Fréttablaðið - 14.12.2012, Qupperneq 25

FÖSTUDAGUR 14. desember 2012 | SKOÐUN | 25
Fréttastofa RÚV færði okkur
fréttir af því í vikunni að fólk
treysti fréttastofu RÚV betur en
öðrum fréttastofum. Þar var vitn-
að í könnun rannsóknarfyrirtækis-
ins MMR á trausti almennings til
helstu fjölmiðla.
Það er spurning: Er það traust-
vekjandi ef fjölmiðill telur það
fréttnæmt að aðrir telji hann
traustsins verðan?
Ef til vill mætti líta fram hjá
hóflegu magni sjálfshóls á þessum
vinnustað sem öðrum. Flestir vilja,
jú, monta sig aðeins og niðurstaða
úr skoðanakönnun sem þessari
er kannski réttmætt fréttaefni,
allavega í samanburði við annað
sem ratar í fréttir hérlendis. Ég
meina, fyrsta frétt sama kvöld
fjallaði til dæmis um það að lög-
reglan hefði leyst upp ólöglegan
pókerklúbb. Kannski er því ekki
svo galið að fjalla um traust til fjöl-
miðla. En þetta er samt auðvitað
bara markaðsrannsókn. Hún mælir
ekki hvað er satt, heldur hvað fólk
heldur að sé satt. Þótt „almenning-
ur“ telji tryggingarfélag traust, því
það er „gamalt og rótgróið“, þýðir
það ekki í sjálfu sér að reksturinn
standi traustum fótum. Til gam-
ans: Sú fréttastöð sem nýtur mests
trausts í Bandaríkjunum heitir
„Fox News“.
Þurfum að spyrja
En ef við teljum fréttir af trausti
fólks til frétta vera fréttir í sjálfu
sér þá þurfum við að spyrja okkur
eftirfarandi spurningar:
Myndi fréttastofa RÚV segja frá
því að samkvæmt könnun MMR
væri traust til fréttastofu RÚV í
sögulegu lágmarki? Ef við getum
ekki svarað þessu hiklaust með jái
þá liggur vandamálið fyrir.
Í fréttum miðvikudagsins var
til dæmis fullyrt að traust til
fréttastofu RÚV væri að aukast,
enda hafði það hækkað úr 71,5%
í 75,3%. Miðað við það úrtak sem
tiltekið var í könnun MMR virðist
mér raunar ekki vera hægt að full-
yrða með 95% vissu að traustið
hafi í raun hækkað. Þetta er í dag-
legu tali orðað þannig að munur-
inn sé „innan skekkjumarka“. En
að minnsta kosti einu sinni frá því
að mælingar MMR hófust hefur
orðið marktæk lækkun á fjölda
þeirra sem bera mikið eða frekar
mikið traust til RÚV. Í maí 2009
mældist traustið 69,9% og hafði
lækkað úr 82,1% í desember 2008.
Hver var fyrirsögnin á RÚV þá?
Jú: „Fréttastofa RÚV nýtur mests
trausts.“ Í fréttinni sagði: „Um
70% aðspurðra segjast bera mikið
traust til fréttastofu RÚV, og er
það nærri tvöfalt fleiri en segjast
bera mikið traust til fréttastofu
Stöðvar 2.“ Loks var reyndar tæpt
á því að „nokkuð færri sögðust
bera mikið traust til fjölmiðlanna“
en í fyrri könnun. Traust til fjöl-
miðla almennt. Ekkert minnst á
það í þetta skiptið að traust til RÚV
hefði minnkað umtalsvert.
Yndislega fyrirsjáanlegt
Sjáum fyrir okkur fréttastofu sem
birtir fyrirsagnir á borð við:
„Sjálfstæðisflokkurinn mælist
hæstur“ eða „Fylgi Sjálfstæðis-
flokksins eykst“ en þegir þá sjald-
an sem hvorugt á við. Slík frétta-
stofa væri talin hlutdræg þegar
kæmi að umfjöllun um Sjálfstæðis-
flokkinn. Á sama hátt er frétta-
stofa RÚV hlutdræg þegar kemur
að umfjöllun um fréttastofu RÚV.
Nú er fréttastofa RÚV kannski
ekki öðrum verri. Það ágæta blað
sem ég fæ að skrifa í og það fyrir-
tæki sem það heyrir undir flytja
líka fréttir af eigin velgengni. Sé
leitað að orðunum „lestur Frétta-
blaðsins“ á netinu eru fyrstu
fréttir af Vísi.is með fyrirsögnum
á borð við „Mikið forskot Frétta-
blaðsins“ og „Fréttablaðið með
yfirburðastöðu“. Síðan kemur
reyndar ein frétt af mbl.is: „Lestur
á Fréttablaðinu minnkar.“ Allt
þetta er nú svo yndislega fyrir-
sjáanlegt að það er næstum því
krúttlegt. Eigin velgengni er frétt-
næm, hrakfarir annarra einnig
en ekki annað. En þótt fréttastofa
RÚV sé ekki verri, er það nóg?
Ætti hún ekki að vera betri? Er hún
ekki svo traust?
Ég myndi treysta betur frétta-
stofu sem léti vera að birta
jákvæðar fréttir um sjálfa sig, þótt
hún gæti það. Ég skoðaði raunar
nokkrar erlendar fréttir af trausti
til fjölmiðla. Í þeim tilfellum sem
ríkisfjölmiðlar fjölluðu um eigið
ágæti var það oft gert undir liðn-
um „fréttatilkynningar“. Enda eru
þetta auðvitað fréttatilkynningar.
Fréttatilkynningar sem vill svo
til að samdar eru af fréttastofum.
Og því hættir mönnum til að líta á
þær sem fréttir.
Með fulla trú á sjálfum sér
Í DAG
Pawel Bartoszek
stærðfræðingur
Myndi fréttastofa
RÚV segja frá því að
samkvæmt könnun MMR
væri traust til fréttastofu
RÚV í sögulegu lágmarki?
Benedikt Gröndal rithöf-
undur leyfði sér stundum
að hafna viðteknum skoð-
unum samferðamanna
sinna. Hann kvartaði yfir
skorti á víðsýni og fram-
faravilja og fyrirleit þá
þjóðrembu sem viðgekkst
á hans dögum. Enginn þarf
þó að brigsla skáldinu um
skort á ættjarðarást.
Um þetta skrifaði hann
greinar í blöð og nú, rúmum
140 árum síðar, er fróðlegt að bera
saman hvað hefur breyst í íslenskri
umræðu frá þeim tíma. Hér er til-
vitnun í grein eftir skáldið frá 1870.
Ef við setjum Evrópusambandið
(ESB) í staðinn fyrir þar sem áður
stóð „Dani“ eða „danskur“ fáum við
eftirfarandi út:
„Menn eru sí og æ að hreyta í
kringum sig sömu orðtækjunum,
svo sem að þjóðerni vort sé í veði
fyrir árásum [ESB] og stjórnarinn-
ar – meiningin er náttúrulega þessi:
Íslendingar, hæstvirtu og elskuðu
landar! Þér eruð makalausir og
eigið ekki yðar líka nokkurs stað-
ar í heiminum, þér eruð saklausir
englar og sannleikans píslarvott-
ar, klipnir og kúgaðir af [ESB] án
allrar verðskuldunar, niðurnídd-
ir, krossfestir, kvaldir og deyddir
af þessum grimmdarlegu og sam-
viskulausu böðlum og blóðhöndum,
sem hafa tekið allar eignir yðar
og vilja nú taka af yður lífið, því
þér eigið ekkert annað eftir. Allir
þeir […] eru [ESB-] sinnaðir djöfl-
ar og „[ESB-] Íslendingar“ keyptir
og haldnir af stjórninni til þess að
hamla framförum vorum og halda
oss í eymdinni.“
(Benedikt Gröndal. Rit II bls. 77.
Tímaritið Gefn 1870)
Hvernig skyldi orð-
ræðunni í sambærilegum
málum vera háttað nú?
Hver svari fyrir sig en
hér er ótrúlega margt líkt og í
umræðunni um ESB sem fram fer
um þessar mundir. Hjá háværum
hópi andstæðinga ESB á Íslandi
heyrast ámóta brigslyrði og mál-
flutningur og virðist hafa verið uppi
um 1870 ásamt hugmyndunum sem
skáldið leyfði sér að andmæla, um
einstaka sérstöðu og stórfengileika
Íslendinga og hvernig framfarir
þjóðarinnar yrðu best tryggðar.
Hvað óttast þeir?
Þessum sömu skoðunum og skáldið
reis gegn er leynt og ljóst haldið á
lofti hér á landi í málflutningnum
um að draga beri aðildarumsókn-
ina að ESB til baka án tafar og án
þess að fá að vita hverju hún gæti
skilað jákvæðu til íslensks samfé-
lags. Málflutningur af þessu tagi
ætti vitanlega að dæma sig sjálf-
ur en hann á samt upp á pallborð-
ið í samfélaginu eins og umræðan í
samfélagsmiðlunum ber gleggstan
vott um.
Auðvitað spyr maður sig eina
ferðina enn, hvað óttast þeir sem
vilja draga vilja aðildarumsóknina
til baka? Að aðildarsamningurinn
verði svo hagstæður að þjóðin sjái
sér hag í að ganga í ESB að undan-
gengnu þjóðaratkvæði?
ESB eins og það var
1870 í augum Íslendinga
ESB-AÐILD
Bolli
Héðinsson
hagfræðingur
➜ Þessum sömu
skoðunum og skáldið
reis gegn er leynt og
ljóst haldið á lofti hér
á landi …
ht.is
HAFNARGÖTU 90 REYKJANESBÆ S: 414 1740 • EYRARVEGI 21 SELFOSSI S: 480 3700 • GARÐARSBRAUT 18A HÚSAVÍK S: 464 1600 • GLERÁRGÖTU 30 AKUREYRI S: 460 3380 • KAUPVANGI 6 EGILSSTÖÐUM S: 414 1735 • SUÐURLANDSBRAUT 26 REYKJAVÍK S: 569 1500
Lítil og nett en
mjög kröftug!
KENWOOD ERU MEST SELDU MATVINNSLUVÉLARNAR Í EVRÓPU
Kenwood FPM250 er lítil og nett matvinnsluvél úr burstuðu stáli
sem er bara 36 sm há en er með öflugan 750w mótor.

Skálin tekur 2,1 lítra og blandarinn sem fylgir tekur 1,2 lítra og
með fylgir sítruspressa, þeytari, hnoðari og þrjú rifjárn.