Fréttablaðið - 15.11.2012, Síða 62

15. nóvember 2012 FIMMTUDAGUR46 46
menning@frettabladid.is
Aldrei hafa jafnmargar
bækur verið skráðar í Bóka-
tíðindi og í ár, alls um 840
titlar. Aukningin skýrist
meðal annars af nýjum
formum í útgáfu, svo sem
hljóðbókum og rafbókum
fremur en fjölgun á stökum
titlum. Hátt í sextíu skáld-
sögur eru frumútgefnar á
árinu en innlendar ævisög-
ur hafa ekki verið jafn fáar
síðan á 9. áratugnum.
Bókatíðindi streyma inn um lúgur
landsmanna um þessar mundir með
yfirlit um þau verk sem skolar á
fjörur okkar í jólabókaflóðinu. Um
840 skráningar eru í Bókatíðindum í
ár, sem er met, en Kristján B. Jónas-
son segir það helst helgast af því að
bækur koma nú út á fleiri formum,
svo sem hljóðbókum og rafbókum,
sem gerir að verkum að ófáir titlar
eru skráðir oftar en einu sinni og
jafnvel oftar en tvisvar.
„Bókatíðindi í ár endurspegla að
bókaútgáfan er að færast yfir í sama
horf og í nágrannalöndunum, að
útgefendur verða að gefa út bækur
í mörgum formum.“ segir hann.
„Heildarfjöldi titla er svipaður og í
fyrra en mörg form þýða að það er
metskráning í Bókatíðindi.“
Alls kemur út 101 íslenskt skáld-
verk á árinu, 57 í frumútgáfu en 44
í endurútgáfu (inni í þeirri tölu eru
ekki ljóð og leikrit sem fá sinn eigin
flokk í Bókatíðindum). Í fyrra komu
út 93 íslensk skáldverk, þar af 55 í
frumútgáfu, en fyrir tveimur árum
komu alls út 85 skáldsögur. Lang-
samlega flestar skáldsögur koma
út á vegum Forlagsins, Uppheimar
og Bjartur/Veröld blanda sér einnig
í þann slag en aðrir varla svo heitið
geti.
Athygli vekur hversu margir
nafntogaðir skáldsagnahöfundar
gefa út bók í ár; hátt í tuttugu rit-
höfundar sem segja má að hafi verið
í fararbroddi í íslenskri skáldsagna-
gerð undanfarin ár og áratugi senda
frá sér verk fyrir jólin auk ljóð-
skálda á borð við Gerði Kristnýju
og Sigurð Pálsson, sem bæði senda
frá sér ljóðabók. Þetta er hátt hlut-
fall ekki síst í ljósi þess hversu mörg
„stór“ nöfn voru á útgáfulistanum í
fyrra, á Frankfurtarárinu mikla.
Þetta gæti hins vegar gert róðurinn
þyngri fyrir minna þekkta höfunda.
Annars er lítið sem ekkert um
nýliðun í skáldsagnagerð fyrir jólin,
að minnsta kosti af hálfu stærri for-
laganna. Það helgast hugsanlega af
því að færst hefur í aukana gefa út
frumraunir höfunda utan vertíðar-
innar, til dæmis gáfu Forlagið og
Bjartur út þrjár skáldsögur í sumar
sem allar voru fyrstu bækur höf-
unda.
Alls koma út 64 íslenskar barna-
bækur og 133 þýddar sem er með
mesta móti. Athygli vekur hversu
fáar íslenskar ævisögur og endur-
minningar koma út fyrir jól í ár. Alls
eru 28 rit skráð í flokki ævisagna,
þar af eru um tíu íslenskar og kvað
þetta vera ein dræmustu ævisagna-
jól hvað fjölda titla varðar síðan um
miðjan 9. áratuginn.
bergsteinn@frettabladid.is
Bókaþjóð á breytingaskeiði
Íslenskar
barnabækur
64
Þýddar barnabækur
133
Barna- og
ungl. hljóðb.
23
Íslensk skáldverk
57
Þýdd skáldverk
69
Skáldverk –
hljóðbækur
31
Ljóð og leikrit
37
Endurútgefin
íslensk skáldverk
44
Endur-
útgáfa
þýddar
21
Listir og
ljósm.
22
Héraðsl.,
saga og
ættfr.
20
Ævisögur og
endurminn-
ingar
29
Matur og
drykkur
20
Fræði og bækur
almenns eðlis
152
Útivist,
íþróttir og
tómstundir
26
Rafbækur
94
Eragon og drekinn Safíra hafa hlotið eldskírn í
orrustum en lokabardaginn er eftir: Þau verða að
takast á við konunginn illa, Galbatorix, og framtíð
Alagesíu hvílir á herðum þeirra.

S Ö G U L O K
Lokabindi bókaflokksins um Eragon
sem beðið hefur verið eftir.
Arnaldur Indriðason
Auður Ava Ólafsdóttir
Auður Jónsdóttir
Álfrún Gunnlaugsdóttir
Bragi Ólafsson
Böðvar Guðmundsson
Einar Már Guðmundsson
Einar Kárason
Guðbergur Bergsson
Gyrðir Elíasson
Kristín Marja Baldursdóttir
Kristín Steinsdóttir
Kristín Ómarsdóttir
Ólafur Gunnarsson
Pétur Gunnarsson
Sigurður Pálsson
Steinunn Sigurðardóttir
Yrsa Sigurðardóttir
Þórarinn Eldjárn
NOKKRIR NAFNTOGAÐIR SKÁLDSAGNAHÖFUNDAR
OG LJÓÐSKÁLD Í JÓLABÓKAFLÓÐINU Í ÁR
19
91
19
92
19
93
19
94
19
95
19
96
19
97
19
98
19
99
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
20
11
20
12
1.000
800
600
400
200
0
HEILDARFJÖLDI SKRÁNINGA Í BÓKATÍÐINDUM 1991 TIL 2012
Bækur ★★★ ★★
Kuðungasafnið
Óskar Árni Óskarsson
Bjartur
Þorparar í þykjustuheimi
Kuðungasafnið ber undirtitilinn 54 ljóð um undarleg pláss. Þar lýsir höfundur í
örsögum/prósaljóðum alls kyns skringilegum plássum þar sem hversdagurinn
er með töluvert öðrum blæ en í öðrum þorpum á Íslandi. Öll ljóðin hefjast á
orðunum Í þorpinu (…) er … nema síðasta ljóðið þar sem sögunni víkur til
borgarinnar Víkur sem er raunar í síðustu línu ljóðsins einnig orðin að þorpi.
Þorpin eru eins ólík og þau eru mörg. Í þorpinu Klifi ganga allir aftur á bak,
í þorpinu Ósi brosa allir út að eyrum, í þorpinu Hruna búa níu ljóðskáld með
störu og svo framvegis. Góðlátlegir orðaleikir með vísun í heim bókmennta og
orðtaka eru algengir, til dæmis falla allir í þorpinu Vör í stafi, í þorpinu Þröm er
ekkert lesefni að hafa og í þorpinu Þúfu sígur allt á ógæfuhliðina, svo nokkur
dæmi séu tekin.
Ljóðin eru mjög mislöng og hitta misjafnlega vel í mark. Sá kynjaheimur
sem skáldið bregður upp örmyndum af á sér mismikla samsvörun/andstæðu í
okkar raunverulegu þorpum en þótt fantasían sé allsráðandi má yfirleitt finna
brodd sem beint er að ýmsum samfélagsmeinum. Sá broddur er þó varla
nógu hvass til að stinga á nokkrum kýlum.
Óskar Árni er sjóað ljóðskáld sem þekkir slagkraft orðanna og beitir þeim
af list. Góðlátleg kímnin sem undir kraumar gerir lesturinn skemmtilegan en
um leið eru ljóðin spéspeglar þar sem alls kyns undarlegheit samfélagsins eru
skoðuð eins og til dæmis hinar ýmsu bæjarhátíðir sem haldnar eru í þorpum
landsins:
Í þorpinu Skálum eru fleiri dónar en í nokkru öðru þorpi á landinu. Á hverju
ári eru haldnir þar svokallaðir Dónadagar sem laða til sín ferðamenn alls
staðar að… bls. 31.
Yfirleitt er töluvert kaos ríkjandi í hinum ímynduðu þorpum en skáldið
virðist þó eygja von um betri daga því í eina þorpinu sem kemur fyrir í tveimur
ljóðum, þorpinu Gerði, er í fyrra ljóðinu „allt á suðupunkti“ og ríkir hálfgert
stríðsástand í samskiptum fólks (bls. 32) en í seinna ljóðinu um þorpið Gerði
er „allt dottið í dúnalogn“ og allir lifa í sátt og samlyndi (bls. 57). Nú er bara að
vona að það verði áhrínsorð.
Í heild er Kuðungasafnið vel heppnað ljóða/örsögusafn og hugmyndaauðgi
skáldsins virðast lítil takmörk sett. Það er vel þess virði að kíkja á safnið og
skoða samfélagið og sjálfan sig í spéspeglunum.
Friðrika Benónýsdóttir
Niðurstaða: Vel heppnað safn prósaljóða um ólík fantasíuþorp sem sýna
lesendum samfélagið í spéspegli.
YNDISLESTUR Á AKUREYRI Barnabókasetur, rannsóknarsetur um barnabókmenntir og lestur barna,
og Háskólinn á Akureyri standa fyrir málþinginu Yndislestur – aðlaðandi aðferðir til að auka áhuga barna á
yndislestri í Háskólanum á Akureyri á Degi íslenskrar tungu á morgun. Fimm fyrirlesarar halda erindi, þar á
meðal Kristín Helga Gunnarsdóttir barnabókahöfundur.
842alls