Læknablaðið - 01.12.1967, Blaðsíða 51

LÆKNABLAÐIÐ
247
ing, en veitir mjög mikilsverðar upplýsingar í höndum æfðra
lækna.
Geislavirkar lofttegundir
Á síðustu áratugum hefur geislavirkt xenon eða krypton ver-
ið notað til rannsókna á lungnastarfsemi. Sjúklingur andar að
sér þessum lofttegundum, og síðan er geislavirkni mæld yfir brjóst-
holi. Einnig má leysa þessar lofttegundir upp i saltvatni og sprauta
þeim í æð eða beint í hægra hluta hjartans. Á þann hátt fást upp-
lýsingar um lungnablóðrás. Rannsókn þessi er óþægindalaus fyr-
ir sjúkling og veitir miklar upplýsingar um ventilatio og perfusio
lungnanna, ekki aðeins hvors lunga um sig, heldur er hægt að
meta starfsemi einstakra hluta lungnanna. Svipaðar niðurstöð-
ur fást við þessa aðferð og bronkospirometriu. Sennilega á þessi
rannsókn, ásamt scintigraphiu, eftir að leysa bronkospirometriu
af hólmi. Helztu ókostir þessarar aðferðar eru dýr tæki og mikil
vinna við úrlestur.
Með einfaldari spirometriu er lungnasjúkdómum skipt í tvo
aðalflokka, „restriktiva“ og „obstruktiva". Við „obstruktiva“
lungnasjúkdóma er aukin mótstaða gegn loftstreymi í öndunar-
vegum. FEV 1,0 er lágt, VC eðlilegt eða lítillega lækkað og FEV%
verður því lágt. Helztu „obstruktivir" lungnasjúkdómar eru bron-
chitis chronica, asthma bronchiale og emphysema.
Oft er erfitt að greina sundur þessa þrjá sjúkdóma og er
þá talað um „krónískan obstruktivan“ lungnasjúkdóm: Þvermái
berkju er minnkað, og veldur það aukinni mótstöðu í öndunar-
vegum, og öndunin krefst meiri orku. 1 heilbrigðum lungum er
mótstaðan meiri við útöndun, þar eð rúmmál lungna og berkju
er þá minna. FIV 1,0 er því nokkru hærra en FEV 1,0.
Við obstruktio er algengt, að minni berkjur lokist við útöndun,
og FIV 1,0 verður þá miklu stærra en FEV 1,0. Þetta fyrirbrigði
nefnist „air trapping". Eins og alkunnugt er, eiga þessir sjúkl-
ingar fyrst og fremst erfitt með útöndun. Sumir hafa komizt
upp á lag með að auka þrýstinginn í berkjunum og hindra, að
þær lokist; þeir anda frá sér með hálflokuðum vörum. Ef gefin
eru berkjuvíkkandi lyf, t. d. isoprenalin, má gera sér grein fyrir,
hvort mikils sé af slíkum lyfjum að vænta. Gerð er spirometria
fyrir og eftir lyfjagjöf. Ef FEV 1,0 hækkar meir en 10%, má
gera ráð fyrir árangri af slíkri lyfjagjöf. Hægt er og að fylgj-
ast með gangi sjúkdóma og árangri af meðferð með endurteknum
mælingum.