Prentarinn - 01.04.2002, Blaðsíða 23

hafa bókagerðarmenn haft hér að-
setur um áratugi.
Jón Magnússon
Hver var hann þessi sérstæði
maður sem lét byggja þetta fal-
lega hús, svo að það þótti fúllboð-
legt kónginum þegar mikið lá
við? Hann var fæddur að Múla í
Aðaldal í Þingeyjarsýslu 16. janú-
ar árið 1859. Foreldrar hans voru
séra Magnús Jónsson að Laufási
og kona hans Vilborg Sigurðar-
dóttir að Hóli í Kelduhverfi.
Hann fór í Latínuskólann og lauk
lagaprófi frá Hafnarháskóla 1891.
Jón Magnússon forsœtisráðherra.
Jón varð sýslumaður í Vestmanna-
eyjum og var vinsæll mjög. Hann
felldi Valtý Guðmundsson við
kosningar þar árið 1902 og gekk í
þingflokk heimastjórnarmanna.
Jón Magnússon var talinn einn af
fremstu lögfræðingum landsins
um sína daga. Hann var einn af
þremur fyrstu skrifstofustjórum
íslensks stjórnarráðs, bæjarfógeti
í Reykjavík 1908 og þingmaður
Reykvíkinga frá 1914.
Jón Magnússon tók við forystu
Heimastjómarflokksins 1917, og
varð forsætisráðherra í fýrstu rík-
isstjórn íslands sama ár. Jóni
tókst að sameina ólik viðhorf í
þessari fyrstu samsteypustjórn og
lýsti andstæðingur hans (Þor-
steinn M. Jónsson) honum svo:
„einn lagnasti samninga- og
stjórnmálamaður á sínum tíma,
hann var vitmaður, góðgjarn og
réttsýnn". Honum tókst að leysa
sambandsmálið 1918. Jón Magn-
ússon varð þrisvar sinnum forsæt-
isráðherra og eftir að íhaldsflokk-
urinn var stofnaður 1924 gerðist
hann leiðtogi hans. Sama ár varð
hann forsætisráðherra í stjórn sem
íhaldsflokkurinn myndaði eftir
kosningasigur sinn. Gegndi liann
því starfi til æviloka 1926.
Jón Magnússon naut mjög mik-
ils álits í Danmörku, segir Jón
Krabbe í endurminningum sínum:
„Hann var kyrrlátur og hóg-
vœr, og ekki glœsilegur og andrik-
ur eins og Hannes Hafstein; hann
var hygginn og ákveðinn, en
skorti þann kraft og þá þörf til að
láta að sér kveða sem ýtir mörg-
um stjórnmálamönnum áfram. Ég
minnist þess að mér var boðið að
borða á Amalienborg með Jóni
Magnússyni og konu hans, og sat
Jón gegnt konungi við lilið drottn-
ingar; hispurslaust og rösklega
eins og honum var lagið, sagðist
Kristján konungur vera afbrýðis-
samur við Jón, af því drottningin
talaði œvinlega um hann sem svo
mikinn ágœtismann. “
Jón var meðalmaður á hæð,
nokkuð luralega vaxinn, oftast
niðurlútur og hallaðist dálítið út í
aðra hlið þegar hann gekk, sem
mun hafa stafað af einhverri löm-
un á yngri árum. Honum var ekki
létt um mál í ræðum en bætti það
upp með rökvísi.
Þóra Jónsdóttir
Kona Jóns Magnússonar var
Þóra Jónsdóttir, fædd 17. maí
1858, Péturssonar háyfirdómara
og alþingismanns, sem bjó að
Laugavegi 1, þar sem verslunin
„Vísir“ er nú til húsa. Hún var því
systir kaupmannanna Friðriks og
Sturlu, „Sturlubræðra“ að Hverf-
isgötu 29, en þar bjuggu þeir
ásamt móður sinni Sigþrúði Frið-
riksdóttur. Jón og Þóra áttu ekki
börn, en kjördóttir þeirra var syst-
urdóttir hennar, Þóra Guðmunds-
dóttir, læknis í Stykkishólmi Guð-
mundssonar. Þóra Jónsdóttir lést
5. september 1947.
Valdi pól
Þegar Jón Magnússon bæjarfó-
geti reisti hús sitt við Hverfisgötu
21 keypti hann lítið timburhús við
hliðina (nr. 23) handa „Valda pól“
til þess að hafa hann sem næst
sér. Þorvaldur Björnsson, kallaður
„Valdi pól“, var lögregluþjónn á
árunum 1888-1917 og þótti sér-
staklega harður í horn að taka.
Hann reið um götur bæjarins á
Grána sínum og báru götustrákar
óblandna virðingu fyrir honum.
Kom yfirleitt til hans kasta ef
rannsaka þurfti vandasöm mál.
Sagt var að enginn gæti fundið
sökudólga, ef hann fyndi þá ekki,
enda vissi hann allt um alla í
bænum. Hesthús Valda pól var í
kjallaranum á Hverfisgötu 23.
„ Valdi pól“, lögregluþjónninn
ákveðni á Grána.
Lóðamál
Varðandi lóðamál Jóns Magn-
ússonar þá eru til skjöl um kaup
hans (23/9 1911) á 243ja ferálna
lóð af Hermanni Guðmundssyni
vestan af lóðinni Smiðjustíg 9 og
(29/12 1911) á 663ja ferálna lóð
úr Arnarhólstúni austast, af
Stjórnarráði íslands. Eins leigir
hann (8/4 1913) af Stjórnarráðinu
lóð úr Arnarhólstúni vestur af lóð
Bókhlöðunnar og norður af girð-
ingunni sem afmarkar Bókhlöðu-
lóðina.
Eftir að Jón dó fékk Þóra ekkja
hans leyfi yfirvalda (9/8 1926) til
að skipta lóðinni nr. 21 við Hverf-
isgötu, að sá hluti hennar sem
húsið nr. 23 stendur á yrði sérstök
lóð og ennfremur fékk hún leyfi
til aö húsið nr. 21 hefði rétt til að
hafa gangstíg við vesturmörk
hennar. Þetta er dálítið sérkenni-
legt og lítur út fyrir að hún hafi
selt hluta af lóðinni nr. 21, sem
hús „Valda pól“ stóð á, þó skjöl
hafi ekki fundist íyrir því enn þá.
Sturlubræður
Á fyrsta búskaparári Jóns og
Þóru að Hverfisgötu 21 brann hús
þeirra Sturlubræðra að Hverfis-
götu 29. Það hús höfðu þeir reist
1903 og var það glæsiiegt timbur-
hús. Það slys vildi til við björgun
úr húsinu, að móðir þeirra
bræðra, frú Sigþrúður Friðriks-
dóttir, féll úr sigi frá glugga til
jarðar og dó af afleiðingum falls-
ins, 82 ára gömul. Þetta skeði 17.
október 1912. Bræðurnir fengu
inni að Hverfisgötu 21 hjá systur
sinni og mági á meðan þeir
byggðu upp húsið sem nú er
danska sendiráðið. Það hús er í
PRENTARINN ■ 23