Fréttatíminn - 31.08.2012, Blaðsíða 8

8 úttekt Helgin 31. ágúst-2. september 2012
M ér finnst fátt meira kósí en að fá mér osta og alvöru rauðvín heima á fimmtudags-kvöldi – svona rétt fyrir helgina,“ segir
tveggja barna móðir á fertugsaldri í úthverfi borg-
arinnar með fjölda undirmanna á vinnustað sínum.
„Rosalega er líka gaman að fá góða vini í heim-
sókn, fá sér ískalt gin í rauðan Kristal og spjalla
um allt og ekkert. Þá eru stundir með manninum
mínum inni á skemmtilegu kaffihúsi erlendis með
kaffibolla og sterkt í staupi; sötra á því og sjúga í
sig menninguna og landið um leið á meðal minna
uppáhalds – I LOVE IT.“
Hversu margir geta ekki sett sig í þessi spor?
Er kynslóðin frá 1970 til 1990 fulla kynslóðin?
Kynslóðin sem fékk ótakmarkaðan aðgang að
bjór og smellti honum inn í daglega neyslu sína án
umhugsunar? Kynslóðin sem horfði á foreldra sína
breyta áfengismenningu landans.
Bjór í stað gosdrykkja
Ári fyrir bjórinn, 1988, seldust rúmir sautján
lítrar af áfengi á hvern fimmtán ára og eldri úr
ríkinu. Góðærisárið 2007 voru lítrarnir rúmir 100.
Hundrað lítrar! Þá blandaði landinn áfengið sjálfur
– drakk sterkt. Nú kaupir hann drykkinn tilbúinn
og drekkur helst bjór.
En þrátt fyrir það hefur drykkjan aukist um rúm-
an helming á tuttugu árum. Fyrir bjórárið drakk
hver frá fimmtán ára aldri 4,5 lítra af hreinu áfengi
á ári en lítrarnir eru nú um sjö – voru mest 7,5.
En hafði hrunið engin áhrif á drykkjuna? Sjá má í
ársskýrslum ÁTVR að landsmenn drukku milljón
lítrum minna af bjór í fyrra en 2007. Samdrátturinn
rúm sex prósent.
„Ég held nú að bjór sé að
breytast úr því að vera „djamm“
drykkur í meira svona „social“ og
jafnvel eitthvað í líkingu við gos-
drykk, svipað og gengur og gerist
í Ástralíu og víðar, þetta á einnig
við um léttvín,“ segir 35 ára vel
menntaður karlmaður sem vinnur
hjá stöndugu alþjóðafyrirtæki.
„Sjálfur fæ ég mér örugglega
bjór þrisvar til fimm sinnum
í viku, ef ég fer á kaffihús, út
að borða, þegar vinir koma í
heimsókn, slaka á heima og svo
framvegis. En færri en ég gerði
venjulega. Þetta fer líka eftir árs-
tíma. Ég drekk meira á sumrin en
veturna. Ég fæ mér bjór standard
á fimmtudags-, föstudags- og
laugardagskvöldum og/eða léttvín með matnum.
Ég mundi ekki vilja sleppa bjór og léttvíni, að
minnsta kosti ekki meðan ég hef stjórn á þessari
drykkju.“
Karríer-konur með í glasi
Stjórn. Hver vill missa stjórn? Þórarinn Tyrfings-
son, yfirlæknir á Vogi, segir að á meðferðarstofn-
uninni komi fram að fólk fætt milli áranna 1950 og
1960 hafi með tímanum og bjórnum orðið miklir
áfengisneytendur. „Sérstaklega drekka konur í
þessum hópi miklu meira áfengi en stöllur þeirra
gerðu fyrr. Þetta eru karríer konur og þær nota
meira áfengi. Þegar þessi kynslóð lendir í áföllum;
missir vinnu, maka eða fær erfiðan sjúkdóm bregst
hún við með því að auka áfengisneyslu og lendir í
vandræðum,“ segir hann.
„Okkur finnst og höfum á tilfinningunni að kon-
ur drekki of mikið áfengi. Þær finna fyrir því að
þær þola orðið áfengi. Þær drekka tvo í stað eins,
þrjá í stað eins. Þær eru ekkert að skandalísera,
en er meiri hætta búin að missa stjórn allt í einu ef
eitthvað bjátar á.“
Rétt sé að áfengisneyslan hafi breyst í áranna
rás. „Hún hefur þokast
úr þessari rosalegu
ofurölvun yfir í að
drukkið sé innan
hófsemdar-
marka, en
nokkuð þétt
og alltaf á
mörkunum,“
segir Þórarinn.
„Freyðivín er
himneskt og gerir
allt svo dásamlega,
dillandi skemmtilegt,“
segir tæplega fertug kona
úr einu nýbyggðu borg-
arúthverfanna. Hún sinnir
skrifstofustörfum. „Hvað er
betra í freyðibaðið en ískalt hvít-
vínsglas?“ Og stalla hennar, lítt
eldri, tekur við. „Mér finnst mjög
gott að fá mér rauðvín eftir álagsdag
í vinnunni, koma heim, úr háhæluðu
skónum, ritaradressinu og skella mér í
gallabuxurnar og rautt í glas.“
Nærri annar hver í dagdrykkju
Árið 1984 drukku 9,5 prósent karla á aldrinum 56
til 60 ára áfengi vikulega eða oftar en árið 2007 var
talan komin í rúmlega 46 prósent. „Svipuð þróun
hefur átt sér stað hjá körlum og konum og öllum
aldurshópum,“ segir í gögnum Lýðheilsustöðvar,
sem nú tilheyrir landlæknisembættinu.
Rafn M. Jónsson, verkefnis áfengis- og vímu-
varna hjá Landlækni, vann ásamt öðrum plaggið og
segir þróunina hér á landi þá sömu og annars stað-
ar í Evrópu. Hér drekki fólk nú á virkum dögum
og detti í’ða um helgar eins og áður. Í suðurhluta
álfunnar hafi ungt fólk bætt fylliríi um helgar við
drykkju á virkum dögum.
Hann á þó ekki von á því að landsmenn nái Dön-
um í drykkju, en þeir drekka um 11 lítra af hreinu
alkóhóli á ári frá fjórtán ára aldri. „Við förum vart
yfir átta, níu lítra en það drekka Norðmenn og
Svíar,“ segir hann og talar frá Kaupmannahöfn
þar sem hann er á norrænni vímuvarnarráðstefnu.
Hann segir forvarnir gegn áfengi um fimmtán
árum á eftir forvörnum gegn tóbaki.
Rúmir fjórtán milljónir lítra af lagerbjór seldust
í fyrra. Það þýðir að þrjár milljónir lítra af öðru
áfengi seldust auk alls þess áfengis sem selt er
milliliðalaust til veitingastaða. Landinn eyddi rúm-
lega 21 milljarði króna í áfengi í ÁTVR á síðasta
ári. Hver og einn yfir tvítugu var afgreiddur átján
sinnum að meðaltali í ríkinu í fyrra.
Enginn áhugi á að sleppa bjórnum
„Sko. Mér finnst bjór frábær en drekk hann ein-
staklega sjaldan þegar ég er bara einn. Það er sem
sagt ekki endilega partur af mínum „kvalitítæm“
að fá mér öl,“ segir karlmaður, rétt skriðinn á fimm-
tugsaldur, sem vinnur við tölvur hjá einu óska-
barna þjóðarinnar. „Ef ég er með vinum sem eru
ekkert mikið fyrir ölið þá kemur bjór varla upp í
hugann. En með sumum langar mig bara alltaf í
bjór. Er ekki líka stundum talað um „bear bud-
dies“?“
Og sá sem slagar í þrítugt er sammála. „Ég er
tækifærisdrykkjumaður, fæ mér ekki nema að það
sé eitthvað að gerast í kringum mig. Fæ mér aldrei
bjór þegar ég er einn. Nota hann ekki sem afrétt-
ara en finnst hann rosalega góður.“
Loks sá sem stundar lífsstíl fullu kynslóðarinnar,
kynslóðarinnar sem hefur haft glasið við höndina
frá áfengiskaupaaldri. „Ef til er bjór er voða gott
að fá sér einn ískaldan af og til. Um helgar eru þeir
oft fleiri en þá fær maður sér reyndar frekar léttvín
með
matn-
um.“
Hann
er undir
fertugt og
starfar sem al-
mannatengill hjá
traustu fyrirtæki
í borginni. „Held að
það væri hægt að sleppa
þessu en hef engan áhuga
á því! Í góðra vina hópi er
gríðarlega skemmtilegt að fá
sér aðeins í glas og góðan líkjör
með rótsterku kaffi.“
Ég held nú að
bjór sé að breyt-
ast úr því að
vera „djamm“
drykkur í meira
svona „social“
og jafnvel eitt-
hvað í líkingu
við gosdrykk.
35 ára vel mennt-
aður karlmaður
Fulla kynslóðin
„Ef til er bjór er
voða gott að fá sér
einn ískaldan af og
til,“ segir fertugur
karlmaður sem telur
að hann geti alveg
sleppt áfenginu.
Hann hafi bara
engan áhuga á því.
Einn af hverjum
tíu íslenskum karl-
mönnum drakk einu
sinni eða oftar í viku
fyrir þrjátíu árum. Nú
annar hver. Karríer-
konurnar eru þó þær
sem hafa breytt lífs-
stíl sínum mest. Velta
má því fyrir sér hvort
kynslóðin sem líkir
bjór við gosdrykk og
hefur alltaf haft hann
við höndina sé fulla
kynslóðin.
Teygst hefur á stuðinu á Prikinu yfir á
mánudagskvöld. Ljósmynd/Prikið
Helgardjammið líka á mánudagskvöldum á Prikinu
Ungt fólk, ríflega tvítugt og rétt fram yfir þrítugt
hefur fært djamm sitt af föstudags- og laugar-
dagskvöldum yfir á mánudagskvöld. Hópurinn
kallar sig Mánudagsklúbbinn.
„Við, nokkrir vinir sem vinnum hérna á Prik-
inu, vorum svo hundleið á djamminu um helgar
og ákváðum að losna við troðninginn og tjútta
heldur á mánudögum. Fyrst vorum við sautján
sem slepptum helginni. Síðan fréttist þetta. Ég
var hérna á mánudagskvöldið og það var troð-
fullt,“ segir Agla Egilsdóttir, barþjónn á Prikinu.
„Þetta er geðveikt þægilegt og eins og helgar-
tjútt. Allir fá laugarsdagsstemninguna í æð
en á skikkanlegum tíma. Við erum farin heim
klukkan eitt.“
Hún viðurkennir að nú þegar Mánudags-
klúbburinn sé orðinn svona vinsæll séu einhverjir
innan hans sem bæti honum við helgardjammið
sitt. „Og við sem slepptum helgunum því við
vorum svo leið á öllu þessu fólki,“ segir hún og
grínast yfir góðu mætingunni. „Ætli við stofnum
ekki bara þriðjudagsklúbb.“ - gag
„Held að það væri hægt að sleppa þessu en hef engan áhuga á því!,“ segir almannatengill undir fertugt. Tíundi hver íslenskra karlmanna
drakk einu sinni í viku eða oftar fyrir tæpum þrjátíu árum. Nú annar hver. Neysla á hreinu alkóhóli hefur aukist um helming á aldarfjórðungi.
Þórarinn Tyrfingsson,
yfirlæknir á Vogi.
Gunnhildur Arna
Gunnarsdóttir
gag@frettatiminn.is