Fréttatíminn - 23.03.2012, Blaðsíða 42

42 garðar Helgin 23.-25. mars 2012
N ú stendur yfir sáningartími hjá garðunn­endum sem vilja rækta eigin plöntur af fræi. Í ár eru hátt í 600 tegundir plantna á frælista
Garðyrkjufélags Íslands, sem gefur ekkert eftir fræ­
listanum sem Konunglega breska garðyrkjufélagið
býður sínum 360 þúsund meðlimum! Það eru félagar
Garðyrkjufélagsins sem safna fræjum af plöntum í
görðum sínum, sumarbústaðalöndum og jafnvel á
ferðum sínum erlendis og senda skrifstofu félagsins á
hverju hausti. Fræmeistarar félagsins annast af mik­
illi nákvæmni flokkun, skrásetningu eftir latneskum
og íslenskum nöfnum og frágang
þeirra og vörslu í kæligeymslum
hjá félaginu. Fræmeistararnir
afgreiða líka pantanirnar til að
tryggja að ekki verði mistök. Allt
þetta starf er unnið í sjálfboða­
vinnu.
Tegundir úr háfjöllum Asíu
Á listanum er fjöldi tegunda
sem ekki standa til boða í garð­
plöntuverslunum en félagar hafa
með elju safnað eftir ýmsum
leiðum og ræktað um langt
árabil. Margar eru þaulreyndar
garðplöntur sem um tíma hafa
fallið úr móð í tískustraumum en
eru að koma aftur vegna góðra
eiginleika þeirra. Sumar fjölæru
tegundirnar og trjátegundirnar
eru afar sjaldgæfar en hafa staðið sig vel í íslenskum
görðum. Einna óvenjulegast nú er framboðið á yfir 40
tegundum og blendingum af reyniættkvíslinni, sumar
komnar frá háfjöllum Asíu og virðast kunna vel við sig
á Íslandi. Þær blómstra fagurlega og bera litskrúðug
ber og fá fallega haustliti. Mikill fjöldi steinhæðar­
blóma er á listanum og sömuleiðis margar tegundir
matjurta og sumarblóma.
Á listanum eru líka um 70 íslenskar tegundir sem
margar hverjar henta í steinhæðir en aðrar í blóma­
engi eða blómabrekkur við sumarbústaði. Þær eru
sérmerktar í listanum. Erlendir grasagarðar sýna
þeim gjarnan áhuga og panta hjá Garðyrkjufélaginu.
Sumar eru reyndar taldar sjaldgæfar. Ætla má að
sumarbústaðaeigendur gætu haft mikinn áhuga þeim.
Tískustraumar eins og í öðru
Mjög misjafnt er frá einu ári til annars hvað félagar
panta. Tískustraumar eru í garðyrkju eins og öðru.
Sumar plöntur eru sívinsælar, eins og til dæmis
töfratré, blásól og maíeplið. Sumarbústaðeigendur
velja sér blómviljugar og litfagrar plöntur eins og til
dæmis vatnsbera. Berjarunnarnir og hengibirki hafa
notið óvenju mikilla vinsælda í
ár, greinilega tískuplönturnar
nú. Mikil kjarabót felst í því
fyrir fjölskylduna að forsá fyrir
eins miklu af matjurtum eins
og hægt er. Reynsluboltarnir
reyna við tegundir eins og rósir,
og bóndarósir, en stundum þarf
þolinmæði til að bíða eftir að þau
fræ spíri. Fræ sumra tegunda
þarf að láta liggja yfir vetur í
kulda til að þau vakni úr dvala.
Þau ætti að panta nú geyma þau
í kæli yfir sumarið og sá þeim í
haust, vökva vel og hafa svo sáð­
bakkann úti í vetur gróðurreit ef
til er eða pakkaðan inn í hvítan
plastpoka til næsta vors. Stund­
um dugir að hafa sáðbakkana í
kæli í 2 mánuði áður en þeir eru
teknir út í vorhlýjuna til að spíra. Ekki mega sáðbakk­
arnir þorna á þessum tíma. Rósafræ og reynifræ eru
gjarnan í þessum flokki.
Frælista Garðyrkjufélagsins má finna undir krækj­
unni Fræbanki­laukar á heimasíðu félagins www.
gardurinn.is . Leiðbeiningar um sáningu er einnig
að finna á heimasíðunni undir hnappnum fróðleikur.
Hafa má samband við skrifstofuna í síma 552 7721 eða
á netfanginu gardurinn@gardurinn.is
Vilhjálmur Lúðvíksson
formaður Garðyrkjufélags Íslands
Oft koma fleiri plöntur upp úr sáningu en
menn hafa rúm fyrir í garði sínum. Þá geta
þeir skipst á við aðra félaga og aukið þannig
fjölbreytnina hjá sér. Félagið gengst fyrir
árlegum plöntuskiptadegi síðustu helgina
í maí í Grasagarðinum í Reykjavík, gjarnan
í kringum afmælisdag félagins sem er 25.
maí. Þetta er afar vinsæll viðburður og mæta
fjölmargir með sáðplöntur sínar sem þeir hafa
ekki pláss fyrir en vilja skipta við aðra félaga
fyrir tegundir sem þá langar í. Þarna bjóðast
oft sjaldgæfar tegundir og yrki, steinhæðar-
blóm, matjurtir, rósir, berjarunnar og jafnvel
trjáplöntur sem ekki eru almennt á markaði.
Þarna verður oft líf í tuskunum og sumir eru
lagnir að næla sér í „raritet“ með hagstæðum
samningum og örlitlu prútti. -vl
Nú fara ræktendur að huga að sán­
ingu ýmssa tegunda plantna, svo
sem matjurtum, sumarblómum
og fræjum trjátegunda sem sem
ekki þurfa kuldatímabil til að geta
spírað.
Mikilvægt er að sá í hrein ílát til
að koma í veg fyrir smit. Best er að
nota sérstaka sáðmold sem inni­
heldur lítið af áburði og er með rétt
sýrustig fyrir flestar plöntur. Mold­
in er sett í ílátið og yfirborð hennar
sléttað. Fræjunum er dreift þannig
yfir að hvert fræ fái nokkurt pláss,
upp af einu fræi kemur ein planta.
Þegar fræin eru komin á sinn stað
er rétt að þrýsta þeim létt niður í
yfirborð moldarinnar.
Stærri fræ eru þakin
með moldarlagi sem
er að
jafnaði
tvisvar
sinnum
stærð
fræsins
að þykkt
en mjög
smátt
fræ og ljósspírandi fræ er ekki
þakið mold. Eftir sáninguna er
vökvað létt yfir ílátið með hreinu
vatni og því komið fyrir á hlýjum
og björtum stað. Gott er að breiða
glært plast ofan á ílátið þangað til
fræið fer að spíra, það viðheldur
jöfnum loftraka á sáningunni. Eftir
að plönturnar hafa spírað þarf að
halda moldinni rakri, ekki blautri
og þegar þær eru komnar með var­
anleg blöð er hægt að prikla þeim í
stærri ílát. –Guðríður Helgadóttir
Plöntuskiptadagur í maí Nokkur góð ráð
 GArðyrkjuféLAGið SpeNNaNdi plöNtur á fræliSta
Sáningartíminn runninn upp
Félagar Garðyrkjufélagsins safna fræjum af plöntum í görðum sínum, sumarbústaðalöndum og jafnvel
á ferðum sínum erlendis. Fræmeistararar félagsins eru með hátt í 600 tegundir í boði.
Fræ af garðablóðhlyn þurfa að liggja úti yfir
vetur til að spíra að vori.
Sáning er fyrirheit um litskrúðugt sumar.
Stekkjarbakka 6 - Sími 540 3300 - www.gardheimar.is
ALLT FYRIR PÁSKANA
Á EINUM STAÐ
ÍS
LE
N
SK
A
S
IA
.I
S
S
FG
4
20
40
0
4.
20
08
Voltaren Dolo
15%
afsláttur
Lyfjaval.is • sími 577 1160
Bílaapótek Hæðasmára
Mjódd Álftamýri
Voltaren Gel
Aumir og
sárir vöðvar?
15%
afsláttur