Fréttatíminn - 13.05.2011, Blaðsíða 52

Hugrás er vefur Hugvísindasviðs
Háskóla Íslands og þar birtast
sífellt nýjar greinar, stuttar og
langar, beintenging inn á fyrir-
lestra, umræða, virk og mikilvæg
samfélagsumræða um margt sem er á seyði innan höfuðskelja þeirra á
Melunum og í samfélaginu sem hýsir þá, fæðir og klæðir, veraldlega og
andlega.
Fyrri tilraunir til að koma á legg sívirkum vef um menningarástandið
hafa reynst fallvaltar: Daufleg er vistin í Kistunni og tekur því varla að líta
ofan í i hana lengur. Pressan, Eyjan og Vísir eru víst opin rit en byggja
mest á tilleggi pólitískra þrasara. í Smuguna koma stöku sinnum merkileg
skrif en hægri vængurinn er fátæklegur af umræðu um annað er pólitíska
andstæðinga. Því er bjart yfir Hugras.is og vonandi vænkast hagur hennar
svo að hún nái hylli umfram hina vefina alla sem eru flestir keyrðir áfram
af slúðri en ekki umræðu málsmetandi manna. -pbb
Mikilvægur vettvangur
 Bókardómur Eldur niðri Eftir Harald SigurðSSon
E ldur niðri er í stóru broti, ríkulega myndskreytt, fallega umbrotin, ekki prentvillulaus.
Í henni er nokkuð um endurtekn-
ingar en það skyggir ekki á ánægju
lesandans. Haraldur er skorinorður
og víða hreinskiptinn, rekur að ís-
lenskum sið sögu forfeðra sinna,
segir ítarlega af bernskuhögum
sínum og hvernig líf hans tók
óvænta stefnu. Sá sem olli rýrnun
í verslun kaupfélagsins þar sem
Sigurður faðir hans var í nær tvo
áratugi kaupfélagsstjóri, hefur ekki
getað séð fyrir að hnuplið leiddi til
þess að Haraldur fluttist suður með
fjölskyldunni á tímamótum, sótti
aðkomumaður félagsskap í skáta-
hreyfinguna, fór á hennar vegum á
alþjóðlegt skátamót og öðlaðist þar
kjark til að fara vestur um haf sem
skiptinemi. Þaðan lá svo leiðin í jarð-
fræði og framhaldsnám í Belfast.
Það er merkilegt að þeir feðgar voru
báðir andstæðingar hers á Íslandi,
báðir unnu á Vellinum, Haraldur
vann lengst af sinn feril vestanhafs.
Hann er í fleiri en einum skilningi
á tímamótum ungur maður: Ís-
lenskir jarðvísindamenn eru teknir
að gera sig gildandi og taka við for-
ræði erlendra manna í rannsóknum
á eldfjallaeynni. Haraldur dregur
enga dul á að hann fórnaði ýmsu
fyrir frama í vísindagrein sinni; fjöl-
skyldu og nú, þegar hann er kominn
heim aldraður, þekkja fáir til verka
hans hér nema þeir sem innvígðir
eru í hans heim. Þó er hann líklega
stærsta nafnið á alþjóða vettvangi í
rannsóknum á jarðvísindum.
Bók hans verður, er á líður, miklu
meira en æsandi persónuleg saga af
fjarlægum stöðum, spennandi ævin-
týrum og einkahögum: Hér má lesa
skrykkjótt í gegnum starfsvettvang
Haraldar framþróun jarðvegsvísinda.
Allt er þar tilgreint af áfergju og
brennandi áhuga sögumannsins á
efni sínu, smitandi áhuga.
Haraldur slær þannig margar
flugur í einu höggi: Lesandinn stígur
inn í heim sem gleypir, við skiljum
ferilinn, framann og forvitnina,
tökum í hönd sögumannsins og
látum hann glöð leiða okkur áfram.
Þrátt fyrir að Haraldur hafi marga
hildi háð verður ævisagan aldrei
grobbkennd eins og oft vill verða.
Hann er djarfur til rannsókna, hefur
sýnilega snemma náð tökum á amer-
íska styrkjakerfinu sem leiðir hann
í margar deildir jarðar. Lýsingarnar
eru spennandi, upp reis gamall andi
drengjabókanna. Svo er hann ofan í
kaupið gæfumaður, vel kvæntur oft
og eignaðist snemma tvær glæsi-
legar og vel gerðar dætur.
Margar sögur af þessum toga
skortir hinn fræðilega grunn sem
okkur er hér gefinn og við tökum
glöð við af einskærri forvitni. Hitt er
enn sjaldgæfara að höfundur nái að
draga saman niðurstöðu: Kominn
heim á bernskuslóðir gefur Haraldur
safn sitt af listaverkum og ritum til
okkar allra og megnar síðan að reisa
lítið safn í Hólminum þar sem hann
hljóp um götur strákur. Og hann
hneigist til að veita okkur hlutdeild
í lífssýn sinni; víðsýni og góðvilji
reynast sá eldur sem býr undir og
hann leiðbeinir okkur um stórt og
smátt undir það síðasta. Dæmið af
honum verður þannin sönnun þess
að menn rata heim og geta kennt
okkur af meiri visku en þeir sem
sátu heima.
44 bækur Helgin 13.-15. maí 2011
 Sláturtíðin SundurSlitnir Búkar
Bækur
Páll Baldvin Baldvinsson
pbb@frettatiminn.is
Oft vilja ljóðabækur fara lágt; einyrkjaútgáfan ræður ekki við að
koma verkum á framfæri í fjölmiðlum. Lággróður í ljóðagarði
fer því oft lágt, en mörg smáblóm í þeim garði eru yndisleg
og minnisstæð þeim sem rekur í þau augun. Fimm ljóðakver
komu út nýlega. Eitt þeirra stendur fyllilega undir bókarheiti:
Höfuð drekans á vatninu eftir Guðbrand Siglaugsson, hans
ellefta ljóðabók, nær hundrað síður. Hún kemur út á forlagi
Uppheima en auk hennar sendu þeir á markað þrjú önnur
ljóðakver: Blinda fiska Magnúsar Sigurðssonar, Marlene og
ég er heiti ljóðakvers Gunnars M. G., Kafbátakórinn er fyrsta
safn ljóða myndlistarkonunnar Steinunnar G. Helgadóttur
sem í vetur vann Ljóðstaf Jóns úr Vör. Þá kom fyrir skömmu
út hjá Veröld Mávur ekki maður eftir Ásdísi Óladóttur.
Snöggur kippur í útgáfu ljóðabóka bendir til að bókaút-
gáfur, alla vega sumar, ætli sér ekki að láta ljóðið hverfa inn
í endurútgáfur heildarsafna liðinna höfunda, heldur rækta
nýgróður. -pbb
Ljóðakverabylgja
Blóðugasti krimminn í ár Langförull leitar heima
Ævisaga Haralds Sigurðssonar eldfjallafræðings, Eldur niðri, sem kom út fyrir skemmstu,
reynist vera margt í senn: trúverðug persónu- og þroskasaga, spennandi leiðangur um fjar-
lægar slóðir við háskalegustu eldstöðvar heimsins og fróðlegt inngangsrit um þróunarsögu
rannsókna í jarðfræði á nær hálfrar aldar tíma.
Í auglýsinga-
tímum
útvarps-
stöðv-
anna er
lesendum
lofað blóði og gori,
líkamsleifum, sund-
urslitnum búkum og mis-
þyrmdum. Einkanlega
eru kvenlíkamar taldir kostaefni í
sláturtíð krimmahöfundanna. Eftir
nokkuð langa tíð verður skyldulesn-
ing þeirra sem vinna við að fylgjast
með nýútkomnu lesefni til afþrey-
ingar almenningi æ ógeðslegri og
torlesnari. Og svo fer á endanum að
lesandanum fer að þykja nóg komið.
Ekki það að heimurinn sé alltaf
fagur. Langur leslisti á borðum mín-
um hefur á liðnum vetri snúist um
stríðsárin seinni, bæði skáldsögur
sem komu út úr þeim hildarleik sem
og sagnfræðirit sem rekja stríðsvél-
ina, þó einkum slóð herjanna. Þar
er fátt fallegt í spörum lýsingum á
grimmdinni og þöggun, sem um
langan aldur hefur þótt tilhlýðileg
um framgöngu herjanna sem tókust
á, er að verða máttlítil. Skitan sem
hrjáði innrásarherinn er loksins við-
urkennd, hungursneyðin sem fang-
ar hernámsliðs Breta í Þýskalandi
máttu þola var skipulögð hefnd.
Enginn her var harðari í nauðg-
unum er her Frakka á Þýskalands-
svæðinu, þótt Rússar hafi líka unnið
skipulega með þá smánarbeitingu.
Og þannig má lengi telja.
Hvað er það sem veldur hinni
miskunnarlitlu útmálun sundrung-
ar líkamans sem orðin er fastur
fylgifiskur sakamálasögunnar sem
víða um lönd heldur sínum fasta
sessi en hefur hér á landi verið í
miklum uppgangi svo að engu er
líkara en það sé orðið helsta kapps-
mál stærstu útgefenda landsins að
selja slíkar bókmenntir?
Hvað veldur því að kurteist og
vel alið og menntað millistéttar-
fólk leggst hiklaust á þá sveif að
gera afskræmingu líkama barna,
kvenna og karla að þungamiðju í
efnistökum? Við því eru vafalítið
nokkur svör: Lesefnishöfundar eru
að elta kvikmyndir og sjónvarps-
efni sem um nokkurt skeið hefur
kostað meira í útmálun á líkams-
leifum en fyrr þótti boðlegt; skörin
er farin að færast upp í bekkinn. Þar
var færni leikmunadeildanna orðin
meiri með nýjum efnum úr plast-
mótun, leifarnar urðu fastari fyrir
og þoldu meira hnjask í framkvæmd
verkanna fyrir kvikmyndavélinni. Í
sögufléttunni, sem er löngu stöðl-
uð og fylgir fastri formúlu, var þörf
á nýmeti og hvað var betra en illa
farið lík, helst maðkað? Þetta varð
sakamálasagan að toppa.
Hömluleysi í þessum efnum
vísar á kaldari afstöðu sem nú á
tímum getur ekki skotið sér á bak
við þekkingarskort. Og sú aukna
þekking hlýtur að marka okkur á
fleiri sviðum, gera okkur daufari
fyrir raunverulegri ógnum. Eins og
dæmin sanna í styrjöldum víða um
hnöttinn sem við jafnvel gerumst
staðfastir þátttakendur í. Mildi og
réttlæti verður í því samhengi hjóm
eitt. -pbb
Hildur Knútsdóttir
kemur til leiks með stæl
inn í íslenskan bók-
menntaheim með sína
fyrstu bók, Slátt. Hún
situr í efsta sæti kiljulista
Eymundssonar og því
öðru á aðallistanum.
Sláttur
á toppnum

Eldur niðri
Haraldur Sigurðsson
336 bls.
Eldfjallasafn í Stykkishólmi
2011
Haraldur
Sigurðsson.
Kafbátakórinn er ein af nokkrum ný-
legum athyglisverðum ljóðabókum.
meistaranám
í viðskiptafræði
• maBi | stjórnunarreikningsskil
og viðskiptafærni
• maCC | reikningshald og endurskoðun
• mBa
• mCF | fjármál fyrirtækja
• msim | fjárfestingarstjórnun
• msc í alþjóðaviðskiptum
• msc í OBtm
Organisational Behaviour and talent Management
UMSÓKNARFRESTUR ER TIL 5. JÚNÍ
www.hr.is