Bændablaðið - 08.04.2009, Qupperneq 14

14 Bændablaðið | miðvikudagur 8. apríl 2009
Beint frá býli, félag heima-
vinnsluaðila, var stofnað þann
29. febrúar 2008. Tilgangur
félagsins er að hvetja til heima-
vinnslu og sölu, tryggja neyt-
endum gæðavörur þar sem
öryggi og rekjanleiki er í fyr-
irrúmi og hvetja til varðveislu
margvíslegra framleiðsluað-
ferða og kynningar á svæðis-
bundnum hráefnum og hefðum
í matargerð.
Aðdragandinn að stofnun
félagsins nær aftur til ársin 2004
þegar landbúnaðarráðherra skip-
aði nefnd sem falið var að athuga
hvernig bændur gætu staðið að
heimasölu. Árin 2005-2007 var
sérstakur vinnuhópur að störfum
um verkefnið og stýrihópur vann
að því á árunum 2007-2008. Fyrsti
formaður félagsins var Jóhanna
B. Þorvaldsdóttir, geitabóndi á
Háafelli í Hvítársíðu. Á aðal-
fundi félagsins þann 27. mars sl.
tók Hlédís Sveinsdóttir, frá Fossi
í Staðarsveit, við formennsku.
Bændablaðið hafði samband við
Hlédísi af því tilefni og tók púls-
inn.
Mikill hugur í bændum
Það er gríðarlegur hugur í bænd-
um um þessar mundir þegar
kemur að nýsköpun og framþróun
á vörum þeirra. Í dag eru 62 býli
aðilar að Beint frá býli og fer
fjölgandi enda mikill uppgangur
í alls kyns nýrri og fjölbreytilegri
framleiðslu. Bændur vilja líka
hafa meira að segja um verðlagn-
ingu, markaðssetningu og sölu
á sínum afurðum. Ég kem inn í
þennan félagsskap núna þegar
ákveðið undirbúningsstarf hefur
verið unnið, en ég er full áhuga að
taka við formennsku í þessu frá-
bæra félagi. Þeir sem hafa byggt
þetta félag upp, eins t.d. Marteinn
Njálsson í Suður-Bár (núver-
andi ritari) og Guðmundur Jón
Guðmundsson í Holtseli (núver-
andi gjaldkeri) eiga hrós skilið.“
Þörf á endurskoðun á
reglugerðum
Hlédís vill ekki alveg samþykkja
að yfir þessu sviði hafi hvílt
ákveðinn doði á Íslandi. „Ég veit
ekki hvort hægt er að kalla það
doða. En vissulega er sú vitundar-
vakning sem á sér stað núna bæði
fólgin í því að margir bændur vilja
fá að verðleggja, markaðsetja og
selja sínar afurðir sjálfir eins og
ég sagði áðan. En einnig er krafa
neytenda meiri um að hafa aðgang
að vörum beint frá býli, neytendur
vilja fá að vita hvaðan varan er og
hvernig hún var unnin.
Það hefur verið opinber stefna í
landbúnaði að hagræða, fækka og
stækka. En nú er komin reynsla á
það og ég held að við getum verið
sammála um það sé ekki endilega
leiðin sem við viljum fara. Ég er
full bjartsýni á að allir aðilar sem
koma að stefnumótun landbún-
aðarmála séu tilbúnir að skoða t.d.
reglugerðir með tilliti til þess að
bændur vilji framleiða og fullvinna
sínar vörur sjálfir. Við erum alls
ekki að tala um að draga úr gæðum
afurðanna, það er alltaf gott að hafa
reglur og vottorð til að fara eftir,
en sumt má taka til endurskoðunar
með heimaframleiðslu fyrir augum.
Það er þörf á heildarstefnumót-
un allra aðila sem koma að þess-
ari starfsemi og ég held að það sé
eitthvað sem allir séu tilbúnir að
skoða, því með sölu Beint frá býli
græða allir; framleiðendur (bænd-
ur) og neytendur.
Brúa þarf bil markaðar og
framleiðslu
Þrátt fyrir greinilegan áhuga neyt-
enda á afurðum beint frá býli,
virðist almenningur þó vera frek-
ar illa upplýstur um þá möguleika
sem hér bjóðast. Hlédís segist hafa
orðið vör við þetta og þegar fengið
nokkrar hringingar frá neytendum
sem eru að forvitnast um þetta.
Hún segir að fyrir þá sem vilja
kaupa sem mest beint frá býli sé
hægt sé að skrá sig á póstlista á
vef félagsins, www.beintfrabyli.is.
„Í stuttu máli sagt þá er eftirspurn-
in til staðar, við erum með harð-
duglegt fólk, tæknin og þekkingin
er til staðar og markaðurinn vill
fjölbreyttari landbúnaðarafurðir.
Það þarf bara að brúa bilið þarna
á milli, það þarf að gera bænd-
um kleift að þróa og vinna sínar
afurðir eins og hver og einn vill.
Svo á bóndinn að fá að verðleggja
sína afurð í samræmi við útlagð-
an kostnað, ekki að hann bíði eftir
verði frá þriðja aðila á haustin –
það er eitthvað rangt við það. Og
með því að selja sjálfur sína vöru
þá eykst hans partur af svokall-
aðri virðiskeðju, þ.e.a.s. hans
hlutur af sölunni verður meiri án
þess að það bitni á neytanda. Aftur
komum við að því sama: allir
græða.“
„Í mínum huga þá liggur fjár-
sjóður í íslenskum landbúnaði.
Við höfum svo gríðarlega sérstöðu
í framleiðslu okkar, að ég tali nú
ekki um okkar einstöku sauðfjár- og
kúakyn. Ég held að íslenskur land-
búnaður eigi eftir að sækja í sig
veðrið. þetta er grunnatvinnuvegur
og sé rétt haldið á spöðunum þá
er ekki nokkur spurning að hann á
bara eftir að vaxa og dafna.
Í skoðanakönnun meðal bænda
um hvaða nýbreytni bændur teldu
vera æskilegastar í landbúnaði
á Íslandi næstu 10 árin, nefndu
60% svarenda verkefni tengd upp-
runamerkingum og 44% nefndu
verkefni tengd fullvinnslu afurða
heima á býlunum. Viljinn er fyrir
hendi, við verðum bara að búa til
umhverfi sem hægt er að vinna í.
Þá held ég að við ættum að gera
meira af því að kynna landbún-
aðarafurðir fyrir ferðamanninum.
Beint frá býli á í góðu samstarfi
við Ferðaþjónustu bænda og
Opinn landbúnað. Allt helst þetta
í hendur.“
Gæði umfram magn
Hlédís segir að fyrst og fremst sé
það sérstaðan og gæði framleiðsl-
unnar sem geri vörur beint frá
býli eftirsóknarverðar. „Það eru
gæðin en ekki magnið sem ræður
ríkjum hjá okkar framleiðendum.
Ef við bökkum aðeins út úr þess-
um hagræðingarpakka sem hefur
verið ráðandi t.d. í afurðastöðvum
og ýtum undir litla framleiðend-
ur þá náum við fram sérstöðunni.
Við erum samkeppnishæf bæði
innan- og utanlands þegar kemur
að gæðum og sérstöðu. Við getum
boðið upp á rekjanleika alla leið
til bóndans. Með internetinu er
það leikur einn og gerir alla mark-
aðssetningu svo miklu auðveldari.
Það er af sem áður var og nú er
virkilegt sóknarfæri í íslenskum
landbúnaði og bændur gera sér
æ betur grein fyrir því. Ég held
líka að það séu gríðarleg sókn-
arfæri erlendis og bændur ættu að
vera óhræddir að vinna þá mark-
aði,“ segir Hlédís Sveinsdóttir
sem á sér draum um að opinber
stefna í landbúnaðarmálum (innan
bændaforystu og í stjórnkerf-
inu) taki í framtíðinni aukið til-
lit til heimaframleiðslu og sölu.
-smh
Hlédís Sveinsdóttir er nýr formaður Beint frá býli
Bændur vilja verðleggja, markaðssetja og selja sínar afurðir sjálfir
Opið hús á Hesti í Borgarfirði
Kennslu- og rannsóknafjárhús Landbúnaðarháskóla Íslands að Hesti í Borgarfirði voru opnuð almenn-
ingi sl. laugardag og nýttu fjölmargir sér tækifærið til að komast í nánari snertingu við starfsemina og
ekki síður dýrin sem þar eru. Það var heilmikið spáð og spekúlerað, menn námu fróðleik sem komið var
fyrir á spjöldum, þukluðu á gripunum og svo þurfti auðvitað að taka smátörn á landsmálunum. Áskell
Þórisson var á svæðinu og tók meðfylgjandi myndir af gestunum og því sem fyrir augu bar.
Frá aðalfundinum Þorbjörn Oddsson, bóndi á Háafelli í Hvítársíðu, nýr formað-
ur Hlédís Sveinsdóttir og fráfarandi formaður Jóhanna Þorvaldsdóttir á Háafelli.
mynd | TB