ings leið og kvaðst ekki taka við efn inu ef því yrði hald ið
til streitu. Nú hef ur ver ið ákveð ið að flytja járn ið í nýja við legu kant inn
við Odd eyr ar bryggju sjó leið ina til Ak ur eyr ar. Um er að ræða um 300
tonn af járni. Með því verð ur við legu kant ur inn lengd ur og skap ast þá
mun betri að staða þar, m.a. til mót töku skemmti ferða skipa.
Land bún að ar há skól inn verð ur
með op ið hús í kennslu- og rann-
sókna fjár hús un um að Hesti í Borg-
ar firði þann 25. mars frá kl. 12 til
18. Að þessu sinni verða m.a. kynnt
rann sókna verk efni í sauð fjár rækt
og jarð rækt á veg um LbhÍ og sam-
starfs að ila, auk fyr ir hug aðra verk-
efna á kom andi miss er um. Nám
við LbhÍ verð ur kynnt og – síð ast
en ekki síst – verð ur efnt til lamb-
hrúta kynn ing ar árs ins 2007. Auk
þess verða ýms ar hressi leg ar uppá-
kom ur yf ir dag inn ætl að ar bæði
börn um og full orðn um.
Fjöldi bænda og áhuga fólks
um sauð fjár rækt hef ur kom ið á
op ið hús að Hesti á liðn um ár um.
Í fyrra var skipu lagi dags ins breytt
og fyr ir tækj um og stofn un um gef-
ið tæki færi til að kynna sig og sín-
ar vör ur með skýr ari hætti en áð ur
var gert og gaf það góða raun. Nú
þeg ar hafa fjöl marg ir að il ar pant-
að pláss vegna fyr ir hug aðs op ins
dags. Enn er hægt að fá kynn ing ar-
kró og er frest ur til að panta pláss
til 20. febrú ar.
Eft ir far andi var kynnt á opn um
degi í fyrra: kennsla og rann sókn-
ir LbhÍ í sauð fjár rækt, lamba- og
ásetn ings merki frá nokkr um að il-
um, nýtt for rit BÍ í sauð fjár rækt
(Fjár bók), vör ur úr endu runnu
plasti fyr ir bú fjár hús, fóð ur og fóð-
ur bæt ir, áburð ur, mjalta vél ar fyr ir
sauð amj alt ir, klipp ur og fylgi hlut-
ir, ýms ar sauð burð ar- og smá vör-
ur fyr ir fjár bú, gjafa grind ur m.m.,
drátta vél ar og ým is legt ann að!
All ir sem áhuga hafa á geta
feng ið út hlut að plássi fyr ir kynn-
ing ar, amk. á með an hús rúm leyf-
ir, en all ar nán ari upp lýs ing ar veit-
ir Snorri Sig urðs son, fram kvæmda-
stjóri Búr ekstr ar sviðs LbhÍ í síma
843-5341 eða með tölvu pósti:
snorri@lbhi.is.
Op ið hús í kennslu- og rann sókna fjár-
hús um LbhÍ á Hesti í Borg ar firði