Fréttatíminn - 17.02.2012, Qupperneq 37

Með aldri og þroska, og heim-
sóknum í borgir heimsins, hef ég
auðvitað séð að virkar almenn-
ingssamgöngur eru ein af grunn-
stoðum nútíma borgarsamfélags
og það þykir sjálfsagt og eðlilegt
að nýta sér þær á degi hverjum.
É g sat í strætis-vagni í vik-unni. Tilefnið
var skemmtilegt;
nemendahópur var
að skila verkefni sem
tengdist starfsemi
Strætó og þau voru
svo uppátækjasöm
að fá lánaðan vagn
og bílstjóra og kynna
verkefni sitt á rúnt-
inum í 101 Reykjavík.
Ég rifjaði upp að
það eru líklega kom-
in fjögur ár síðan ég
tók strætó. Strætó
tók ég síðast að
staðaldri þegar ég sótti tónlistar-
skóla úr Árbænum í Þingholtin
á unglingsárunum. Þetta þótti
óhentugur ferðamáti og allt ann-
að en svalur. Strætó var síðasta
örþrifaráðið á þessum árum og
eftir að félagarnir fengu bílpróf
höfðum við enga þörf lengur
fyrir að nota þá stóru grænu –
þeir voru grænir í þá daga en
ekki gulir.
Fordómar
Auðvitað voru þetta fordómar.
Þeir virðast ganga kynslóð fram
af kynslóð og sjálfur var ég oft í
bílstjórahlutverki fyrir son minn
á unglingsárum hans því hann
og hans vinir höfðu sömu við-
horf til strætó og ég hafði á hans
aldri.
Til varnar vil ég segja að mér
þótti ekki sérlega praktískt að
taka strætó. Ferðir voru strjálar
og ekki alltaf áreiðanlegar. Það
var ekkert gaman að norpa í
kulda og trekki úti á stoppu-
stöð og bíða. Það var hundfúlt
að skrölta með vagninum milli
bæjarhluta, þurfa að skipta einu
sinni eða tvisvar og ná áfanga-
stað á klukkutíma.
Með aldri og þroska, og
heimsóknum í borgir heimsins,
hef ég auðvitað séð að virkar al-
menningssamgöngur eru ein af
grunnstoðum nútíma borgar-
samfélags og það þykir sjálfsagt
og eðlilegt að nýta sér þær á
degi hverjum. Samanburður
stórborgarsamfélaga við okkar
er ekki alveg sanngjarn. Ég
held samt að það sé nauðsynlegt
að auka verulega hlut almenn-
ingssamgangna á höfuðborgar-
svæðinu og draga úr notkun
einkabíla. Fyrir þessu liggja
meðal annars umhverfisástæður
og hrein þjóðhagsleg hag-
kvæmni. Jafnljóst þykir mér að
þessi breyting mun taka langan
tíma og færa verður töluverðar
fórnir til að hún megi eiga sér
stað. Það er full seint að breyta
hegðun og neyslumynstri þeirra
sem þegar hafa vanist þeim
lúxus að aka um á einkabíl. Það
er hins vegar tækifæri til að
móta hegðun og venjur þeirra
sem erfa munu landið.
Viðhorfsbreyting
tímafrek
Fyrsta skrefið er
að viðurkenna að
viðhorfsbreytingin
mun taka mörg ár.
Næsta skref er að
horfast í augu við að
á þeim tíma þarf að
lækka fargjöld og
bæta þjónustuna á
sama tíma. Ég held
að Strætó sé svo
sannarlega að reyna
að bæta þjónustuna.
Það er frábært fram-
tak að taka tæknina
í sína þjónustu, til
dæmis með GPS kerfinu sem
gerir okkur notendum mögulegt
að fylgjast með vagninum okkar
á korti í netvafra á tölvunni og
sjá nákvæmlega hvenær ganga
þarf út á stoppustöð til að ná
vagninum. Ég held samt að það
þurfi að gera svo miklu meira.
Það þarf að fjölga ferðum og
gera endurbætur á leiðum til að
stytta ferðatíma. Þetta kallar
á fleiri vagna og vagnstjóra.
Engar tekjur munu koma á móti
kostnaði við þetta fyrst um
sinn. Nokkur ár munu því líða í
stórfelldum taprekstri Strætó og
ekki mun tjóa að fara á líming-
unum út af því. Þessi herkostn-
aður mun skila þeim árangri að
smátt og smátt mun unga fólkið
læra að meta Strætó, vegna þess
að það er öruggur, skjótur og
ódýr ferðamáti. Þeir sem eldri
eru munu einnig átta sig á þessu
með tíð og tíma. Þannig mun
farþegum með Strætó fjölga
jafnt og þétt og ég held jafn-
vel að á fimm árum tækist að
gera strætó að sjálfsögðum og
eðlilegum samgöngukosti á
höfuðborgarsvæðinu og stilla
reksturinn af þannig að ásætt-
anlegur þætti. Og við megum
ekki horfa á rekstrarreikning
Strætó sem einangrað fyrirbæri
og gera til hans arðsemikröfur.
Það sem mestu skiptir er hin
þjóðhagslega hagkvæmni sem
liggur meðal annars í því að
draga úr innflutningi jarðefna-
eldsneytis og spara gjaldeyri
því vitaskuld knýjum við Strætó
með metangasi úr Álfsnesi
eða með rafmagni. Umhverf-
isáhrifin eru víðtæk því með
þessu drögum við mjög úr losun
gróðurhúsalofttegunda. Einnig
liggur veruleg hagræðing í því
að hætta að hugsa um að auka
flutningsgetu umferðarmann-
virkja á höfuðborgarsvæðinu.
Reynslan og rannsóknir sýna að
slíkar aðgerðir skila litlu. Með
þess háttar framkvæmdum er
nefnilega oftast verið að takast
á við einkenni vandamálsins
en horfa framhjá sjálfu vanda-
málinu, sumsé neysluvenjum
okkar og hugsanahætti.
Almenningssamgöngur
Ég tók strætó í vikunni
Helgi Þór Ingason
dósent við tækni- og verk-
fræðideild HR
Laaaaaaaaaangbestar?
Mörgum finnst Superfries vera laaaangbestu
frönskurnar og þær eru nú betri en nokkru sinni
áður. Sérvaldar kartöflur, steiktar í repjuolíu og
kryddaðar með sjávarsalti. Prófaðu núna!
Nóatúni 4 · Sími 520 3000
www.sminor.is
Gæðum tilveruna
góðu ljósi
Glæsilegir lampar á tilboði
og eldri gerðir lampa á
rýmingarverði.
TILBOÐS- &
RÝMINGARVERÐ
í febrúar.
Rombi ljósakróna
Rýmingarverð: 8.900 kr.
(Fullt verð: 15.900 kr.)
Cars loftljós
Tilboðsverð: 7.900 kr.
(Fullt verð: 11.500 kr.)
Helgin 17.-19. febrúar 2012 viðhorf 29