Tölvumál - 01.12.1999, Blaðsíða 7

Tölvupóstur starfsmanna
Tölvupóstkerfi er í eðli
sínu einfaldur gagna-
grunnur sem geymir
samskipti notenda
með skipulegum hætti
Væri niðurstaðan sú,
þyrftu þeir sem rækju
póstþjón IMail Ser-
verj að hafa starfs-
leyfi frá Tölvunefnd
samkvæmt ákvæðum
laganna
andi að íslenskum landsrétti er ljóst að úr-
lausnir þessar gefa sterka vísbendingu um
hver niðurstaða íslenskra dómstóla yrði,
kæmi hliðstætt álitaefni til úrlausnar fyrir
íslenskum dómstólum.
Lög nr. 121/1989 um skáningu og með-
ferð persónuupplýsinga fjalla samkvæmt
1. gr. þeirra um kerfisbundna skráningu
upplýsinga. Þar er ekki fjallað beinum
orðum um tölvupóst. Má telja vistun og
geymslu tölvupósts ‘...kerfisbund[na]
skráning[u] á persónulegum upplýsing-
um...’ í skilningi laganna? Tölvupóstkerfi
er í eðli sínu einfaldur gagnagrunnur sem
geymir samskipti notenda með skipuleg-
um hætti og hægt er að leita í bæði send-
um og mótteknum tölvupósti í tímaröð,
eftir efni, einstaka orðum, hver sendi og
hverjum var sent.
I 3. mgr. 1. gr. er orðið persónulegar
upplýsingar afmarkað þannig að átt sé við
upplýsingar er varða einkamálefni, svo
sem fjárhag eða önnur málefni einstak-
linga og stofnana, fyrirtækja eða annarra
lögpersóna sem sanngjarnt og eðlilegt er
að leynt fari. Orðið persónulegar upplýs-
ingar er þannig skýrt í greinargerð með
lögunum að átt sé við upplýsingar um
einkalíf manna, m.a. álit manna á öðrum
sem leynt á að fara. Upplýsingar þurfa
ekki að vera ‘...til hnjóðs eða meiða æru
manns’ eins og segir í greinargerð. Stuðst
er við það sjónarmið að sanngjarnt sé og
eðlilegt að upplýsingar þessar fari leynt og
menn eigi það ekki á hættu að aðrir geti
dreift slíkurn upplýsingum án þeirra sam-
þykkis. Lögin urðu til áður en tölvupóstur
varð jafn útbreiddur og hann er í dag en
fjarri lagi er að það sé langsótt sjónaimið
að tölvupóstur falli undir gildissvið lag-
anna. Væri niðurstaðan sú, þyrftu þeir sem
rækju póstþjón (Mail Server) að hafa
starfsleyfi frá Tölvunefnd samkvæmt
ákvæðum laganna. Tölvunefnd hefur ekki
gert kröl'u um slíkt enda má telja að slíkt
myndi auka verkefni nefndarinnar til mik-
illa muna, sem þó eru næg fyrir. Geta má
þess að margir evrópskir fræðimenn í lög-
fræði eru á þeirri skoðun að tilskipun Evr-
ópubandalagsins, 95/46/EC um skráningu
og meðferð persónulegra upplýsinga^1 nái
til skráningar, geymslu og meðferðar á
tölvupósti, en önnur tilskipunj4!
97/66/EC, sem stendur hinni fyrri til fyll-
ingar og nær til friðhelgi og persónu-
verndar á sviði fjarskipta, nái til tölvu-
pósts sem fer um almenn fjarskiptanet.
Tilskipun 95/46/EC, sem kemur inn í ís-
lenskan rétt í gegn um samninginn um
Evrópska efnahagssvæðið, mun nú liggja
fyrir sem l'rumvarpsdrög sem lögð verða
fyrir Alþingi innan skamms og munu þau
að öllum líkindum leysa af hólmi lög
121/1989. Ákvæði XI. kaflal5] nýs frum-
varps til laga um fjarskipti sem leggja á
fyrir 125. löggjafarþing Alþings eru samin
með hliðsjón af ofangreindri tilskipun
97/66/EC.
í XXV. kafla almennra hegningalaga nr.
19/1940 segir í 228. gr. að verði maður sér
á ólögmætan hátt úti um aðgang að gögn-
um eða forritum annarra sem geymd eru á
tölvutæki fonni varði það sektum eða
fangelsi allt að 1 ári. Með ákvæðinu nær
friðhelgi til skjals eða skilaboða sem eru á
rafrænu formi og því er refsivert að brjóta
‘bréfleynd’ rafrænna skilaboða. I lögum
um fjarskipti nr. 143/1996 segir í 2. mgr.
18. gr. að sá sem fyrir tilviljum, mistök
eða án sérstakrar heimildar taki við sím-
skeytum, myndum eða öðrum fjarskipta-
merkjum eða hlusti á fjarskiptasamtöl má
ekki skrá neitt slíkt hjá sér eða notfæra sér
það á nokkurn hátt.
Ljóst er að fjarskipti, og að öllum lík-
indum tölvupóstur sem ein tegund fjar-
skipta, njóti friðhelgi, hvort sem slík sam-
skipti fara fram á heimili eða í vinnu. Ekki
verður séð að önnur regla gildi urn tölvu-
póst en símtöl eða önnur fjarskipti. At-
vinnurekanda er með öllu óheimilt að
hljóðrita samtal og símtöl starfsmanna í
vinnu nema komi til samþykki starfs-
manna og viðmælenda þeirra. Sama sjón-
annið virðist eiga við um tölvupóst sem
safnast saman við vinnu og er geymdur
með skipulegum hætti á tölvukerfum. Af
þessari lauslegu samantekt, sem hvergi
nærri er tæmandi, sést að óljóst er hver
réttur atvinnurekanda sé til að ganga í
tölvupóst starfsmanns, sé sá réttur yfir
höfuð fyrir hendi. Hæpið verður að telja
að atvinnurekandi geti krafist þess að hafa
óheftan aðgang að tölvupósti starfsmanns
á grundvelli þess að atvinnurekandi eigi
höfundarrétt að tölvupósti starfsmanns.
Yrði hér að koma til samþykki starfs-
manns til að taka af allan vafa og má telja
Tölvumál
7