Fréttablaðið - 20.09.2012, Qupperneq 18

18 20. september 2012 FIMMTUDAGUR
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is og Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir, ritstjórnarfulltrúi, sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is DÆGURMÁL: Kjartan Guðmundsson kjartan@frettabladid.is FÓLK OG SÉRBLÖÐ: Elín Albertsdóttir elin@365.is og Vera Einarsdóttir vera@365.is
ÍÞRÓTTIR: Sigurður Elvar Þórólfsson seth@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
HALLDÓR
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN
Fátækt er ranglát, einkum gagnvart bjargarvana börnum, sem ráða engu
um afkomu sína. En fátækt fer minnkandi
um allan heim. Baráttan gegn fátæktinni
hefur borið árangur. Um þennan árangur
má hafa margt til marks. Sárasta fátækt
líða þeir, sem þurfa að draga fram lífið á
1,25 Bandaríkjadollurum á dag eða minna.
Alþjóðabankinn hefur fylgzt með þessum
hópi frá 1981. Fyrir 30 árum þurftu þrír
af hverjum fjórum íbúum Austur-Asíu að
gera sér að góðu 1,25 dollara á dag, en nú
er hlutfallið komið niður í einn af hverjum
sjö. Í Suður-Asíu þurftu sex af hverjum tíu
að láta sér duga 1,25 dollara á dag 1981, en
nú er hlutfallið komið niður í röskan þriðj-
ung. Í Suður-Ameríku hefur allra fátæk-
asta fólkinu fækkað úr 12% af mannfjöld-
anum 1981 niður í 6% 2008. Framsóknin
hefur verið hægari í Afríku. Þar lifðu 52%
mannfjöldans á 1,25 dollurum á dag eða
minna fyrir 30 árum, en nú er hlutfallið
48%. Afríka hefur rétt úr kútnum síðustu
ár. Sum þeirra landa, sem búa við mest-
an hagvöxt nú, eru í Afríku. Botsvana á
heimsmet í hagvexti frá 1965.
Hagtölur segja þó ekki nema hálfa
söguna um árangurinn af baráttunni
við fátækt. Nýfætt barn í Kína 1960 gat
vænzt þess að ná 43 ára aldri. Nú getur
kínverskur hvítvoðungur vænzt þess að
verða 73 ára. Meðalævin í Kína hefur því
lengzt um 30 ár á hálfri öld eða um röska
sjö mánuði á ári. Það er bylting. Í Indlandi
hefur meðalævin lengzt úr 42 árum 1960
í 65 ár 2010 eða um næstum sex mánuði á
ári. Þetta skiptir máli m.a. vegna þess, að
þriðjungur mannkyns á heima í Indlandi
og Kína. Betri hagstjórn og frjálsari við-
skipti eiga ríkan þátt í þessum umskiptum
þar og víða annars staðar. Þróunarsam-
vinna hefur gert gagn. Þróunarsamvinnu-
stofnun Íslands vinnur gott og þarft verk.
Gegn fátækt
Þróunar-
samvinna
Þorvaldur
Gylfason
hagfræðiprófessor
Í Suður-Ameríku hefur
allra fátækasta fólkinu
fækkað úr 12% af mannfjöld-
anum 1981 niður í 6% 2008.
Framsóknin hefur verið hægari
í Afríku.
Kæra borgarfulltrúar?
Borgarfulltrúar Sjálfstæðisflokksins
reiða hátt til höggs í bókun þar sem
sagt er óviðunandi að borgarstjórn
annist þjóðaratkvæðagreiðslu um drög
að nýrri stjórnarskrá. Hanna Birna Krist-
jánsdóttir og félagar hennar segja svo
illa staðið að undirbúningi atkvæða-
greiðslunnar af hálfu þingmeirihluta
á Alþingi að ólíklegt sé að hún
fullnægi formskilyrðum laga.
Þá verði ekki annað séð en
að „innanríkisráðherra hafi
farið út fyrir valdheimildir
sínar með því að boða til
atkvæðagreiðslunnar á
ákveðnum degi án full-
nægjandi lagaheimildar
Alþingis“. Ábyrgir stjórnmálamenn
hljóta að kæra lögbrot og því hlýtur
borgarstjórnarflokkur Sjálfstæðisflokks-
ins að kæra atkvæðagreiðsluna.
Gjörningsaðilinn
Hermt er að á íslensku megi alltaf
finna svar og jafnvel orða stórt og
smátt sem er og var. Þess vegna er
óþarfi að standa í mikilli nýyrðasmíð,
en stofnanamálið kallar oft á
slíkt. Þannig greindi Lands-
björg frá að reynt hefði verið
að brjótast inn í skip hennar,
Sæbjörgu. Gjörningsaðila
tókst þó ekki að komast
inn í skipið.
Hvað vill Vilhjálmur?
Framsóknarflokkurinn í Reykjavík
býður upp á laugardagsspjall þar sem
Vilhjálmur Birgisson, „verkalýðsforingi“
á Akranesi, verður gestur. Yfirskriftin er
einföld: „Hvað vill Vilhjálmur Birgis-
son? Endurreisn verkalýðshreyfinga
og skipan lífeyrissjóða!“ Þetta er
aðdáunarverður áhugi á skoðunum
Vilhjálms og vonandi aðeins
upphafið að málfundaröð um
hvað við öll viljum. Gnótt er af
fólki með skoðanir. Hvað vill
Jón Jónsson? Hvað vill Jóna
Jónsdóttir? Þetta gæti orðið hin
besta skemmtun.
kolbeinn@frettabladid.is
Hjólum til framtíðar 2012 - rannsóknir og reynsla
Föstudaginn 21. sept. 2012 kl. 8.30 – 16 í Iðnó
• Where are we going to? Academic Cycling Research.
Peter Cox GB, lektor í félagsfræði við háskólann í Chester
• Winter cycling is an option, Jaakko Ylinampa FI, forstöðumaður
þróunardeildar umhverfis- og samgangna í Lapplandi
Innlendir fyrirlesarar flytja eftirfarandi erindi:
• Mat á gæðum hjólaleiða
• Hjólað til og frá vinnu: Vísindaleg reynslusaga
• Hjólað í vinnuna, rannsókn á meðal liðsstjóra
• Hjólað í skólann – reiðhjólanotkun framhaldsskólanema
• Áhrif umhverfisupplifunar á samgönguhjólreiðafólk
• Allt á hreyfingu: Hjólreiðar og borgarrými
• Hjólastígar Reykjavíkurborgar – samstarf við Vegagerðina
• Samgöngusamningar – er þess virði að láta fjármuni í þetta?
Pallborðsumræður - kynning á Velo City - móttaka í Ráðhúsinu
Borgarstjóri, Jón Gnarr, afhendir Hjólaskálina
Mennta- og menningarmálaráðherra, Katrín Jakobsdóttir, ávarpar
ráðstefnuna.
Fundarstjóri: Þorsteinn Hermannsson, samgönguverkfræðingur.
Skráning á www.lhm.is og við innganginn – ráðstefnan er einnig send út á
Netinu.
F
réttablaðið sagði frá því í gær að íslenzk stjórnvöld væru
búin að skuldbinda sig gagnvart Eftirlitsstofnun EFTA
(ESA) til að gera breytingar á stimpilgjöldum þannig að
dregið verði úr kostnaði og hindrunum ef viðskiptavinir
fjármálafyrirtækja vilja færa lánin sín á milli banka.
Þetta er hluti af skilyrðum, sem ESA setti fyrir samþykki sínu
við aðstoð ríkisins við nýju viðskiptabankana þegar þeir voru settir
á stofn. Starfshópur var settur í málið og á að skila frumvarpsdrög-
um í næsta mánuði. Fréttablaðið fékk fremur loðin svör við beinni
fyrirspurn til fjármálaráðu-
neytisins um hvort stimpilgjöld
yrðu afnumin þegar fólk færir
lán á milli fjármálastofnana; fjár-
málaráðherra er víst ekki búinn
að taka afstöðu til málsins.
Stimpilgjaldið er einhver
skrýtnasti og séríslenzkasti
skatturinn sem við búum við. Það
er rangnefnt gjald, enda kemur engin þjónusta ríkisins á móti því.
Það er bara skattur, sem er lagður á fólk og fyrirtæki sem taka lán
í formi veðskuldabréfa. Árið 2008 var lögum um skattinn breytt,
þannig að fólk sem tekur lán fyrir sínum fyrstu íbúðakaupum er
undanþegið honum. Hins vegar er það áfram svo að vilji fólk til
dæmis færa húsnæðislánið sitt til annarrar lánastofnunar af því að
þar bjóðast betri kjör, verður það að borga 0,4% af upphæð lánsins
í skatt. Það fælir marga frá því að færa viðskipti sín og er veruleg
hindrun í vegi virkrar samkeppni á fjármálamarkaðnum.
Nú þegar margir leita leiða til að skuldbreyta húsnæðisláninu sínu
og íhuga til dæmis að breyta úr verðtryggðu láni í óverðtryggt, er
eðlilegt að fólk afli tilboða hjá mörgum fjármálastofnunum og beini
viðskiptum sínum þangað sem beztu kjörin bjóðast. Stimpilgjaldið
stendur í vegi fyrir því.
Stjórnmálamenn úr öllum flokkum hafa lengi gagnrýnt stimpil-
gjaldið. Það er ekki bara samkeppnishindrun á fjármálamarkaði,
heldur mismunar það líka lánsformum, veikir alþjóðlega sam-
keppnisstöðu íslenzkra fyrirtækja, er hindrun í vegi erlendrar fjár-
festingar og var einn af þeim þáttum sem á sínum tíma ýttu fólki og
fyrirtækjum út í að taka erlend lán fremur en innlend.
Samt er þessi óvinsæli og órökrétti skattur býsna lífseigur. Á
síðasta þingi fluttu bæði sjálfstæðismenn og framsóknarmenn á
Alþingi frumvörp um að stimpilgjöld af lánum vegna fasteignakaupa
yrðu afnumin. Þau náðu ekki fram að ganga.
Samt ættu stjórnarandstöðuflokkarnir að eiga góða bandamenn
í stjórnarliðinu í þessu máli. Forsætisráðherrann, Jóhanna Sig-
urðardóttir, hefur til dæmis kallað stimpilgjaldið „okurskatt“ og
að ríkisvaldið komi með „krumluna“ og hirði hundruð þúsunda af
húsnæðiskaupendum sem vilji endurfjármagna lán sín og létta sér
skuldabyrðina.
Í samtali við Fréttablaðið vorið 2007 sagði Jóhanna: „Það er mikill
meirihluti fyrir því á Alþingi að afnema þessi gjöld. En þetta er
orðin svo mikil tekjuöflun fyrir ríkissjóð að það er ekkert gert. Það
getur hins vegar enginn varið þennan skatt. Hann er það óréttlátur.“
Nú er tækifærið fyrir Jóhönnu og samráðherra hennar að fram-
kvæma það í ríkisstjórn sem þau töluðu fyrir í stjórnarandstöðu.
Stimpilgjaldið á að leggja niður, ekki bara af því að ESA segir þeim
að gera það, heldur af því að það er ranglátur og óverjandi skattur.
Stimpilgjaldið á að leggja niður:
Óverjandi skattur