Fréttatíminn - 05.08.2011, Blaðsíða 30

Harry Hole, Hjálpræðisherinn,
fagmenn í fyrirsát og fornar
syndir eru blandan í dægilegum
kokteil sem Uppheimar bjóða
upp á í nýja Nesbö-krimmanum,
Frelsaranum, sem kom út í
síðustu viku. Harry heldur áfram
rölti sínu um vetrarríki Óslóar í
leit að hamingju, fornum féndum
og ást. Nýi Nesbö-krimminn er
einn fjögurra skandinavískra
glæpasagna sem Uppheimar
sendu frá sér fyrir síðustu
helgi. Hinir eru Skindauði eftir Thomas Enger, Ófreskjan eftir tvíeykið
Roslund og Hellström, en hún hlaut Glerlykilinn 2005, og þriðja bókin
er líka sú þriðja í ritröð Söru Blædel um Louise Rick og heitir hún
Hefndargyðjan. -pbb
Nýr krimmi eftir Nesbö kominn út
 Bókadómur alltaf er farmall fremstur Bjarni Guðmundsson
f yrir tveimur árum kom út snotur bók eftir Bjarna Guðmundsson um Ferguson-dráttarvélina og hlut
hennar í íslenskum landbúnaði. Bókin var
greinargott yfirlit um sögu tegundarinnar
hér á landi og vakti talsverða athygli í
röðum þeirra sem unnu á slíkum tækjum
og þekktu til þeirra góðu eiginleika sem
Fergusoninn bjó yfir. Verkið féll nokkuð
milli flokka, var sumpart nostalgísk ljós-
myndabók í bland við landbúnaðarsögu,
þróunaryfirlit um upphaf vélvæðingar
í sveitum og um leið stórt stökk í land-
nytjum, og svo ekki síst greinargerð um
hvaða vélar frá Ferguson komu hingað og
hvernig þær voru nýttar.
Ferguson og Farmall héldust hönd í
hönd sem fyrstu vélar sem þessi penni
keyrði og því var það með nokkurri ánægju
sem maður las Ferguson-bók Bjarna Guð-
mundssonar og gladdist enn þegar ný
bók birtist snemmsumars, Alltaf er Far-
mall fremstur, en hún fylgir sama broti og
grunnbyggingu og Ferguson-ritið góða en
skoðar um leið fleiri tæki frá International
Harvester og hlut þeirra í framvindu land-
búnaðar og þjóðlífs hér á landi.
Í millitíðinni hafði það gerst, eins og
gerist gjarna, að í bókaskáp hafði ég séð
kjöl sem vakti forvitni mína; Búvélar og
ræktun hét bókin, í stóru broti, og var
eftir Árna G. Eylands, nafn sem hljómaði
kunnuglega í mínum eyrum frá frændgarði
mínum sem þekkti til sögu Búnaðarfélags-
ins. Bók Árna kom út 1950 og er öndvegis-
rit um íslenska vélmenningu til sveita og
um leið alla verkmenningu, grundvallarrit
um íslenska atvinnuhætti, verkmenningu
og þróun samfélagshátta hér. Er það ekki
að ófyrirsynju að höfundur bókarinnar
helgar hana minningu Árna, ekki aðeins
fyrir þá sök að hann tók saman þetta mikil-
væga heimildarrit, heldur líka fyrir þá sök
að hann var merkilegur frumkvöðull í vél-
væðingu sveitanna.
Farmal-fræðin ganga mun lengra í grein-
ingu sinni á þessari miklu samfélagsbylt-
ingu sem elti mannflutninga úr sveitum á
stríðstímanum svo að vélvæða varð vinnslu
jarða og heyskap. Hér er ekki síður dvalið
við að skýra þróun í innflutningi stærri
jarðvéla, heyvinnslutækja, sláttuvéla og
múgavéla, jarðvöðla á borð við gröfur, ýtur
og plógtæki, og þannig bregður verkið ljósi
á miklu víðara svið. Hér koma við sögu
útrýmingin á mýrunum, þurrkun þeirra
og hvernig amerísk tækni ruddi okkur
vegi um landið og ásýnd þess var breytt
um aldir. Bókin er því grunnur fyrir margs
konar pælingar. Hvað átti hlutur Marshall-
hjálparinnar til Íslands ríkan þátt í að fram-
lengja landbúnaðarkerfið? Er ekki kominn
tími á að ameríska fjármagnið sem hingað
kom verði greint í farvegi sína og um leið
hvernig það setti mark sitt á samfélagið til
lengri tíma, bæði í vélvæðingu, rafmagns-
framleiðslu, hitaveitu, kvikmyndaneyslu
og svo framvegis?
Bók Bjarna er skemmtilega brotin,
myndaskrár vantar og um leið ljósmynd-
aratal þótt þeirra sé víða getið. Myndir eru
fjölmargar en nokkuð staðbundnar. Ítar-
skrár og nafnaskrár bæta verkið auk texta
sem eru í þematísku sambandi við megin-
efnið, en hér er líka kominn merkilegur
brunnur af alls kyns upplýsingum um
stöðu landbúnaðar um nær 80 ára skeið.
Textinn er prýðilega læsilegur, hér kallast
á léttleiki og alvarlegri tíðindi. Áhuga-
litlum lesanda er gert hátt undir höfði með
fjölbreyttum framsetningarmáta á næsta
tæknilegum atriðum og myndlýsingar
skýra margt umfram textann.
Eitt athugunarefni kemur í ljós við
kynnin af þessari sögu en það er sú árátta
manna að taka úr sér gengin amboð og
gera þau upp og þannig er komin í landið
stofn af landbúnaðarverkfærum og það
útheimtir söfn og safnamenningu sem
gefur gestum og ókunnugum tækifæri til
að skilja betur hvað hér varð og af hverju.
Til þess að það geti orðið er saga Bjarna
Guðmundssonar og samverkamanna hans
mikilvægt og merkilegt gagn.
30 bækur Helgin 5.-7. ágúst 2011
 Bókadómur GrettissaGa með myndum
Bækur
Páll Baldvin Baldvinsson
pbb@frettatiminn.is
ÓkeiBæ gaf í lok júlí út bókina Zombie Iceland.
Bókin, sem er skrifuð á ensku, er sprottin úr ís-
lenskum veruleika og er fyrsta bók höfundarins,
Nönnu Árnadóttur. Verkið er fyrst og fremst
hugsað fyrir ferðamenn. Myndskreytingar í bók-
inni eru í höndum Hugleiks Dagssonar og ljós-
myndarinn Oddvar er höfundur forsíðumyndar.
Slys í íslenskri virkjun hefur í för með sér
dularfull veikindi meðal starfsmanna hennar.
Mannát veldur faraldri; hinir sjúku rísa aftur upp
frá dauðum! Sagan er með neðanmálsköflum sem
leiðbeina erlendum ferðamönnum um landið og er ætlað að útskýra íslenska
menningu. Þá er við hana lagalisti sem finna má á þessari slóð:
http://www.gogoyoko.com/go/zombieiceland -pbb
Afturgöngur og zombí
í túristabransann
Dýrðlegar dráttarvélar
og sögulegt hlutverk
þeirra á Íslandi
Farmal-kubburinn og bræður hans.
Frelsarinn eftir Norð-
manninn Jo Nesbö
stekkur rakleiðis í
efsta sætið á aðallista
Eymundsson. Á skáld-
sögulistanum eru jafn-
framt tvær aðrar bækur
á topp tíu um lögreglu-
manninn og harðjaxlinn
Harry Hole.
Þrefaldur nesBö

alltaf er far-
mall fremstur
Bjarni Guðmundsson
Uppheimar, 216 bls. 2011
Jo Nesbö.
Ljósmynd/Hå-
kon Eikesdal

Grettir sterki/
Grettir the
strong/Grettir
der starke
Myndskreytingar: Halldór
Pétursson
Ormstunga, 72 bls. 2011
Guðmundur
Magnússon bóndi
á Hóli í Bolungarvík
slær með nýlegum
Farmal sínum.
Ljósmynd/Þorsteinn
Jósepsson
Þegar Halldór Pétursson lést, rétt sextugur að aldri, hafði hann átt
farsælan feril. Raunar var hann þá búinn að vera einn helsti mynd-
lýsandi þjóðarinnar um nær þriggja áratuga skeið. Ásamt Atla Má
átti hann aragrúa af forsíðum bóka, teiknaði myndir inn í mynd-
skreyttar sögur, vann þess utan myndskreytingar af ýmsu tagi.
Af þessum verkum hans fóru myndirnar við Vísnabókina víðast.
Nefna má að auki myndskreytingar hans við textaúrval Brodda Jó-
hannessonar um hesta, Faxa, bók sem mætti að ósekju prenta að
nýju, myndskreytingar hans við ýmsar eldri sögur á borð við Heljar-
slóðarorrustu Gröndals og sögur Jóns Thoroddsen
svo fátt sé nefnt. Halldór var fær á marga stíla;
teikningu bæði svarthvíta og litaða vatnslitum,
olíumyndir og grafískt efni af ýmsu tagi.
Nú er komin út á vegum Grettistaks og Orms-
tungu úrval úr Grettissögu og er bókin prentuð á
ensku, þýsku og íslensku. Textavalið hefur sýni-
lega ráðist nokkuð af myndunum sem til voru en
þær eru allar tengdar kunnustu atvikum í sögunni.
Úrvalið er kynnt með greinargóðum og skýrum
inngangi Örnólfs Thorssonar. Þar rekur hann for-
grunn Íslendingasagna og hver einkenni þeirra
eru, hver helstu einkenni Grettissögu eru og hve
víða hún tengist helstu flokkum sagnanna: hún sé
aldarlokaverk, ættarsaga, útlagasaga, skáldasaga,
ungleg saga í því að hún rekur ýmis yfirnáttúruleg
fyrirbæri, og loks sé hún harmsaga. Rekur Örn-
ólfur skilmerkilega þáttaskipan sögunnar og um
leið hversu merkileg hún er í fjölbreytileika sínum.
Í kjölfarið birtast svo sextán kaflabrot og myndlýs-
ingar Halldórs.
Í myndlýsingunum má sjá að Halldór leikur sér
af mikilli list við afar geómetríska byggingu: bak-
fletir myndanna eru hlutaðir sundur í sterka skika sem lúta mynd-
byggingu þeirra atvika sem í fyrirrúmi eru. Myndirnar hafa því yfir
sér sterkan stílfærslusvip þótt í sumum þeirra megi greina stílbrögð
sem eru kunnuglegri úr öðrum verkum Halldórs, einkum mynd
hans við samtal Grettis og Barða.
Óþarfi er að fara mörgum orðum um það úrval texta úr Grettlu
sem hér birtast; myndir og sögubrot kalla beinlínis á að Grettla fái
að njóta þess atlætis að stíga alveg fullu skrefi inn í heim mynda-
sögunnar. Lengi hefur verið daðrað við þá hugmynd að hún kæmist
á hvíta tjaldið, en milliþátturinn mætti vera stór teiknuð myndasaga
eftir sögunni. -pbb
Glæsilegt úrval
texta með myndum
Úrval úr Grettissögu með myndum Halldórs Péturssonar
og inngangi Örnólfs Thorssonar.
Bjarni Guðmunds-
son höfundur sögu
Farmalsins.
Smekkleysa
„Tilgerðarlaus og skemmtileg“
Fréttablaðið 6. Júlí
Heimir Már & Þór Eldon
il l il
l i . lí