Læknablaðið - 01.12.1967, Síða 49

LÆKNABLAÐIÐ
245
unarvöðvarnir í brjóstholi og þind þurfa og sína orku. Hægt er
að mæla þá orku, er notast við öndunina; t. d. má mæla það aí'i,
sem „respirator“ þarfnast til að viðhalda öndun hjá lömuðum
manni. Einnig má mæla súrefnisþörí öndunarvöðvanna. Sam-
kvæmt fyrri aðferðinni er orkan 0.3—0.6 kgm/mín., eftir hinni
síðarnefndu 0.8—3.0 kgm/mín. Við eðlilega öndun í livíld nota
öndunarvöðvarnir um 2% af heildarsúrefniseyðslunni, en við
aukna öndun hækkar hlutur þeirra, og við meira en 140 1 öndun á
mín. fer öll aukning súrefnisupptöku til öndunarvöðvanna.
Spirometria
Spirometria er notuð, er mæla skal rúmmál (volume) og
ventilatio lungnanna. Við úrlestur ber að hafa í huga, að sjúkling-
ur þarf að vera samvinnuþýður við rannsóknina, og niðurstaðan
er miðuð við „normal gildi“ hjá fólki af sama kyni og aldri. Við
„dynamiska" spirometriu er mæld ventilatio í ákveðinn tíma, t. d.
15 sek. Sú niðurstaða nefnist MVV 15 sek. (maximal voluntary
ventilation) ; einnig er mælt VC (vital capacity) og magn útand-
aðs lofts á 1 sek. = FEV 1,0 (forced expiratory volume). Einnig
er stundum mælt FIV 1,0 (forced inspiratory volume). Síðan er
FEV% reiknað, en það er hlutfallið milli FEV 1,0 og VC. „Spiro-
meterinn“ þarf að hafa litla mótstöðu gegn loftstraumnum, þ. e. a.
s. slöngurnar eiga að vera víðar og klukkan létt. Með þessari ein-
földu rannsókn fást mikilsverðar upplýsingar um lungnastarf-
semina.
„Peak-flow meter“ er einfalt og þægilegt áhald, sem nota
má sem „screen test“ á læknastofum og sjúkradeildum. Að vísu
mælir tækið ekki VC, en sýnt hefur verið, að niðurstöðum ber vel
saman við MVV og FEV. Tæki þetta mælir mesta hraða loft-
straumsins við útöndun í lítrum á mínútu.
Við „statiska“ spirometriu er mælt auk VC, þ. e. mismunar
á rúmmáli lungna við mestu inn- og útöndun, bæði TLC (total
lung capacity) og RV (recidual volume). TLC er loftmagn lungna
við fulla innöndun; RV er það loftmagn, sem eftir verður í lung-
unum við lok útöndunar. TLC verður því VC + RV.
Ymsar aðferðir eru notaðar við þessar mælingar, en algeng-
ust mun helíumaðferðin vera. Hún byggist á eftirfarandi: Akveð-
ið rúmmál —Vq —, sem inniheldur þekkt magn —Cq— af heli-
um, er blandað því rúmmáli, sem mæla skal. Er jafnvægi —Ct —
hefur náðst, gildir: Vq X Cq= (Vq -f- VX) X Ct. Sjúklingur and-