Fréttatíminn - 02.11.2012, Qupperneq 46

Hvað á barnið að heita?
H
„Hvað á barnið að heita?“ Svars við þessari
spurningu er ávallt beðið með eftirvænt­
ingu. Nafngift ungbarns er mikilvæg og
ábyrgð foreldranna sem það velja er mikil.
Nafnið fylgir okkur ævilangt, eða nöfn því
algengara er í seinni tíð að fólk beri fleiri
en eitt nafn.
Barnabarn okkar hjóna var skírt á
sunnudaginn og fékk um leið fallegt nafn,
eins og önnur barnabörn okkar, hvort
sem þau heita einu nafni eða tveimur. Í
okkar stórfjölskyldu hafa börnin sitt á
hvað fengið nöfn „út í loftið“, eins og sagt
er, eða heita í höfuð formæðra eða for­
feðra. Hvort tveggja er ágætt, að því gefnu
auð vitað að vel sé valið. Svo hefur verið í
öllum tilfellum sem okkur snertir, ný fjöl­
skyldunöfn og gömul, þar sem við eigum
meðal annarra barnabarna bæði nafna og
nöfnu. Það gleður okkur að sjálfsögðu að
svo hlýlega sé til okkar hugsað – án þess
þó að hafa gert neina kröfu um slíkt.
Margt hefur áhrif á nafngiftir. Algengt
er að nefna í höfuð fólks en fjölbreytnin er
meiri. Gömul og góð nöfn sem fylgt hafa
okkur frá öndverðu halda stöðu sinni.
Guðrún og Jón, Sigríður og Sigurður,
Kristín og Kristinn, Anna og Guðmundur,
María og Magnús og svo fram eftir göt­
unum. Goðanöfn halda gildi sínu, stutt og
laggóð, Þór, Óðinn og Freyja, svo dæmi
séu tekin. Enn þann dag í dag er Þór lang
vinsælasta annað eiginnafnið hjá drengj­
um en Ingi og Freyr fylgja í kjölfarið. Þessi
stuttu nöfn henta vel í tvínefni en þrjár vin­
sælustu samsetningarnar í karlanöfnum, á
því herrans ári 2012, eru Jón Þór, Gunnar
Þór og Jón Ingi. Þetta breytist lítið enda
voru sömu samsetningarnar vinsælastar
fyrir fimm árum. Anna ber síðan höfuð
og herðar yfir önnur kvenmannsnöfn
þegar kemur að fyrra nafni í samsetn­
ingum. Anna er fyrra nafnið í sex af tíu
algengustu tvínefnunum. Þær vinsælustu
eru Anna María, Anna Margrét og Anna
Kristín. María er vinsælasta annað eigin­
nafnið hjá stúlkum ásamt Ósk. Þessi nöfn
hafa vermt fyrsta og annað sætið undan­
farin ár. Á eftir þeim kemur Rós sem þriðja
vinsælasta síðara eiginnafn nýfæddra
stúlkna. Nöfnin eiga það sameiginlegt að
vera stutt og fara vel í samsetningum.
Misjafnt er síðan hvort annað eða bæði
nöfnin festast við viðkomandi einstakling,
eða jafnvel aðeins millistafur. Svo litið sé
til nafnkunnra manna má nefna stjórn­
málamennina Jón Baldvin Hannibalsson,
sem ávallt er nefndur báðum nöfnum
sínum og þekkist ekki öðruvísi, og Stein­
grím J. Sigfússon, þar sem J­ið fylgir
honum og skilur hann frá öðrum nöfnum
sínum. Margir vita þó að millinafn hans er
Jóhann. Svo haldið sé áfram með lands­
þekkta alþingismenn og millistaf sem
fylgir nafni þeirra, í stað millinafns, þá
stendur G­ið í nafni Björgvins G. Sigurðs­
sonar fyrir Guðna, Pétur H. Blöndal er
Haraldsson og Kristján L. Möller heitir
Lúðvík að millinafni. K­ið er hins vegar án
skýringa í ættar­ og starfsyfirliti alþingis­
manna þegar kemur að Einari K. Guð­
finnssyni. Sigmundur Ernir tók sér síðar á
lífsleiðinni millinafnið sem skilur hann frá
öðrum Sigmundum. Flest nöfn þingmanna
ber síðan Björg Siv Juhlin Friðleifsdóttir
og má þar sjá norsk áhrif í móðurætt.
Synir okkar hjóna heita einu nafni en
dæturnar tveimur, svo segja má að við för­
um bil beggja. Í okkar munni og nánustu
fjölskyldu eru þær ávallt kallaðar báðum
nöfnunum, sem verða þá í mæltu máli eins
konar einnefni, enda fara þau vel saman. Í
skóla og meðal starfsfélaga er hins vegar
algengt að aðeins sé notað fyrra nafn
þeirra.
Nafngiftir fylgja tísku, eins og flest
annað. Aron var vinsælasta eiginnafn
nýfæddra drengja á síðasta ári en Emilía
vinsælasta stúlknanafnið. Bæði nöfnin
voru einnig vinsælust í hittifyrra. Sígild
nöfn halda hins vegar stöðu sinni þegar
litið er til allra Íslendinga. Á þessu ári
eru tíu vinsælustu nöfnin þau sömu og
árið 2007. Jón heldur forystunni þegar að
karlanöfnunum kemur, þá Sigurður og svo
Guðmundur. Það er fátt sem ógnar veldi
þeirra. Kristján og Magnús gefa heldur
ekki mikið eftir. Sama gildir um kven­
mannsnöfnin. Þar halda Guðrún, Anna og
Sigríður yfirburðastöðu sinni.
Frumlegir menn leggja síðan til ný nöfn
sem festast og verða vinsæl. Það þykist ég
muna, eftir að hafa lesið ævisögu Gunn­
laugs Þórðarsonar lögfræðings, að þau
Herdís Þorvaldsdóttir, foreldrar Tinnu
Gunnlaugsdóttur þjóðleikhússtjóra, hafi
fyrst gefið stúlkubarni það nafn. Nú er
Tinna algengt og vinsælt kvenmannsnafn.
Tinni er einnig kominn til að vera meðal
karlmannsnafna og svo skemmtilega vill
til að fyrsta barnabarn okkar hjónanna
heitir Tinni. Það er fallegt nafn og fer vel
í munni.
Meðan beðið er nafngiftar nýfæddra
barna eru þau kölluð ýmsum gælunöfnum.
Algengust eru trúlega Lilli og Lilla og síð­
an Brósi og Systa, eigi nýja barnið systkin.
Í sumum tilfellum festast gælunöfnin
við viðkomandi einstaklinga þannig að
þeir bera þau ævilangt og þekkjast betur
þannig en undir eigin nöfnum. Um það
er ekkert nema gott að segja. Þetta eru
ekki síðri gælunöfn en hver önnur, Kalli,
Gunna, Sigga eða Svenni.
Merkiskona í ætt konu minnar lést fyrr
á þessu ári, komin yfir áttrætt. Hún hét því
hljómfagra nafni Kristín sem vitaskuld var
notað opinberlega – en hún var litla systir
og Lillu­nafnið fylgdi henni alla tíð.
Jónas
Haraldsson
jonas@
frettatiminn.is
HELGARPISTILL
Te
ik
ni
ng
/H
ar
i
42 viðhorf Helgin 2.-4. nóvember 2012
Bílabúð Benna dekkjaþjónusta
Tangarhöfða 8 • Sími: 590 2045 • 590 2000
Dekkið
sem kemur
þér lengra
Umboðsmenn um land allt