Dagfari - 01.07.1962, Side 20

PROFESSOR FRISCH KYNNIR ISLENDINGUM
EFNAHAGSBANDALAG EVRÚPÖ
Um þessar mundir er verið að reyna að
koma á fót nýju stórveldi í Evrópu. Það
hefur hlotið nafnið Efnahagsbandalag
Evrópu. Að því mun reka, að íslenzka
þjóðin verður að taka afstöðu til þessa
bandalags. Undan því verður ekki komizt.
Hér er á ferðinni eitt örlagaríkasta mál,
sem að höndum þjóðarinnar hefur borið.
Afstaða hennar til þessa nýja Evrópustór-
veldis sker úr um, hvort Island getur á-
fram talizt fullvalda ríki. Við verðum brátt
að gera upp við okkur hvort við viljum
fela útlendum mönum forsjá okkar, hleypa
þeim í auðlindir okkar og iáta auðvald
þeirra drottna á okkar landi eða hvort við
viljum áfram reyna að vera okkar eigin
herrar og varðveita þau réttindi, er okkar
beztu synir börðust fyrir allt fram á þessa
öld.
I þessu máli er okkur nauðsyn að standa
saman og kryfja málið til mergjar hvert
og eitt. Við verðum að gera okkur grein
fyrir kostum og göllum þessa bandalags
og þeim afleiðingum, sem það getur haft
fyrir okkur að gerast þar aðilar. Og við
verðum að hugsa lengra en til morgun-
dagsins. Ekkert okkar hefur leyfi til þess
að standa hjá í þessu örlagamáli. Það get-
ur varðað tilveru okkar um langa framtíð
og við berum öll nokkra ábyrgð gagnvart
afkomendum okkar.
En þvi miður er það svo í þessu máli
sem öðrum að allur almenningur á erfitt
með að gera sér hlutlægt mat á Efna-
hagsbandalagi Evrópu. Stjórnmálaflokk-
arnir hafa staðið sinn vörð dyggilega í
þessu máli sem öðrum. Þjóðin má ekki fá
hlutlæga mynd. Hún skal einnig hér rugluð
og blinduð með botnlausum áróðri. Litlum
meii’ihluta á Alþingi er e. t. v. ætlað að
taka endanlegar ákvarðanir að þjóðinni
forspurðri. Og hví skyldi ekki mega tefla
um fullveldið eins og hvað annað? Fátt
er svo stórt, að ekki megi draga það niður
í lágkúru stjórnmálalegs dægurþras.
Fyrirlitning íslenzkra íhaldsblaða á dóm-
greind íslenzku þjóðarinnar hefur sjaldan
komið betur í ljós en nú í júlímánuði s. 1.
er hingað til lands kom norski prófessor-
inn Ragnar Frisch. Hann er einn fremsti
hagfræðingur Norðmanna og viðurkennd-
ur fræðimaður um allan heim. Ragnar
Frisch kom hingað í boði manna úr ýms-
um stéttum og mörgum stjórnmálaflokk-
um. Þessir menn eiga mikla þökk skilið
fyrir framtaksemi sina. Þeir vildu láta
þjóðina kynnast fleiri en einni hlið á Efna-
hagsbandalagi Evrópu. Prófessor Frisch er
2D
eindreginn andstæðingur þess, að Noregur
gerist aðili að Efnahagsbandalagi Evrópu
og leiðir að því rök, að slík aðild sé í senn
óhyggileg og hættuleg. Það er nauðsyn-
legt fyrir þjóðina að kynnast rökum þessa
norska prófessors. Það er ljóst af viðbrögð-
um íhaldsblaðanna, að þjóðin mun fá nóg
af lofsöngvum um bandalagið. Það er
greinilega ætlun þeirra að beita áróðri í
stað raka.
Koma Frisch prófessors mætti verða til
þess að opna augu þjóðarinnar og vekja
hana til umhugsunar um þetta örlagarika
mál. En heimsókn prófessorsins hefur
einnig orðið til þess að varpa skýru ljósi
á það, hver vinnubrögð islenzk íhaldsöfl
ætla að viðhafa í þessu máli. Þau ætla
ekki að kynna þjóðinni staðreyndir. Þau
ætla sér að blekkja, enda þótt þau hafi
lofað öllu fögru til þessa. Og hvers vegna
vilja þau ekki að allt komi fram. Einfald-
leg-i vegna þess, að þau eru ekki svo skyni
skroppin, að þau sjái ekki, að flestir mein-
baugir eru á því, að Island geti gerzt að-
ili að bandalaginu. Þau rejmdu að gera
prófessor Frisch tortryggilegan. Hann er
áróðursmaður, henn er Þjóðverjahatari
hrópuðu Moggi og Vísir. Þar með skyldi
hann gerður áhrifalaus. En til vonar og
vara var bætt við: Kommúnistar fagna
máli hans. Gamla Grýla hefur mörg lif
ekki síður en kötturinn.
Hernámsandstæðingar hafa samþykkt
ályktun um Efnahagsbandalag Evrópu,
sem birt er á öðrum stað hér í blaðinu. Af-
staða okkar kemur þar svo skýrt fram,
að óþarfi er þar nokkru við að bæta. En
þjóðin ætti að athuga vel viðbrögð íhalds-
blaðanna í sambandi við mál prófessor
Frisch. Þau tala sínu máli: Þau vilja inn-
limun Islands í bandalagið og ætla að
frarnkvæma hana að þjóðinni forspurðri.
Þau ætla sér aðeins að kynna málið frá
einni hlið. Þetta verðum við að hindra öll
sem eitt. Þetta er ekkert prívatmál vald-
hafanna. Þetta er mál okkara allra. Við
verðum öll að fá að segja vilja okkar. Við
krefjumst þjóðaratkvæðis um þetta mál.
Og til þess að geta áttað okkur er nauð-
synlegt að hafa eitthvað mótvægi við þann
taumlausa áróður fyrir innlimum, sem
koma mun frá íhaldsöflunum. Til þess að
geta séð bandalagið öðruvísi en um gler-
augu innlimunarmanna, er öllum nauðsyn-
legt að kynna sér orð prófessors Frisch.
Orð hans eru ekki aðeins í tíma töluð held-
um okkur bráð nauðsyn, þar sem valdhaf-
ar okkar virðast ekki ætla að kynna okk-
ur bandalagið frá öllum hliðum heldur
setja okkur það eitt, er þeim líkar.
DAGFARI hvetm- þvi alla lesendur sina
til þess að lesa ræðu Frisch prófessors um
leið og blaðið tekur hér til birtingar nokkr-
ar glefsur úr máli hans: Prófessor Frisch
segir m.a.:
Varanlegt tap þjóðarbúsins.
,,Ég er alveg sannfærður um það, að frá
þjóðhagssjónarmiði verða áhrifin af aðild
að Efnahagsbandalaginu svo til eingöngu
tap, að minnsta kosti til lengdar. Það er
sannfæring mín, að það er af sjónvillu, að
svo margir halda, að þjóðin í heild eigi að
geta hagnazt verulega á aðild að stórum
markaði, sem er byggður upp eins og Efna-
hagsbandalagið er byggt upp í Rómar-
samningnum. Eg ætla að víkja að nokkr-
um mikilvægustu ástæðunum, sem hafa
leitt mig að þessari niðurstöðu.
Hagkerfi Efnahagsbandalagsins.
Efnahagsbandalagið eins og það er orðið
til í Rómarsamningunum frá því i marz
1957 er stórkostleg tilraun til að endur-
lifga og styrkja það, sem kalla má hið ó-
upplýsta peningaveldi. Þetta er stutt og
laggott heiti, sem nú er notað í hagfræði-
máli.
Hið óupplýsta peningaveldi er skipulag,
þai' sem markaðurinn er frjáls, þar sem
auðvaldið hefur frjálst svigrúm bæði inn-
anlands og milli landa, þar sem réttur til
atvinnurekstrar er frjáls, þar sem hrein
gi'óðasjónarmið einstaklingsins ákveða
hvað sé „bezta“ fjárfestingin o.s.frv. Þetta
óupplýsta peningaveldi var það skipulag,
sem á sinum tíma leysti hið upplýsta ein-
veldi konunganna af hólmi. Peningaveldið
átti að starfa svo sjálfkrafa, að það þarfn-
aðist engrar upplýsingar.
Kjör manna síðari hluta 19. aldar og
fyrsta hluta 20. aldar voru slæm, og eink-
um var kreppan þó hræðileg og atvinnu-
leysi í nærri öllum löndum á árunum eftir
1930. Sú bitra reynsla neyddi stjórnmála-
menn, já meira að segja íhaldssama hag-
fræðinga til að játa, að það yrði að lag-
færa hið óupplýsta peningaveldi. Það leiddi
til þess, að menn tóku upp áætlunarbúskap
DAGFARI