Fréttablaðið - 08.11.2012, Qupperneq 22

22 8. nóvember 2012 FIMMTUDAGUR
Barnaheill – Save the Children á Íslandi starfa með Barna-
sáttmála Sameinuðu þjóðanna að
leiðarljósi. Í 19. grein sáttmálans
er kveðið á um vernd barna gegn
öllu ofbeldi, líkamlegu, andlegu,
kynferðislegu og gegn vanrækslu.
Barnaheill – Save the Children á
Íslandi vinna að ýmsum verkefnum
varðandi vernd barna gegn ofbeldi.
Vefurinn www.verndumborn.is er
upplýsingavefur á vegum samtak-
anna þar sem hægt er að nálgast
upplýsingar, einkenni og afleiðing-
ar hvers kyns ofbeldis gagnvart
börnum, um hvernig bregðast skuli
við ef grunur vaknar um ofbeldi og
með hvaða leiðum er hægt að til-
kynna það.
Einelti er ein birtingarmynd
ofbeldis. Sem betur fer er óhætt
að fullyrða að mikil vitundar-
vakning hefur orðið í samfélaginu
að undan förnu hvað varðar ein-
elti. Sem dæmi má nefna að í aðal-
námskrá grunnskóla er nú kveðið á
um að til skuli vera áætlun um með-
ferð eineltismála. Margir skólar
hafa innleitt Olweusar-áætlunina.
Nýju fagráði sem starfar á ábyrgð
mennta- og menningarmála-
ráðuneytisins er ætlað það hlut-
verk að taka við málum sem ekki
hefur tekist að finna fullnægjandi
lausn á innan skóla eða sveitar-
félags. Aðgerðaráætlun Æsku-
lýðsvettvangsins sem er byggð á
bókinni Ekki meir eftir Kolbrúnu
Baldursdóttur, sálfræðing og for-
mann stjórnar Barnaheilla, er
sett fram á einfaldan, skýran og
myndrænan hátt. Fagna ber öllum
þessum verkefnum sem eiga að
stuðla að vernd barna gegn ein-
elti. En ekki má þó gleyma því að
for vörnin byrjar heima fyrir. Í 2.
grein Barnasáttmálans er kveðið á
um bann við hvers kyns mismunun
og í 5. grein um skyldur foreldra til
að veita börnum sínum leiðsögn og
stuðning. Foreldri sem er góð fyrir-
mynd, kennir barni sínu virðingu
fyrir öðrum og umburðarlyndi fyrir
fjölbreytileikanum samhliða því að
byggja upp einstakling með sterka
sjálfsmynd, er sennilega besta for-
vörnin. Það er því einnig mikil-
vægt að samfélagið allt sé virkt í
að vinna gegn einelti.
Barnaheill – Save the Children á
Íslandi fagna þeirri vitundarvakn-
ingu sem hefur átt sér stað gagn-
vart einelti og hvetja þig, lesandi
góður, að sýna í verki að þú sért á
móti einelti og skrifa undir Þjóðar-
sáttamálann um baráttu gegn ein-
elti á vefnum www.gegneinelti.
is. Munum að einelti er ofbeldi og
ofbeldi á aldrei að líðast.
Verndum börn gegn einelti
Nýbirt skýrsla ráðgjafar-fyrirtækisins McKinsey um
framtíðarmöguleika íslensks hag-
kerfis er holl lesning enda eru þar
fjölmargar gagnlegar ábendingar
um það sem betur má fara.
Þó að almennt séð megi segja
að innviðir á Íslandi leggi grunn
að miklum lífsgæðum eru líka
veikleikar til staðar. Til að
mynda kemur fram að of mikill
mannafli, vinnutími og fjár-
munir eru bundnir í fjármála- og
verslunar geiranum samanborið við
nágrannalönd. Þannig er sláandi að
sjá hversu margir fermetrar fara
undir verslunarhúsnæði. Þegar
kemur að auðlindanýtingu er ljóst
að nauðsynlegt er að fá hærra verð
fyrir orkuauðlindir.
Ánægjulegt er að sjá staðfest að
sjávarútvegurinn stendur sterkt
og framleiðni þar er góð að mati
skýrsluhöfunda. Ferðaþjónustan
þarf svo að einbeita sér að frekari
virðisaukningu fremur en ein-
göngu að fjölga ferðamönnum.
Lægra vöruverð mögulegt?
Eftir lestur skýrslunnar er rökrétt
að velta fyrir sér hvort vöruverð
á mörgum sviðum gæti lækkað ef
minni fjármunir væru bundnir í
verslun. Eru ekki allt of margir fer-
metrar bundnir í smásölu geiranum,
sérstaklega á höfuðborgarsvæðinu?
Af hverju er afgreiðslutími versl-
ana á Íslandi miklu lengri en hjá
hinum norrænu ríkjunum? Hvers
vegna allar þessar stóru búðir og
verslunar miðstöðvar? Ein skýring
á háu vöruverði hér á landi er aug-
ljóslega það mikla fjármagn sem
bundið er í verslunarhúsnæði. Ef
Ísland væri nær veruleikanum á
Norður löndunum í þessum efnum
gæti vöruverð að öllum líkindum
verið talsvert lægra.
Lægri vextir
Umfjöllun McKinsey um fjármála-
geirann vekur upp spurningar um
hagkvæmni. Er ekki mögulegt að
vaxtakostnaður til fyrirtækja og
einstaklinga geti lækkað töluvert
ef starfsmannafjöldi, útibú og
kostnaður þar með, yrði nær því
sem tíðkast í nágrannalöndum?
Svarið er líklega; jú. Vissulega
hefur endurskipulagning á fjár-
málum fyrirtækja og einstaklinga
verið mannaflsfrek en á móti hefur
útlánastarfsemin verið rýr. Eftir
stendur að kostnaður í fjármála-
kerfinu er hár í samanburði við
nágrannalönd samkvæmt niður-
stöðum skýrslunnar.
Færra bankafólk – fleiri tækni-
menntaðir
Ein ályktun sem draga má af lestri
skýrslunnar er sú hvort margt af
því ágæta starfsfólki sem starfar
í fjármála- og verslunar geiranum
væri betur komið í ýmiss konar
gjaldeyrisskapandi geirum. Ef
það gerðist er líklegt að verðmæta-
sköpun tengd alþjóðavæðingu
myndi aukast – það er í takt við
vonir og óskir skýrsluhöfunda.
Vitaskuld gerist þetta ekki á einni
nóttu og sennilega þarf þá líka að
auka áherslu á iðn-, tækni- og verk-
fræðigreinar í menntakerfinu.
Sérfræðingar McKinsey vilja
að skipaður verði hópur fulltrúa
stjórnmálaflokkanna og hags-
munaaðila til að koma þessum hug-
myndum í framkvæmd.
Allt eru þetta góðar ábendingar
og vel fram settar og ástæða til að
taka vel í hugmynd um samráðs-
vettvang.
Góðar ábendingar frá McKinsey
Það hefur ekki farið fram hjá einni einustu fjölskyldu
í landinu hvað kaupmátturinn
hefur rýrnað. Laun tveggja ein-
staklinga sem áður veittu fjöl-
skyldu gott lífsviðurværi duga
varla fyrir mat og öðrum nauð-
synjum þegar búið er að greiða
afborganir lána. Í dag er ekkert
auka, og sumir eiga hreinlega
ekki nóg. Fólk fer með fimm þús-
und krónur í búðina og fær fyrir
hann hringl í poka sem ekkert
er. Fiskur, ávextir og grænmeti
er orðið að lúxusvöru, hvað þá
að fjölskyldan hafi efni á því að
fara saman út að borða.
Stór hluti vandans felst í
stökkbreyttum lánum í kjölfar
hruns og getuleysi stjórnvalda
til að bregðast við skuldavanda
heimilanna. Fólk stendur jafn-
vel eftir með mun hærri höfuð-
stól en það tók að láni. Við það
bætist sú staðreynd að atvinnu-
leysið hefur sjaldan verið meira
og minnkandi greiðslugeta setur
fjölda heimila í greiðsluvanda.
Til að bæta gráu ofan á svart
dynja sífelldar skattahækkan-
ir á landsmönnum svo engu tali
tekur á meðan launin hækka
ekki til samræmis og almenning-
ur tekur á sig gríðarlega kjara-
skerðingu.
Þeir sem skulduðu hóflega
fyrir hrun og áttu jafnvel eitt-
hvað í húsnæðinu sínu fá nán-
ast enga leiðréttingu þrátt fyrir
algjöran forsendubrest á lána-
samningum. Þetta er fólkið sem
berst í bökkum við að halda sér
á floti, stendur við sínar afborg-
anir, skatta og skyldur en eygir
enga von um bjartari tíð. Þetta
er fólkið sem heldur þjóðfélaginu
uppi en það er eins og stjórnvöld
átti sig ekki á því. Í stað þess að
leggja ofuráherslu á að styrkja
stoðirnar undir þennan hóp og
stækka hann enn frekar virðist
enginn skilningur vera til stað-
ar á mikilvægi þessa og jafnvel
lagður steinn í götu þeirra sem
eru reiðubúnir að vinna. Eðlilegt
væri t.d. að ýta undir atvinnu-
skapandi framkvæmdir svo hjól
atvinnulífsins fari aftur að snú-
ast. Þannig gætu fleiri tekið þátt
í að byggja samfélagið upp í kjöl-
far hruns og atvinnulausum og
bótaþegum að sama skapi fækka.
Núverandi ríkisstjórn er ekki
að slá skjaldborg um heimilin,
hún hefur gegnumsneitt verið
að slá skjaldborg um lána-
stofnanirnar sem fitna eins og
púkinn á fjósbitanum á meðan
almenningur sveltur.
Þetta er bláköld staðreynd,
laun slitastjórna á krepputíma
eru sambærileg við ofurkjör
útrásarvíkinganna fyrir hrun og
þessir aðilar eru í fullu starfi við
að gæta sinna eigin hagsmuna.
Það er eins og enginn horfi á
heildarmyndina, bara hvert púsl
fyrir sig og hvernig það tengist
sér og sínum. Þetta er hreint
óþolandi ástand. Það hefur t.d.
tekið núverandi ríkisstjórn alltof
langan tíma að fá fjármálastofn-
anir til að endurreikna lánin
svo fólk viti hvar það stendur,
svo ekki sé minnst á að Árna
Páls lögin eiga stóran þátt í því
hvernig gengið var á hlut heimil-
anna. Á meðan hefur þjóðfélagið
verið í biðstöðu í heil 4 ár! Hægt
hefði verið að koma miklu í verk
á þeim tíma ef rétt hefði verið
á málum haldið af núverandi
ríkis stjórn en orkan ekki farið í
að sætta sjónarmið innan flokka
til þess eins að halda völdum. Nú
er mál að linni, látum þetta ekki
viðgangast lengur og skiptum
þessari ríkisstjórn út í alþingis-
kosningunum í vor.
Höfundur býður sig fram í
4.-5. sæti í prófkjöri Sjálfstæðis-
flokksins í Reykjavík fyrir
næstu alþingiskosningar.
Hringl í poka
Fjármál
Ingibjörg
Óðinsdóttir
stjórnunarráðgjafi
Samfélagsmál
Erna Reynisdóttir
framkvæmdastjóri
Barnaheilla – Save the
Children á Íslandi
Fjármál
Valdimar
Halldórsson
aðstoðarmaður
atvinnuvega- og
nýsköpunarráðherra
Það er eins og
enginn horfi á
heildarmyndina, bara
hvert púsl fyrir sig og
hvernig það tengist sér
og sínum.