Fréttablaðið - 06.03.2012, Blaðsíða 12

12 6. mars 2012 ÞRIÐJUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
F
orseta Íslands má gagnrýna fyrir margt, en ekki er hægt
að segja að hann geti ekki verið skemmtilegur. Það er að
minnsta kosti alveg drepfyndið að Ólafur Ragnar Grímsson
segist tilneyddur að sitja í nokkur ár enn vegna óvissu um
stjórnskipunina og stöðu Íslands í samfélagi þjóðanna. Það
blasir nefnilega við hverjum sem er að Ólafur Ragnar er sjálfur
óvissuþáttur í stjórnskipuninni og samskiptum Íslands við umheim-
inn. Enginn veit hverju hann kann að taka upp á – og það hefur ekki
breytzt eftir síðustu yfirlýsingar.
Það er ekki nýtt að forsetinn
tali í gátum eða kveði ekki nógu
skýrt að orði. Öllum er í fersku
minni leikritið langdregna sem
hófst á nýársdag og lauk ekki fyrr
en á sunnudaginn. Forsetanum
hefði verið í lófa lagið að eyða
óvissu um áform sín með einni
lítilli yfirlýsingu, þegar menn fóru að velta fyrir sér hvort hann
ætlaði kannski ekkert að hætta. En Ólafur kaus að tala ekki skýrt.
Nú þegar hann hefur kveðið upp úr um að hann sé í framboði, er
engu að síður töluverð óvissa um hvað hann ætlast fyrir. Hann vísar
til „vaxandi óvissu varðandi stjórnskipan landsins og stöðu forseta
í stjórnarskrá, umróts á vettvangi þjóðmála og flokkakerfis sem og
átaka um fullveldi Íslands“. Þarna á forsetinn væntanlega meðal
annars við að drög að frumvarpi til breyttrar stjórnarskrár eru til
umfjöllunar og að Ísland hefur sótt um aðild að Evrópusambandinu.
En hvernig hyggst hann beita sér í þessum málum?
Um það er deilt hvort ESB-aðild myndi fylgja meira eða minna
fullveldi, í þeim skilningi að þjóðin hafi raunveruleg áhrif á eigin
mál. En vandséð er hvernig forsetinn ætlar að passa fullveldið fyrir
okkur. Í Fréttablaðinu í gær segir Ólafur að forsetaembættið sé
„umfram önnur embætti í landinu helgað fullveldisstöðu Íslendinga“.
Þetta er enn ein prívatútlegging forsetans á stjórnskipaninni, sem á
sér enga stoð í stjórnarskránni eða sögunni, enda forsetaembættið
ekki stofnað fyrr en 26 árum eftir að Ísland varð fullvalda ríki.
Full pólitísk samstaða ríkir um að þegar aðildarsamningur við
Evrópusambandið liggur fyrir, taki þjóðin afstöðu til þess í atkvæða-
greiðslu hvort hann er nógu góður eða ekki – og þá meðal annars
hvort fullveldi Íslands sé nægilega borgið. Þarf forsetinn þá að leika
eitthvert hlutverk? Ætlar hann að blanda sér í aðildarviðræðurnar?
Í fréttum Stöðvar 2 í fyrrakvöld sagðist forsetinn reiðubúinn að
taka „sjálfstæða ákvörðun jafnvel þó hún gangi gegn hagsmunum
ríkisstjórnarflokka eða meirihluta Alþingis ef það er í þágu þjóð-
arinnar“. Þýðir þetta til dæmis, í samhengi við tal Ólafs Ragnars
um óvissu um stöðu forsetans, að hann væri reiðubúinn að synja
stjórnarskrá sem drægi úr hans eigin völdum staðfestingar?
Eins og stundum áður þarf forsetinn að skýra mál sitt og klára
hálfkveðnu vísurnar, þannig að þjóðin viti hvaða pólitík er í boði af
hans hálfu, nái hann kjöri. Að sama skapi hlýtur að vera vaxandi
eftirspurn eftir forsetaframbjóðanda sem talar skýrt og gæti orðið
forseti sem þjóðin vissi hvar hún hefur.
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Atli Fannar Bjarkason (dægurmál) atlifannar@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir, ritstjórnarfulltrúi, sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Sigurður Elvar Þórólfsson seth@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
HALLDÓR
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN
Í umræðum vegna frumvarps til breyt-inga á barnalögum hefur verið vísað til
niðurstaðna rannsóknar sem ég birti árið
2004. Stundum hefur gætt þar misskiln-
ings eða rangtúlkunar og því vil ég koma
nokkrum atriðum á framfæri. Í rann-
sókninni las ég alla dóma í forsjárdeil-
um sem féllu í héraðsdómum á Íslandi á
tímabilinu 1995 til 2001. Alls voru þetta
90 dómar sem samsvarar u.þ.b. 1,5%
skilnaða á sama tímabili þar sem þurfti
að ákveða forsjá barna.
Tilgangur rannsóknarinnar var annars
vegar að sjá skiptingu forsjár milli for-
eldra og hins vegar að greina þær ástæð-
ur sem dómstólar leggja til grundvallar
þegar ákveðið er hvort forsjá barns skuli
vera hjá föður eða móður. Niðurstöður
voru þær að faðir fékk forsjá í 40% til-
fella en móðir í 60% tilfella. Dómstólar
lögðu helst til grundvallar hvoru foreldr-
inu barnið teldist vera nánara og hvor
niðurstaðan hefði í för með sér minna
rask á högum barnsins.
Það er hins vegar alls ekki unnt að
draga þá niðurstöðu af þessu að ef öll
forsjármál færu fyrir dómstóla þá yrði
skiptingin 40/60. Þeir foreldrar sem
voru með forsjármálin fyrir dómstól-
um á þessum árum voru um margt sér-
stakur hópur og m.a. er ljóst að í óvana-
lega mörgum tilfellum hafði faðir verið
megin umönnunaraðili barns. Líklegt er
að sé slík staða ekki fyrir hendi sé von-
lítið fyrir föður að reyna að sækja forsjá
barns síns til dómstóla þó hann sé vel
hæfur umhyggjuaðili.
Umræðurnar að undanförnu hafa
aðallega snúist um hvort dómarar eigi
að hafa möguleika til að dæma til sam-
eiginlegrar forsjár þrátt fyrir and-
stöðu annars foreldris. Í einum af þeim
dómum sem ég las óskar foreldri eftir
því að forsjá, sem áður var sameiginleg,
verði hér eftir einvörðungu hjá sér. Rök-
stuðningurinn var að hitt fyrirkomulagið
„henti ekki lengur“. Þegar dómarar eru
þvingaðir til að velja milli foreldra þarf
rökstuðningur ekki að vera merkilegri
til að barn sé svipt forsjá annars for-
eldris. „Af því bara“ dugar sem röksemd.
Líklegt er að rökstuðningur forsjár-
sviptingar þurfi að vera töluvert vand-
aðri ef dómarar hafa heimild til að dæma
til sameiginlegrar forsjár sé það talið
barninu fyrir bestu.
40/60?
Samfél-
agsmál
Ingólfur V.
Gíslason
dósent við
Háskóla Íslands
Forsetinn talar áfram í gátum:
Óvissuþátturinn
Ólafur Ragnar
Hefst á miðvikudag á Stöð 2
Kate Winslet í glænýrri þáttaröð
FÁÐU ÞÉR ÁSKRIFT | 512 5100 | STOD2.IS
Illskiljanlegt
Í fyrsta sinn í Íslandssögunni er réttað
yfir fyrrverandi ráðherra vegna emb-
ættisfærslna hans. Fólk hefur vitaskuld
áhuga á réttarhöldunum og því sem
þar kemur fram enda varðar það, eðli
málsins samkvæmt, þjóðarhag. Þrátt
fyrir þetta ákveður forseti Landsdóms
að verða ekki við þeirri beiðni fjölmiðla
að fá að sýna beint frá vitnaleiðsl-
unum. Samt er heimild fyrir því í
lögum og málsaðilar ekki á móti
því. Þetta er torskilin ákvörðun
hjá þeim reynda dómara Mark-
úsi Sigurbjörnssyni. Og líklega
ekki tekin með hagsmuni
annarra en starfsmanna
réttarins í huga.
Of fljótir með fréttina
Það er sitthvað, lögreglurannsókn og
lögregluskoðun. Þetta var staðfest með
dómi í gær. Þá voru Reynir Traustason
og aðrir yfirmenn DV fundnir sekir um
meiðyrði með því að segja að maður
sætti lögreglurannsókn. Af hverju? Jú,
af því að hin óhjákvæmilega rannsókn,
sem nú er í fullum gangi, var ekki
hafin formlega – lögreglan var
enn að „skoða“ málið. Þetta er
líklega í fyrsta sinn sem
fréttamenn eru dæmdir
fyrir að skúbba of snemma.
Forðast Framsókn
Eitt af því sem hingað til hefur mátt
ganga út frá sem gefnu í lífinu er
að háskólanemar eru tilbúnir að
leggja nánast hvað sem er á sig til að
þurfa ekki að borga fyrir bjórdrykkju.
Svokallaðar vísindaferðir til stofnana og
fyrirtækja hafa þess vegna verið með
vinsælustu dagskrárliðum háskóla-
starfsins. Fyrir helgi kom þó í ljós að
stúdentar láta ekki bjóða sér hvað
sem er, þegar félag viðskipta-
fræðinema við Háskólann í
Reykjavík þurfti að fella niður
slíka ferð. Hana átti að fara til
Framsóknarflokksins.
stigur@frettabladid.is