Bændablaðið - 27.10.2011, Qupperneq 34

34 Bændablaðið | fimmtudagur 27. október 2011
Vignir og Inga hófu búskap árið
2006 með því að fylla fjósið af
fyrsta kálfs kvígum, og byrjuðu
á því að leggja inn hjá Mjólku,
en það ævintýri stóð nú ekki yfir
nema í 2 ár. Þau seldu því kýrnar
korter í kreppu og fóru þær allar
á mjög góðan stað. Þeim fannst
húsin ansi tómleg með einungis
nautum í og því keyptu þau um
2oo lömb ári seinna og hafa bætt í
eitthvað síðan. Í byrjun leigðu þau
jörðina en svo árið 2010 gengu þau
frá kaupum á henni.
Býli? Kolugil.
Staðsett í sveit? Húnaþingi Vestra.
Ábúendur? Vignir, Inga, Svava
Rán, 3 ára, og Benedikt Logi 1 árs.
Fjölskyldustærð (og gæludýra)?
Ásamt okkur fjórum er tíkin Kúra
á bænum sem er Border Collie.
Stærð jarðar? Um 600 hektarar
þar af 33 hektarar ræktað land.
Tegund býlis? Sauðfjár- og naut-
griparækt, auk verktöku.
Fjöldi búfjár og tegundir?
Rúmlega 300 fjár og eitthvað á
milli 70 og 80 nautgripir og svo
átta hross.
Hvernig gengur hefðbundinn
vinnudagur fyrir sig á bænum?
Fer eftir árstíð. Deginum lýkur þó
jafnan með ferð í útihúsin. Yfir
veturinn er hugsað um skepnurnar
og svo er reynt að vinna upp
það sem situr á hakanum þegar
bóndinn er að heiman, sem eru
um 5 mánuði á ári, en þeir fara í
að rúlla fyrir aðra bændur og svo
að keyra sauðfé á haustin.
Skemmtilegustu/leiðinlegustu
bústörfin? Skemmtilegustu
bústörfin eru vorverkin, t.d. sauð-
burður, kornsáning og önnur jarð-
vinnsla. Leiðinlegustu verkin eru að
tína grjót en sem betur fer er ekkert
um það hér á bæ.
Hvernig sjáið þið búskapinn
fyrir ykkur á jörðinni eftir 5 ár?
Með svipuðum hætti en stefnt er á
að stækka búið meira með hverju
árinu.
Hvaða skoðun hafið þið á félags-
málum bænda? Félagsmál bænda
hér á svæðinu eru í það minnsta í
góðum málum og nokkuð góð sam-
staða er á milli bæja.
Hvernig mun íslenskum land-
búnaði vegna í framtíðinni?
Eigum við ekki að vona bara að
honum eigi eftir að vegna vel. Það
þarf að stuðla að nýliðun því það er
erfitt að búa ef það býr bara einn í
hverri sveit.
Hvar teljið þið að helstu tæki-
færin séu í útflutningi íslenskra
búvara? Það vantar alvöru
markaðssetningu á öllum búfjár-
afurðum. Væri ekki hægt að nota
einhvern af útrásarvíkingunum,
þeir náðu í það minnsta nokkuð
langt með sitt.
Hvað er alltaf til í ísskápnum?
Ostur, egg og mjólk.
Hver er vinsælasti maturinn á
heimilinu? Hakkabuff, með kart-
öflumús, sósu og rauðkáli.
Eftirminnilegasta atvikið við
bústörfin? Það er af svo mörgu
að taka, t.d. þegar við byrjuðum
með kýrnar og svo sauðfé. Ekki
má svo gleyma mörgum mjög
eftirminnilegum eltingaleikjum
við holdakýr sem vildu flakka um
allar sveitir.
Nú er komin út matreiðslubókin
Eldum íslenskt með kokkalands-
liðinu og því var tilvalið fyrir upp-
skriftahorn Bændablaðsins að fá
að rýna í herlegheitin. Bókin er
vegleg í alla staði, í henni er rætt við
bændur og settar eru upp tæplega
200 uppskriftir þar sem einfaldleik-
inn ræður för, en aðeins er stuðst
við fimm hráefni í hverri uppskrift.
Bjarni Gunnar Kristinsson, mat-
reiðslumeistari og meðlimur kokka-
landsliðsins, á veg og vanda af því að
bókin verður senn að veruleika.
„Þetta voru eiginlega tvær góðar
hugmyndir sem urðu að einni. Eftir
gott samstarf við bændur með Eldum
íslenskt -matreiðsluþáttunum á ÍNN
og útkomu kokkalandsliðsbókarinnar
í fyrra, þá var þetta rökrétt framhald.
Sú bók seldist mjög vel, þar sem fólk
sá kokkana í nýju ljósi, að elda ein-
faldan mat heima hjá sér úr fjórum
hráefnum,“ útskýrir Bjarni.
Klassískir íslenskir réttir
Í bókinni er notast við fimm hráefni
í uppskriftunum og taka meðlimir
kokkalandsliðsins fyrr og nú þátt í
gerð bókarinnar.
„Það eru nokkrar kynslóðir kokka
sem mætast í þessari bók en það fannst
okkur nauðsynlegt, þar sem við erum
að fjalla um þennan gamla, góða
íslenska mat. Einnig er spjallað við
bændur um hráefnið og upprunann og
klassískir íslenskir réttir eru nútíma-
væddir. Sums staðar leyfum við okkur
að skera af örlitla fitu og annars staðar
eru sett ný krydd með. Aðalatriðið er
að við höfum frábært íslenskt hráefni
og í sumar uppskriftanna setjum við
nútímakrydd sem þekktist til dæmis
ekki hérlendis fyrir 100 árum,“ útskýr-
ir Bjarni og segir jafnframt:
„Við förum yfir alla flóruna í
hráefnavali sem kemur frá öllum
búgreinafélögunum, úr bakstursiðnaði
ásamt íslenskum mjólkurvörum og því
sem vex í íslenskum görðum og einnig
því sem fellur til á haustin. Bókin er
tímalaus að því leyti að flatkökur og
rúgbrauð detta aldrei úr tísku, en þetta
eru kannski réttir sem unga fólkið
kann ekki í dag. Við vonum að bókin
nýtist til að boða fagnaðarerindið um
íslenskan mat, þá er markmiði okkar
náð.“
Hrossalundir með kartöflumús
800 g hrossalund
200 g kartöflur
100 ml rjómi
Í eldhúsinu:
ögn af mjólk
50 g smjör
salt og pipar
Aðferð:
Hreinsið lundina með því að fjar-
lægja alla aukafitu og þunna sin sem
liggur yfir kjötinu. Hitið pönnu, brúnið
kjötið á öllum hliðum og kryddið með
salti og pipar. Setjið í ofn í nokkrar
mínútur. Sjóðið kartöflur og merjið í
gegnum sigti svo kartöflumúsin verði
kekkjalaus. Bætið við rjóma og smjöri,
þynnið út með mjólk.
Alvörunautasteik
1 nautalund, lítil
2 greinar garðablóðberg
1 hvítlauksgeiri
Í eldhúsinu:
15 ml olía
30 g smjör
salt og pipar
Aðferð:
Nautalundin
er hreinsuð,
söltuð og
pipruð. Hún
er síðan
steikt á mjög heitri pönnu með olíu
og smjöri. Passið að steikja vel á
öllum hliðum (1-2 mín. á hverri
hlið). Síðan er lundin sett í ofn-
skúffu með garðablóðbergi, olíu
og hvítlauk og inn í ofn við 160°C
í 8-10 mín. Takið svo lundina út úr
ofninum og látið hvíla í 10 mín.
Skerið í þykkar sneiðar og stráið
salti í sárin.
Lambahamborgari með rósmaríni
og hvítlauk
400 g lambahakk
2 msk. hakkaður skalottlaukur
2 hvítlauksgeirar, fínt saxaðir
1-2 msk. saxað ferskt rósmarín
brauð að eigin vali (t.d. hamborgarabrauð)
Í eldhúsinu:
salt og pipar
Aðferð:
Setjið lambahakk, skalottlauk, hvít-
lauk og rósmarín í skál. Hrærið varlega
þar til allt er blandað saman. Besta
leiðin til að gera þetta er með hönd-
unum. Formið borgara, steikið á heitri
pönnu í um fimm mínútur og kryddið
með salti og pipar. Setjið á milli brauð-
sneiða og berið fram.
Bóndadóttir með berjablæju
200 g rúgbrauð
60 g súkkulaði
250 ml rjómi
60 g berjasulta (eða eplamauk eins og var gert
upprunalega)
ber til skrauts
Í eldhúsinu:
75 g sykur
75 g smjör
Aðferð:
Skorpan er skorin af brauðinu og
það rifið í sundur með járni eða
mulið milli handanna þannig að það
verði að fínni mylsnu. Sykurinn og
smjörið er brúnað ljósbrúnt ásamt
brauðinu. Á meðan þarf að hræra
stöðugt í og líka á meðan það er að
kólna, svo það renni ekki saman
og brauðið verði smátt. Súkkulaðið
er skafið niður. Síðan er látið eitt
lag af brúnuðu brauðinu í glerskál
og annað af súkkulaði, en það á að
vera miklu þynnra. Skálin er fyllt
með nokkrum lögum af súkkulaði
og brúnaða brauðinu (á víxl). Inn á
milli laganna má dreifa berjasultu.
Rjóminn er stífþeyttur og látinn ofan
á og skreyttur með berjum.
/ehg
MATARKRÓKURINN
Líf og lyst
BÆRINN OKKAR
Boðar fagnaðarerindið um íslenskan mat
Kolugil
Eldum íslenskt með kokkalandsliðinu er ný uppskriftabók sem unnin er í samvinnu við bændur. Hér má sjá forsíðu
bókarinnar þar sem meðlimir kokkalandsliðsins klæddu sig upp og Þórdís Claessen, grafískur hönnuður, skreytti
umhver ð í bakgrunni að íslenskum sið.
Fjóla Kjartansdóttir
kúabóndi í Birtingaholti IV í Hrunamannahreppi
Búskapur: Mjólkurframleiðsla og jarðrækt
„Til þess að fá góðar afurðir skiptir fóðrið
og aðbúnaður kúnna mestu máli. Við fram-
leiðum mest af kúafóðrinu hér á búinu. Heyið
er að sjálfsögðu uppistaðan í fóðruninni en
við blöndum líka okkar eigið kjarnfóður úr
steinefnablöndu. Kýrnar í Birtingaholti ganga
þess að fara út á sumrin. Það er mín skoðun
að gott atlæti við gripina skili sér í betri og
meiri afurðum. Við leggjum mikla áherslu á að
kúnum líði vel.“
Mjaltaþjónar hafa gjörbreytt vinnulagi kúabænda á
síðustu árum. Nú eru kýrnar ekki eingöngu mjólkaðar
kvölds og morgna eins og tíðkaðist. Kýrnar ráða því
sjálfar hvenær þær fara og láta mjólka sig en um leið
og það er gert fá þær kjarnfóður sem þær eru sólgnar
í. Starf bóndans felst ekki síður í að sinna eftirliti í
ósinu og vinna úr þeim u lýsingum sem koma frá
mjaltaþjóninum. iðvera bóndans í ósinu er því engu
minni en áður þótt star ð s sveigjanlegra.
176
Sýnishorn af innliti til bónda, sem er veigamikill þáttur bókarinnar. Hér er rætt við Fjólu Kjartansdóttur, kúabónda
í Birtingaholti IV í Hrunamannahreppi.
Bóndadóttir með berjablæju.