Prentarinn - 01.04.2002, Blaðsíða 27

Iðnnemasamband íslands að
leigja nýstandsett herbergi í suð-
vesturhorni kjallara fyrir skrif-
stofu sína og var þar til ársins
1953. Fyrirtæki sem heitir „Inn-
kaup h.f.“ leigði á 1. hæð í nokk-
ur ár og Fulltrúaráð verkalýðsfé-
laganna í Reykjavík höfðu skrif-
stofu á 1. hæð ásamt herbergi í
kjallara sem lagerpláss fyrir tíma-
ritið „Vinnuna“. Þá var Karlakór
Dagsbrúnar leigður salur í kjall-
ara hússins til kóræfinga tvisvar í
viku.
í október 1946 voru Kjartani
Ólafssyni prentara leigð tvö her-
bergi í rishæð hússins, en Kjartan
vann á skrifstofú HÍR Hann átti
heima í húsinu til æviloka 1970.
Guðmundur Þórhallsson bókbind-
ari bjó í stuttan tíma í risinu
1948-49. Eftir lát Kjartans tók
Jón Agústsson prentari herbergi
hans á leigu, en hann starfaði hjá
Lífeyrissjóði prentara og seinna
Lífeyrissjóði bókagerðarmanna.
Jón átti heirna á rishæðinni þar til
skömmu fyrir andlát sitt 1993.
Lífeyrissjóðurinn fékk leigðan
austurhluta 1. hæðar í október
1970 og var þar til 1995, að hann
gekk í Sameinaða lífeyrissjóðinn.
Það var 1948 sem HÍP tók her-
bergi á 2. hæð að austan eingöngu
fyrir sig og setti fram þá kröfii við
aðra í húsinu, að það vildi ganga
eitt um aðalforstofú. Prentarar
voru smátt og smátt að taka meira
af húsinu fyrir sína starfsemi.
Menningarsjóður fékk eldhúsið á
2. hæð á leigu 1948 og var með
það til 1954. Þeir leigðu í húsinu
áfram til ársins 1970. Eftir að þeir
fóru var stóra bókasafnsherbergið
í kjallara gert að eldtraustu her-
bergi.
1954 voru gerðar gagngerar
breytingar á húsnæði fyrir félags-
heimilið. Narfi Hallsteinsson,
sem tók á leigu herbergi það í
kjallara sem Iðnnemasambandið
hafði haff, sá um breytingarnar og
Sæmundur Sigurðsson málara-
meistari sá um málun. Fékk hann
sér til aðstoðar um fyrirkomulag,
skreytingu og litaval Kristján
Davíðsson listmálara. Árið eftir
eða 1955 var eldhúsið notað í
fyrsta sinn fyrir félagið og var
það fundur í Kvenfélaginu Eddu
sem reið á vaðið. Fasteignanefnd
félagsins afhenti síðan stjóm HÍP
Húsið á hernámsárunum.
félagsheimilið til afhota 1. maí
1956.
Hallbjöm og Kristín vom
áfram í húsinu og Kristín eftir að
Hallbjörn dó 1959. Kristín bjó í
húsinu til æviloka 23. júlí 1976.
Lánasjóður íslenskra náms-
manna fékk leigt á 1. hæð 1970
og dómsmálaráðuneytið vegna
„Lögbirtings" í sept. 1976. Þann
samning framleigði síðan fjár-
málaráðuneytið 1979 til 1. sept-
ember 1980 og er þá að mestu
lokið leigjendasögu hússins því
Félag bókagerðarmanna tók alfar-
ið við eigninni eftir sameiningu
bókagerðarfélaganna um áramótin
1980/81. Þá voru skrifstofur hins
nýja félags fluttar í vesturhluta 1.
hæðar en bókasafnið fékk aðstöðu
á 2. hæð.
Frá þessum tíma voru aðeins
húsverðir í risinu auk Jóns
Ágústssonar eins og áður sagði,
fyrst Magnús Einar Sigurðsson
prentari, fyrsti formaður FBM,
síðan Georg Páll Skúlason prent-
ari, varaformaður félagsins, og
loks Ólafur Emilsson prentari, fv.
form. HIP og núverandi starfs-
maður félagsins.
Mjólkurfélag heilagra
Á meðan Hallbjörn og Kristín
vom til heimilis á Hverfisgötu 21
komu oft í heimsókn til þeirra
hjóna vinir þeirra og félagar í
„Mjólkurfélagi heilagra", m.a.
þeir Halldór Kiljan Laxness og
Þórbergur Þórðarson, þó Kiljan
oftar. Eins komu þangað stundum
Láms Ingólfsson leikari og Vil-
mundur Jónsson landlæknir, en
þeir voru i þessum hópi. 11
Frá þeim tíma er þessi saga af
viðskiptum Kristínar og Vilmund-
ar: „Vilmundur var í heimsókn og
rifúst þau Kristín heiftarlega út af
pólitík, sem lyktaði með því að
Vilmundur rauk á dyr, en snéri
sér við í gættinni og sagði: „Hing-
að kem ég aldrei meir.“ Ekki vissi
sögumaður annað en Vilmundur
hefði verið fljótur að gleyma
þessari sennu, því hann kom oft
eftir þetta.“ "
Um Hallbjörn og Kristínu og
þetta fræga félag geta menn m.a.
lesið í þætti Einars Laxness í bók-
inni „Nærmynd af Nóbelsskáldi“
og þar er vísað á ýmsan fróðleik
um þau hjón. Ennfremur má
benda á ræðu Þorsteins Gylfason-
ar (dóttursonar Vilmundar) sem
hann flutti við afhendingu stíl-
verðlauna Þórbergs Þórðarsonar á
afmælisdegi hans 12. mars 1999
og birtist í Tímariti Máls og
menningar, 2. hefti 1999.
„Kristín var einn af mínum
nánustu og skemmtilegustu vinum
síðustu fimmtán árin sem hún
ufðr,
og um félagið segir hann: „Upp
úr 1920 töldust einkum til Mjólk-
urfélags heilagra, auk Hallbjarnar
og Kristínar, Þórbergur, Stefán frá
Hvítadal, Halldór Kiljan, Guð-
mundur Hagalín, Sigurður Jónas-
son, lögfræðingur, alþýðuforingi,
guðspekingur og auðkýfingur og
Vilmundur Jónsson læknir ef
hann var staddur í bænum, en
hann bjó þá á Isafirði."
Halldór Kiljan Laxness ritaði í
minningargrein um Kristínu, að
umhverfis þau hjón
„safnaðist blóminn af mennta-
mönnum og listamönnum svo og
öðrum ágœtismönnum úngborinn-
ar tiðar.
Trúaðir menn og heimspeking-
ar sóttu þangað, meðal annars af
því þar var narrast að þeim í
góðu; listamenn og skáld áttu þar
afdrep eða innhlaup, og sumir
annað heimili sitt, því þar var
ekki þagað eða nöldrað, heldur
rifist hátt og hlegið dátt. "
(„Seiseijú, mikil ósköp", 1977, bls 106).
Þessi umsögn kemur heim og
saman við frásögnina hér á undan
um rifrildi Vilmundar og Kristín-
ar.
Til þess að minna á þessa
gömlu fundi og í tilefni af því að
árið 2000 fúndust uppi á hana-
bjálkalofti á Hverfisgötu 21 ýmis
bréf, skjöl og handrit frá þeim
Hallbirni og Kristínu og margt af
því frá þessum tíma, þá birtum
við hér fundarboð í „Mjólkurfé-
lagi heilagra", sem var þar á með-
al. Þessi skjöl verða afhent Hand-
ritadeild Landsbókasafnsins á af-
mælisdegi Halldórs Kiljans Lax-
ness 23. apríl 2002, en þá eru lið-
in 100 ár frá fæðingu hans.
Þetta fundarboð er einstakt íyr-
ir tvennt. í fyrsta lagi, að það sýn-
ir að fúndir í Mjólkurfélagi heil-
agra voru haldnir áfram á Hverf-
isgötu 21 eftir að Hallbjörn og
Kristín fluttu þangað, þó það hafi
ekki verið í eins miklum mæli og
á fyrra heimili þeirra að Spítala-
stíg 7. í öðru lagi var fundarboðið
í þrennu lagi: Fyrst handrit með
skrift Hallbjarnar, þá leiðrétt
prófork í umbroti hans og loks
fullprentað fundarboð.
Pl(itSŒIICfiirfundur verður hatdiim t Mjólkurfélagi heilagra
sunnudaginn 31. mal klukkan hálf-tólf fgrir hádegi
ú Hverlisgölu ?/.
Fundarcfni: fípauðbiii <>g raniweig.
lirimsallur fiskur með salllausu kjöli.
Eflirmalur, ef guð lofar.
Kaffwaln.
UF.ILÖG ÖND
PRENTARINN ■ 27