Tölvumál - 01.12.1999, Blaðsíða 19

InternetiÖ sem micSill
Internetið sem miðill
Aðalsteinn J. Magnússon
Netið býður upp á
marga skemmtilega
möguleika en notkun
þeirra á ekki vera
ráðandi heldur þarfir
og óskir viðskiptavin-
arins
Prentiðnaður og prentmiðlar hafa
þróast í hundruð ára og nýir staf-
rænir miðlar munu ekki þróast á
einni nóttu. Stöðugt þarf að gera nýjar til-
raunir með miðilinn til að leita að góðum
lausnum.
Þróunaraðilar í stafrænum útgáfuiðnaði
á nýjum miðlum eru oftar en ekki ungir að
árum og starfa án afskipta eldri og reynd-
ari aðila. Rök má færa fyrir því að þetta
fyrirkomulag sé ekki á allan hátt heppilegt
því minna tillit er tekið til fyrri þróun-
ar/þekkingar t.d. varðandi skipan efnis,
letur, hönnun o.s.frv. Að sama skapi er
ekki nægjanlegt tillit tekið til allra hugsan-
legra notenda.
Jafnvel má færa rök fyrir því að þetta
ástand sé mjög óheppilegt því hægar end-
urbætur geta verið happadrjúgar en ekki
einvörðungu þær byltingarkenndu sem við
verðum mun áþreifanlegar vör við. Best
væri að ráð og reynsla þeirra sem eru van-
ir að láta neytendum í té upplýsingar, afþr-
eyingu og jafnvel vörur hefðu einnig áhrif.
Gott dæmi er vinnsla á stafrænum lög-
skýringargögnum fyrir lögmenn þar sem
spyrt er saman þekkingu á starfsvenjum
þeirra, hefðum í prenti og þekkingu á staf-
rænum miðlum. I þessu tilfelli var fram-
setning hefðbundins texta og jafnvel bók-
band hans notað til viðmiðunar. Utslagið
með góðan árangur var að útgáfuaðilinn
vissi og notfærði sér að lögmenn mundu
ekki nota sér auðveldustu leiðina sem nýr
miðill bauð til að leita, þ.e. orðaleit.
Lögmenn nota laganúmer, árið sem lög-
in voru samþykkt og nafn laganna til að
finna tiltekinn texta og þeim var gert auð-
velt að nota sína annars hægvirkari aðferð
því verið var að útbúa tæki fyrir þá en
ekki endurmennta. Lögmennimir voru
mjög misjafnlega á vegi staddir varðandi
skilning á möguleikum upplýsingatækni
og höfðu tileinkað sér ákveðið vinnulag
og til þess varð að taka tillit. Hönnun
þessarar afurðar var því hópstarf þar sem
að komu mismunandi sérfræðingar ekki
síst lögmenn og aðrir sem skilning höfðu á
miðlun almennt.
Netið býður upp á marga skemmtilega
möguleika en notkun þeirra á ekki vera
ráðandi heldur þarfir og óskir viðskipta-
vinarins. Framsetning t.d. lögskýringar-
gagna mun að sjálfsögðu breytast í tímans
rás en fyrir þennan markhóp var lítið
milliskref nauðsyn í færslunni frá bók yfir
á stafrænan miðil.
Sveigjanleika Netsins sem miðils á að
nýta viðskiptavininum til hagsbóta. Með
því að bjóða upp á valkosti er hægt að
gera sömu gögnin aðgengileg ólíkum hóp-
um. Til að ná nægjanlega stórum markaði
er slíkur sveigjanleiki mikilvægur til ár-
angurs. Hins vegar ber að varast að rugla
notandann með því að hafa marga valkosti
sem stöðugt áreiti. Tiltekinn notandi þarf
helst að skynja strax hver er besta leiðin
fyrir hann í gegnum efnið. Sjónvarp og
aðrir hefðbundnir miðlar bjóða síður upp á
sveigju og því ekki vanalegt á þeim miðl-
um að setja efni fram á marga mismun-
andi vegu fyrir ólíka hópa. Þekking á við-
skiptavinunum er því eitthvað sem Netið
gerir meiri kröfu um en aðrir miðlar.
Sömu gögnin geta tekið margvísleg form
byggð á þörfum viðskiptavinar og tækni-
legum miðlunarmöguleikum.
Mikilvægt er að taka fram að ungir
frumkvöðlar Netsins eru einnig að gera
mjög góða hluti. Netið krefst þess að
margvíslegar tilraunir með notkun þess
séu gerðar og vinna þessara aðila er því
mikilvæg þó að hópur sem þeir höfða til
sé enn smár. Mikilvægast er að finna það
birtingarform sem viðskiptavinimir sætta
sig við og margvísleg framsetning kemur
okkur nær því markmiði. Markmiðið er
útgáfustarfsemi fyrir einstaklinginn.
Rangt er að falla í þá gryfju að álíta sem
svo að reynsla sem fengin er af útgáfu-
starfsemi á hefðbundnu fomti eigi ekki
við þegar útgáfan er stafræn eða á Netinu.
Markmiðið útgáfa fyrir einn krefst mikill-
ar þekkingar á viðskiptavininum.
Nauðsynlegt er að gera sér grein fyrir
mikilvægi gagnvirkni þótt íslenskir not-
endur hafi e.t.v. verið frekar seinir að taka
við sér. Notendur munu vilja vera í sam-
Tölvumál
19