Tölvumál - 01.12.1999, Blaðsíða 28

Tónlist á netinu
MPEG Layer-3
Tónlist á netinu
Baldur J. Baldursson
MPEG Layer-3 er
hljóðsnið sem valdið
hefur töluverðum usla
jbar sem jbað bíður
upp á dreifingu tón-
listar í afar háum
gæðum yfir Internetið,
oft á tíðum án leyfis
höfunda
Með Mpeg Layer-3
er hægt að minnka
jbað pláss sem hljóð í
geisladiska gæðum
tekur um tólffalt
MPEG er skammstöfun fyrir sam-
tök sem kalla sig Moving Pict-
ures Experts Group. Samtökun-
um er stjórnað af ISO (International
Standards Organization) og IEC
(International Electro-Technical
Commission) og vinnur að gerð staðla fyr-
ir kóðun á kvikmyndum og hljóði.
MPEG Layer-3 (betur þekkt sem Mp3
sem þó er rangnefni) staðallinn var þróað-
ur af Fraunhofer Institute í Þýskalandi og
Thomson Multimedia SA í Frakklandi og
síðan gerður að staðli árið 1993.
MPEG Layer-3 er hljóðsnið sem valdið
hefur töluverðum usla þar sem það býður
upp á dreifingu tónlistar af afar háum
gæðum yfir Intemetið, oft á tíðum án leyf-
is höfunda. Tónlistarfólk er margt ekki
nógu ánægt með framgang þessarar tækni
þar sem auðvelt er að fara fram hjá höf-
undarréttarlögum og engar greiðslur ber-
ast hlutaðeigandi aðilum til handa. A hinn
bóginn er lítt eða ekkert þekkt tónlistar-
fólk oft ánægt með vinsældir tækninnar
þar sem hún auðveldar þeim að koma sér á
framfæri, og það á heimsvísu, þar sem
Internetið hefur engin landamæri.
Svokölluð stafræn vatnsmerking (digi-
tal watermarking), er tækni sem gerir
kleift að skrá ósýnilegar upplýsingar um
listamann, flytjanda, o.s.frv. inni í hljóð-
skránni sjálfri. Þetta mun sennilega breyta
töluverðu í þessum málum og kemur lík-
lega í veg fyrir að við sjáum hvern lista-
manninn á fætur öðrum flýja af hólmi og
finna sér eitthvað annað að gera. Ef við
tækjum nýjan eða nýlegan geisladisk með
stafrænni vatnsmerkingu, afrituðum
skrárnar og færðum í MPEG Layer-3
format, færu ailar upplýsingar meðferðis
— þ.e. upplýsingar um útgefanda, lista-
mann, o.s.frv — þetta á einnig við um fla-
umræna (analog) afritun.
MPEG Layer-3 er því sennilega ekki
eins mikil ógn og ætla mætti í fyrstu —
það þarf bara alltaf að finna leiðir til að
fylgja nýrri tækni.
Áður en mögulegt var að þjappa hljóð-
skrám var geymsla hljóðs í tölvum ill-
möguleg nema ógrynni harðdisks pláss
væri fyrir hendi. Þetta átti sérstaklega við
um hljóð af geisladiska gæðum (44.1khz,
lóbit). Tökum dæmi um hversu mikið
pláss ein mínúta af hljóði í slíkum gæðum
tekur:
Söfnunartíðnin er 44.1khz - þ.e. 44,100
sýni eru tekin af hljóðinu á hverri sekúndu
og stærð hvers sýnis er 16 bitar. Þetta þýð-
ir að ef við ætlum að geyma hljóðskrána á
harða disknum okkar tæki þessi mínúta
um 10 Mbæti ef um víðóma skrá væri að
ræða. (Þannig að venjuleg geislaplata af
algengri lengd tæki þá um 400 til 500
Mbæti.) Ef við vildum síðan að flytja
þessa mínútu af hljóði yfir Internetið með
hjálp 28.8kbaud mótalds, tæki það okkur
tæpar 50 mínútur. Þjöppun hljóðskráa er
því afar mikilvæg í þessu samhengi.
Með MPEG Layer-3 er hægt að minnka
það pláss sem hljóð af geisladiska gæðum
tekur um tólffalt án þess að tapa niður
heyranlegum gæðum. Þannig að eftir
þjöppun verður skráin um 8% af uppruna-
legri stærð. Hljóðið, sem áður tók 10
Mbæti, tæki 0.83 Mbæti með hjálp MPEG
Layer-3. Af þessum sökum er slík tækni
sem Layer-3 afar mikilvæg fyrir hluti eins
og tölvuleiki, hljóð sem þarf að koma fyrir
á agnarsmáum rafrásum og síðast en ekki
síst fyrir Intemetið.
Reynum nú aðeins að gera okkur grein
fyrir hvemig slík þjöppunaraðferð sem
Layer-3 virkar og lítum aðeins á hvemig
heyrn manna er byggð upp:
Mannseyrað samanstendur af þrem
hlutum: ytra eyra, miðeyra, og innra eyra.
Ytra eyrað samanstendur af því sem er
sjáanlegt utanfrá af eyranu og svo eyrnar-
göngunum inn að miðeyranu. Ytra eyrað
er mikilvægt fyrir staðsetningu hljóðs en
miðeyrað umbreytir hljóði úr lofti í vökva.
Innra eyrað er svo að mestu leyti himna
28
Tölvumál