Fréttablaðið - 12.09.2012, Qupperneq 13
MIÐVIKUDAGUR 12. september 2012 13
unnið eftir fjárfestingaráætlun
ríkisstjórnarinnar og verkefnin
tilgreind fyrir afgreiðslu frum-
varpsins í kjölfar þess að áætlanir
um arðgreiðslur til ríkissjóðs verða
birtar. Auknar fjárfestingar munu
styðja við viðsnúninginn í ríkisfjár-
málunum og stuðla enn frekar að
minna atvinnuleysi. Ein af stóru
tíðindunum í fjárlagafrumvarp-
inu eru að nú er í augsýn að heild-
arjöfnuður náist á ríkissjóði. Gert
er ráð fyrir því að heildarjöfnuð-
ur ríkissjóðs verði neikvæður sem
nemur einungis 0,1% af VLF ef
óreglulegir liðir eru meðtaldir en
að þeim frátöldum verði hann lítils
háttar jákvæður. Ríkir almanna-
hagsmunir felast í því að ríkissjóð-
ur nái heildarjöfnuði. Með því tekst
að stöðva skuldasöfnunina og skapa
grundvöll fyrir því að jákvæður
heildarjöfnuður nýtist til niður-
greiðslu skulda. Á eftir velferðar-
málum er vaxtakostnaður nú næst-
stærsti útgjaldaliður ríkissjóðs.
Lækkun á þeim útgjaldalið kemur
öllum til góða.
Fyrir ekki löngu síðan benti
ég á í grein í þessu blaði að þrátt
fyrir að mörgum hefði þótt ókleift
fjall blasa við eftir hrun, miðaði
vel í fjallgöngunni. Við ættum þó
brekku eftir. Með fjárlagafrum-
varpi 2013 förum við síðasta spöl-
inn í átt að því marki að ríkissjóð-
ur standi undir öllum útgjöldum í
fyrsta skipti frá hruni. Með hag-
vexti á næstu árum, tekjum af
auðlindum og aðhaldssömum
ríkis rekstri náum við að vinna á
skuldafjallinu smátt og smátt.
Langtímahagsmunir í stað skammtímalausna. Almanna-
hagur í stað sérhagsmuna. Þessi
hafa verið leiðarstef ríkisstjórnar
Jóhönnu Sigurðardóttur. Þau eru
líka hryggjarstykkið í fjórða fjár-
lagafrumvarpi ríkisstjórnarinnar
sem kynnt var í gær. Í frumvarp-
inu felst sú mikilvæga ráðstöfun
að auðlindir þjóðarinnar eru nýtt-
ar til þess að styrkja innviði sam-
félagsins.
Frumvarpið er jafnframt til
marks um það að skynsöm ríkis-
fjármálastefna síðustu ára hefur
skilað árangri. Nú þarf því ekki
miklar skattbreytingar og aðhalds-
markmið eru hófleg.
Nauðsynlegt var að bregðast við
þeirri alvarlegu stöðu sem Íslend-
ingar stóðu frammi fyrir í kjölfar
bankahrunsins. Farið var í aðgerð-
ir með það að leiðarljósi að standa
vörð um grunnstoðir velferðar-
kerfisins þrátt fyrir að tekjur rík-
issjóðs hefðu fallið umtalsvert og
skuldir aukist. Því hefur skattkerf-
inu verið breytt þannig að fólk sem
hefur meira milli handanna greiðir
hlutfallslega meira í sameiginlega
sjóði, en þeir sem hafa lægri tekjur.
Í óhjákvæmilegum niðurskurði
hefur stefnan verið sú að hlífa vel-
ferðarmálum umfram aðra mála-
flokka. Rannsóknaraðilar hafa
bent á að sérstaklega sé brýnt
að huga að barnafjölskyldum í
greiðsluvanda. Því er að finna í
þessu frumvarpi þá fyrirætlan
ríkisstjórnarinnar að grípa til sér-
stakra ráðstafana til stuðnings
þessum hópi.
Barnabætur verða hækkaðar
verulega en barnabótakerfið er
skilvirkt tæki til lífskjarajöfnun-
ar. Styrking þess mun bæta velferð
barna hér á landi.
Annað sem koma mun barna-
fjölskyldum til góða eru auknar
greiðslur í fæðingarorlofi. Eftir
bankahrunið varð að draga úr halla
ríkissjóðs og aðgerðir í þá veru
fólust m.a. í sparnaði í útgjöldum
Fæðingarorlofssjóðs. Í samræmi
við stefnu ríkisstjórnarinnar er
nú unnið að áætlun um að byggja
aftur upp fæðingarorlofskerfið og
til lengri tíma að lengja orlofið í 12
mánuði.
Efling húsnæðisbótakerfis mun
einnig koma barnafjölskyldum,
sem sumar hverjar hafa glímt við
greiðsluvanda, til góða.
Á öll þessi atriði er lögð sérstök
áhersla í fjárlagafrumvarpi fyrir
árið 2013.
Einnig stendur til að leggja fram
frumvarp til laga um lífeyristrygg-
ingar almannatrygginga fyrir
afgreiðslu fjárlagafrumvarpsins,
sem stuðlar að því að kerfið verði
einfaldað með fækkun bótaflokka,
einfaldari reglum um útreikninga
bóta og auknu jafnræði og aðgengi.
Tekjuaukning ríkissjóðs af gjöld-
um sem lögð eru á þá sem nýta auð-
lindir landsins kemur til með að
skila sér strax á næsta ári og verð-
ur m.a. nýtt til þeirra velferðar-
mála sem ég nefndi að ofan.
Fleiri framfaramál er að finna í
fjárlagafrumvarpinu. Þannig renna
tæpir fimm milljarðar af veiði-
leyfagjaldinu til samgöngubóta,
til tækni- og rannsóknasjóða og til
byggðamála. Á árinu 2013 verður
Almannahagur til lengri tíma
Fjárlög
Oddný G.
Harðardóttir
fjármála- og
efnahagsráðherra
Farið var í að-
gerðir með það
að leiðarljósi að standa
vörð um grunnstoðir vel-
ferðarkerfisins.
Heildarjöfnuður ríkissjóðs 2009-2013
30
0
-30
-60
-90
-120
-150
2009 2010 2011 2012 2013
■ Heildarjöfnuður með óregl. liðum
■ Heildarjöfnuður án óregl. liða
-139,3
-109,2
-123,3
-59,2
-89,4
-37,0
-25,8
-2,8
-10,0
4,3
Í Kjós
Í sveitasetrinu við Laxá í Kjós
er stór og vandaður veislu-
salur sem tekur um 80
manns í sæti og með gistingu
fyrir allt að 40 manns. Aðeins
25 mín. frá Reykjavík.
Í Borgarfirði
Í sveitasetrinu við Grímsá er
glæsilegur salur sem tekur
allt að 70 manns í sæti og
gisting fyrir allt að 36 manns.
Í húsinu er gufubað og heitur
pottur svo hægt er að slaka
vel á eftir góðan dag. Aðeins
50 mín. frá Reykjvaík.
www.hreggnasi.is
Nánari upplýsingar í 892-9263 eða julli@hreggnasi.is og 868 6008 eða bjossi@hreggnasi.is
HAUSTIÐ FRAMUNDAN
Fundir - móttökur - veislur
Því miður er það enn þá veru-leiki sumra íslenskra kvenna
að heilbrigðisstarfsfólk telur þær
ímyndunarveikar og jafnvel geð-
veikar. Konur með endómetríósu
(legslímuflakk) stríða margar við
óeðlilega mikinn sársauka en þar
sem rangar hugmyndir hafa lengi
verið ríkjandi um sjúkdóminn – og
þekkingu á sjúkdómnum innan heil-
brigðiskerfisins er reglulega ábóta-
vant – er oft lítið gert úr honum
og konurnar oftar en ekki sendar
heim án meðferðar. Þeim er sagt
að verkir séu eðlilegur hluti af lífi
konunnar, að þær hafi einfaldlega
lágan sársaukaþröskuld eða að tíða-
verkir séu fyrst og fremst sálræn-
ir og þær ættu að leita til sálfræð-
ings eða geðlæknis. Margar ungar
stúlkur og konur veigra sér við að
leita hjálpar vegna þessa viðmóts.
Endómetríósa er krónískur, sárs-
aukafullur sjúkdómur sem leggst á
um 5-10% kvenna. Hann einkennist
meðal annars af miklum sársauka
við blæðingar, sársauka við egglos,
verkjum í kviðarholi á milli blæð-
inga, verkjum við samfarir, þvaglát
og hægðalosun, erfiðleikum við að
verða barnshafandi og ófrjósemi,
erfiðleikum á meðgöngu og við
fæðingu. Endómetríósa er mjög
einstaklingsbundinn sjúkdómur
þar sem alvarleiki einkenna er ekki
endilega vísbending um útbreiðslu
sjúkdómsins. Á tuttugu ára tíma-
bili greindust um 1.400 konur með
sjúkdóminn á Íslandi, meirihluti
þeirra með frekar alvarlegt sjúk-
dómsástand. Þegar litið er til þess
að sjúkdómurinn er ekki auðveldur
í greiningu, er lítt þekktur og upp-
lýsingar um hann takmarkaðar, má
gera ráð fyrir að mun fleiri konur
hafi átt í vanda vegna sjúkdómsins
hér á landi á sama tíma.
Samtök um endómetríósu eru
sannfærð um að langur greiningar-
tími sjúkdómsins leiði af sér gríð-
arlegan kostnað samfélagsins sem
hægt væri að komast hjá. Evrópsk
könnun frá árinu 2005 leiddi í ljós
að 65% kvenna með endómetríósu
fengu ranga sjúkdómsgreiningu
í upphafi, meðalgreiningartími
var 8,3 ár og að 78% kvennanna
höfðu misst að meðaltali 5,3 daga
úr vinnu í hverjum mánuði vegna
sjúkdómsins. Önnur rannsókn
frá Svíþjóð leiddi í ljós að konur
með endómetríósu voru þriðjungi
líklegri til að eignast fyrirbura,
11,9% þurftu aðstoð til að verða
barnshafandi og konur með sjúk-
dóminn voru líklegri til að fá með-
göngueitrun en aðrar.
Krónískir verkir og vanlíðan
geta leitt til þunglyndis, einangr-
unar, kvíða og annarra einkenna
sem geta haft veruleg áhrif á fjöl-
skyldu, vini og samstarfsaðila.
Áðurnefnd könnun frá árinu 2005
sýndi að 72% kvenna töldu sjúk-
dóminn hafa áhrif á samband sitt
við maka og börn og fjöldi kvenna
þurfti að hætta að vinna, eða var
sagt upp störfum, þar sem sjúk-
dómurinn hafði veruleg áhrif á
vinnugetu þeirra.
Því lengur sem sjúkdómur-
inn fær að þróast óáreittur, þeim
mun meiri hætta er á varanlegum
skemmdum á líffærum, ófrjósemi,
líkamlegri, andlegri og félagslegri
vanlíðan og stórauknum kostnaði
vegna viðameiri aðgerða og tækni-
frjóvgana.
Á nýsettu Alþingi verður lögð
fram þingsályktunartillaga um
endómetríósu þar sem Alþingi felur
ráðherra að beita sér fyrir fræðslu
um sjúkdóminn og skoða mögu-
leika á stofnun göngudeildar fyrir
konur með endómetríósu. Mikil-
vægt er að skoða möguleika á að
safna sérþekkingu á einn stað hér
á landi þangað sem heilbrigðis- og
menntakerfið getur vísað konum og
tryggt þannig bestu mögulegu með-
ferð við sjúkdómnum.
Samtök um endómetríósu voru
stofnuð árið 2006 og hafa það helst
að markmiði að veita konum með
endómetríósu stuðning og fræða
heilbrigðisstarfsfólk um sjúkdóm-
inn. Heimasíða samtakanna er
endo.is.
Vill einhver trúa mér?
Heilbrigðismál
Björk
Felixdóttir
gjaldkeri Samtaka um
endómetríósu