Fréttablaðið - 14.12.2012, Síða 24

14. desember 2012 FÖSTUDAGURSKOÐUN
HALLDÓR
FRÁ DEGI
TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is og Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir, ritstjórnarfulltrúi, sigridur@frettabladid.is
MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is DÆGURMÁL: Kjartan Guðmundsson kjartan@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Sigurður Elvar Þórólfsson seth@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og
í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Það er niðurdrepandi fyrir fólk að horfa
upp á lán sín hækka mánuð eftir mánuð
þrátt fyrir að standa samviskusamlega
við afborganir sínar hver mánaðamót. Þau
úrræði sem skuldugum heimilum hafa
boðist frá hruni eru bara frestun á vand-
anum eins og frysting lána. Það er verið að
lengja í ólinni fyrir marga í samfélaginu.
Það er engin lausn að frysta lán ef höfuð-
stóllinn hækkar um hver mánaðamót.
Framsóknarmenn leggja áherslu á mál-
efni skuldugra heimila. Við höfum lagt
fram mál sem tekur á afnámi verðtrygg-
ingar í þrepum og hvernig við getum nýtt
skattkerfið til að skapa hvata svo að fólk
geti lækkað höfuðstólinn af stökkbreyttum,
verðtryggðum lánum sínum. Við höfum
fundið fyrir jákvæðni frá þingmönnum
annarra flokka í garð tillaga Framsókn-
ar um málefni heimilanna, þrátt fyrir
aðgerðaleysi ríkisstjórnarinnar.
Bjartari tímar
Vonandi getum við náð samstöðu á Alþingi
um að koma þeim í framkvæmd hið fyrsta
eftir kosningar. Þá eigum við bjartari tíma
fyrir höndum og við eru sannfærð um að
þeir eru fyrir höndum, en þá þurfum við
líka að fara að taka okkur til og nýta þau
tækifæri sem eru fyrir hendi í samfé-
laginu.
Það er því spurning til kjósenda í vor
hvort hugmyndir Framsóknar um 4% þak
á verðtryggingu sem byrjun á afnámi verð-
tryggingar og notkun skattkerfisins sem
hvata geti leitt til þess að við náum meiri
sátt fyrir það fólk sem hefur orðið algjör-
lega útundan í lausn á vanda skuldugra
heimila eftir efnahagshrunið 2008.
Eins og fram hefur komið oft hefur
störfum á Íslandi fækkað á undangengnum
árum. Fólk er að hverfa af vinnumarkaðn-
um, fólk er að fara af atvinnuleysisbótum
yfir á sveitarfélögin í landinu og það er
líka að hverfa úr landi.
Staðreyndin er sú að við erum einung-
is 320 þúsund manna þjóð en höfum allar
þessar auðlindir. Við erum með fiskinn,
olíuna, orkuna, náttúruna og mannauðinn,
mjög vel menntað fólk. Það á ekki að vera
gríðarlega flókið mál að reka samfélag
þar sem búa 320 þúsund manns með allar
þessar auðlindir. Við erum gríðarlega rík
þjóð og nú er svo komið að við þurfum að
einhenda okkur í það verkefni að nýta þau
tækifæri sem blasa við okkur, á sem flest-
um stöðum. Við þurfum öll að hafa atvinnu
og geta séð fyrir okkur.
Hækkun lána óbreytanlegt ástand?
FJÁRMÁL
Birkir Jón
Jónsson
Vigdís
Hauksdóttir
þingmenn Fram-
sóknar
➜ Það á ekki að vera gríðarlega
fl ókið mál að reka samfélag þar
sem búa 320 þúsund manns með
allar þessar auðlindir.
V
iðskiptaráð Íslands hefur gefið út merkilega skýrslu, sem
Fréttablaðið sagði frá í gær. Þar eru birtar upplýsingar og
útreikningar sem benda eindregið til að stjórnmálamenn
skorti með öllu heildarsýn á kerfi neyzluskatta hér á landi.
Kerfið er óhemjuflókið, dýrt og fjandsamlegt neyt-
endum. Þannig eru tvö virðisaukaskattþrep og 364 tollflokkar.
Hlutfall hærra þreps virðisaukaskattsins er með því hæsta sem
þekkist en hins vegar eru líka ýmsar vörur og þjónusta sem bera
engan virðisaukaskatt. Tollarnir eru hér um bil þrefalt hærri en að
meðaltali í hinum norrænu ríkjunum og Bretlandi. Vörugjöld hafa
víðast í nágrannalöndunum verið lögð af en hér á landi eru þau há,
tilviljanakennd og mismuna vöruflokkum án þess að nokkur maður
virðist vita hvernig sú mismunun var hugsuð.
Viðskiptaráð bendir á svokallað
velferðartap vegna hárra tolla
og vörugjalda. Það felst í því
að vegna hás vöruverðs, sem
álögurnar ýta undir, kaupa færri
en ella viðkomandi vöru og verða
þar af leiðandi af því notagildi
sem hún býður upp á. Þetta þýðir
jafnframt að skattstofn ríkisins
minnkar og viðkomandi vara skilar minna í ríkiskassann en hún
gæti gert ef skattlagningin væri hóflegri og fleiri keyptu hana.
VÍ tekur sem dæmi ýmis heimilis- og raftæki, sem bera oft 7,5%
toll, 20-25% vörugjald og svo 25,5% virðisaukaskatt, sem þýðir að
heildarskatturinn nemur 62-69%. Útreikningar ráðsins benda til
að skattheimta ríkisins afli um fimm milljarða króna af þessum
vöruflokki en um 11 milljarðar tapist. Með öðrum orðum „orsaka
tollar og vörugjöld svo háa skattlagningu að þau eyðileggja meiri
verðmæti en þau afla“.
Viðskiptaráð leggur til að tollar og vörugjöld sem ekki er ætlað
að draga úr samfélagslegum kostnaði af viðkomandi vöru (eins
og á áfengi, tóbak og eldsneyti) verði einfaldlega afnumin. Jafn-
framt verði undanþágur frá greiðslu virðisaukaskatts afnumdar á
einhverju tímabili og skatthlutfallið bæði samræmt og lækkað. VÍ
reiknar út að jafnvel þótt almennt þrep virðisaukaskatts yrði 20%
myndu þessar breytingar þýða að ríkissjóður kæmi út á sléttu. Þær
myndu jafnframt stuðla að því að opna hagkerfið fyrir alþjóðavið-
skiptum, bæta kjör neytenda og efla samkeppnishæfni íslenzkra
fyrirtækja.
VÍ svarar þeirri röksemd, sem oft er sett fram gegn samræm-
ingu virðisaukaskattsþrepanna, að það að hafa mat og aðrar lífs-
nauðsynjar í lægra þrepi, sé tekjulágum fjölskyldum í hag. Ráðið
vitnar til kannana hér á landi sem sýna að tekjulágir verja álíka
háu hlutfalli tekna sinna í mat og tekjuháir. „Þvert á móti gefur
lægri skattlagning matvæla þeim efnameiri meiri skattaafslátt í
krónum talið, þar sem sá hópur eyðir hærri upphæðum í matvörur,“
segir í skýrslunni. Þar er jafnframt sett fram það skynsamlega
sjónarmið að sé vilji til þess að styðja ákveðna hópa, til dæmis
tekjulága eða landsbyggðina, sé nær að gera það með gegnsæjum
hætti í gegnum fjárframlög frá skattgreiðendum en með því að fela
stuðninginn með fikti í skattkerfinu.
Það er full ástæða til þess fyrir stjórnmálamenn að hætta að
reyna að kroppa krónur af neytendum með tollum, gjöldum og
sköttum hér og þar og horfa þess í stað á heildarmyndina; hvernig
hægt sé að búa til heilbrigðan tekjustraum með einfaldri og sann-
gjarnri skattlagningu. Tillögur Viðskiptaráðs eru að minnsta kosti
vel þess virði að þær séu skoðaðar í alvöru.
Brotakennd sýn á kerfi neyzluskatta:
Tapið af tollunum
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
„Fremstur
norrænna
sakamálahöfunda.“
THE TIMES
Fjárlög og jarðgöng
Fáir á Alþingi eru orðheppnari en
utanríkisráðherra, Össur Skarphéð-
insson. Hann fór í ræðustól í gær í
umræðum um störf þingsins. Næst
á undan honum hafði Illugi Gunn-
arsson verið að ræða um rannsóknir
á göngum undir Vaðlaheiði. Hann
var ósáttur við að framkvæmdin væri
borguð alfarið af ríkinu en kölluð
einkaframkvæmd og varaði við
því að sama leið væri fyrirhuguð
varðandi Landspítalann. Hann
vonaðist síðan til þess að ræða
þessi mál í umræðu um fjárlög.
Össur vék að þessu: „Fjárlög
koma og fara og það sama
gildir um jarðgöng …“
Sjálfur vildi hann frekar
ræða Þingvallavatn.
Þunglyndisvaki
Raunar gaf Össur kollegum sínum
á þingi ekki háa einkunn varðandi
umræðuhefðina: „Ég verð að segja
fyrir okkur ráðherra sem sitjum hér á
bekkjunum og hlustum á þingmenn
undir þessum lið, jafnvel þá okkar
sem eru fæddir bjartsýnir og vilja
ekkert nema láta gott af sér
leiða, að við getum hneigst
til þunglyndis við að sitja of
lengi undir þessum ræðum.“
Verkfall væntanlegt
Gylfi Arnbjörnsson, forseti
ASÍ, var þungorður í garð
stjórnvalda í gær. Ríkisstjórn-
in hefði ekki staðið við
gerða kjarasamn-
inga og á
meðan svo
væri hefði Alþýðusambandið ekkert
að ræða við stjórnvöld. Þetta er
ekki í fyrsta skipti sem ASÍ-forystan
talar á þessum nótum. Raunar hefur
stundum gengið á með brigslum ASÍ
og ríkisstjórnarinnar þar sem hvor
aðilinn ásakar hinn. Ef ríkisstjórnin
fer nú ekki að vilja ASÍ, þá á forysta
þess engan annan kost í
stöðunni en að líta
á samningana sem
dauða og ómerka
og boða til verkfalls.
Annars hættir fólk
að hlusta þegar
hótanirnar koma.
kolbeinn@frettabladid.is