Læknablaðið - 01.06.1962, Side 24

54
LÆKNABLAÐIÐ
endogenes notað um væg, tíma-
bundin þunglyndisköst, sem
koma sérstaklega vor og liaust,
og hafa alltaf í för með sér
margvísleg psykosomatisk ein-
kenni.
Depressiones exogenes eru
hins vegar ekki arfgengar eða
hundnar ákveðnu eðlisfari, en
eiga rætur að rekja til ytri að-
stæðna, annaðhvort meðvit-
aðra eða ómeðvitaðra. Þær
hafa engar sérkennandi svefn-
truflanir eða dægursveiflur,
og ECT hefur engin áhrif á
gang sjúkdómsins.
Depressiones enclogenes.
1) Psychosis manio-depres-
siva er talin koma fyrir hjá
1—2% manna. Þunglyndis-
skeiðið er helmingi tíðara en
hið maníska og er nálega helm-
ingi algengara lijá konum en
körlum. Depurðin er vanalega
þung og djúp og með áberandi
tregðu á allri andlegri og lík-
amlegri starfsemi. Um það bil
helmingur allra sjúklinga fær
einungis eitt sjúkdómskast um
ævina, og einungis 15% fá hæði
þunglyndi og ofkæti. Sjúkling-
arnir eru oftast úthverfir og
félagslyndir að skapgerð.
Sjúkdómnum fvlgja tíðum
vanmeta og sektarkenndir,
ranghugmvndir og jafnvel of-
skynjanir, einkum ásakandi
raddir. Suicidium-hættan er
sérstaklega mikil, einkantega
á morgnana, þegar kvíði og
sjálfsásakanir sækja harðast
á. Sjúkdómurinn veldur alltaf
sérkennandi svefntruflunum,
þ. e. a. s. svefn fyrri hluta næt-
ur, en svefnleysi seinni hluta
nætur, og fyllast sjúklingarnir
þá ógurlegum kvíða og vanlíð-
an.
Balahorfur eru yfirleitt góð-
ar, 80% sjúklinganna verða al-
hata innan 6 mánaða, en ECT
getur stytt tímann um 3—1
mánuði.
2) Depressio endogenes er,
eins og áður er greint, talin
sérstök tegund þunglyndis á
Norðurlöndum og á megin-
landinu, enda virðist hún hafa
nokkra sérstöðu og er senni-
lega af öðrum toga spunnin en
psychosis manio-depressiva.
Geðlækkunin er sjatdan eins
mikil og i psychosis manio-
depressiva, og tíðum ber meira
á líkamlegum óþægindum, svo
sem óróa og þyngslum fyrir
brjósti, hjartsláttarköstum,
höfuðverk, svima, þurrki i
munni, hægðatregðu og verkj-
um á víð og dreif um líkam-
ann. Algengustu sálræn óþæg-
indi eru kvíði, órói, þreyta,
kjarkleysi og deyfð.
Manísk köst koma aldrei fyr-
ir, og eitt aðalsérkenni þessar-
ar þunglyndistegundar eru
timaskiptín (vor og liaust).
Persónuleiki sjúklinganna hef-
ur áður einkennzt af sam-
vizkusemi, nákvæmni og föst-
um lífsvenjum.