Læknablaðið - 01.12.1967, Side 55

LÆKNABLAÐIÐ
251
A-a Oo diff.) og lækkun á súrefnismagni í blóði. Hækkun á kol-
sýru sést aftur á móti ekki, ef eingöngu er truflun á ventilatio/
perfusio. Ástæðan er sú, að ætíð á sér stað hyperventilatio í þeim
hlutum lungans, er hafa eðlilega ventilatio/perfusio. Hækkun á
kolsýru sést aðeins við hypoventilatio alveolaris. Súrefnið fer í
gegnum veggi lungnablaðra og háræða inn í blóðið, og kolsýra
fer í öfuga átt. Margir þættir hafa áhrif á diffusio þessara loft-
tegunda. Nefna má þrýstingsmismun, mólekúlnastærð, stærð
snertiflatar, vegalengd og hvað viðvíkur súrefni einnig magn
hæmoglobins.
Ymsar aðferðir eru notaðar til að mæla „diffusioncapacity“
svo sem „Steady State 02 a. m. Riley og Cournand, Steady State
C02 og Single Breath C02 a. m. Krogh“, sem er einföldust og mest
notuð. Ekki er þessum aðferðum mikið beitt við venjulegar rann-
sóknir á lungnastarfsemi. Ef mældur er súrefnisþrýstingur, kol-
sýra, pH og bíkarbónat i blóði ásamt samsetningu útöndunar-
lofts, er hægt að reikna út súrefnisþrýsting í lungnablöðrum
(PA,u ákveða „A-a 02 diff.“, mæla súrefnisupptöku og reikna
út hlutfallið milli „tidal“ og „dead space“ ventilatio (VD/VT).
Á þennan hátt má segja til um, hvort röskun á lungnastarfsemi
orsakist af hypoventilatio alveolaris, truflun á ventilatio/per-
fusio eða diffusio. Þessar athuganir má gera bæði í hvíld og við
áreynslu; sjúklingur getur andað að sér venjulegu andrúmslofti,
lofti með 13—17% súrefni eða hreinu súrefni. Við þessa rann-
sókn finnst einnig „veno-arterial shunt“ í hjarta eða lungum.
Rannsókn þessi er mikið notuð á lungnadeildum.
Súrefni í bló5i
Til þess að vita, hvernig lungunum tekst að leysa höfuðverk-
efni sitt, er nauðsynlegt að mæla súrefni og kolsýru í slagæða-
blóði. Auðveldast er að stinga á art. brachialis eða femoralis með
fínni nál á sprautu. Ef gera skal endurteknar mælingar, er þægi-
legast að leggja inn slöngu í æðina, en hún getur legið í 7—10
daga, ef skolað er með heparínblöndu á minnst fjögurra tíma
fresti. Einnig er hægt að nota háræðablóð, ef það er tekið eftir
upphitun, t. d. á fingurgóm. Höndin er þá höfð í 45 stiga heitu
vatni í 10 mínútur. Blóðsýnið þarf að taka án þess, að loft kom-
ist að. Súrefni er í blóði í tveimur mismunandi myndum, uppleyst
í plasma og bundið hæmoglobini (oxyhæmoglobin).
Súrefnisþrýstingur í lungnaþlöðrum (PAQ„) er við loftönd-