Læknablaðið - 01.04.1974, Side 51

LÆKNABLAÐIÐ
87
Jjess prótínið skemmist, þeim mun neðar
færast greiningarmörk mælingarinnar.
Tvö síðarnefndu efnin, H-3 og C-14, eru
þetageislarar og geislun þeirra helmingast
á 12.5(H-3) og 5700(C-14) árum. Tritíum
(H-3) merking, sem er aðallega notuð, er
framkvæmd af stofnunum þeim, sem selja
tópana, og er nú mögulegt að fá keypt
flest þau efni, sem RIA-aðferðir hafa verið
hirtar um. Vandamálið hefur verið mikil
sérvirkni, en um 100 Ci/mmol sérvirkni
er nú fáanleg fyrir mörg algengustu efnin.
KVÍUN (INCUBATION) OG
AÐSKILNAÐARAÐFERÐIR
Ec litið er á 1. skýringarmynd, sést, að
hér er um jafnvægisframvindu að ræða.
Jafnvægið næst á mislöngum tíma og fer
eftir því, hver efnin eru, hitastigi o. fl.
Yfirleitt næst jafnvægi á skemmri tíma
fyrir litlar sameindir en stórar, og þannig
eru prótínhormónar almennt kvíaðir í 48
klst., en íyrir stera nægja venjulega 2-3
klst. Kvíunartímann má stundum stytta,
en það verður þá á kostnað næmisins, sem
eykst að ákveðnu marki með auknum kví-
unartíma. Kæling hefur þau áhrif að hnika
jafnvæginu yíir til hægri og þess vegna
eru tilraunaglösin látin standa í 4°C síð-
ustu klukkustundirnar og aðskilnaður fer
fram við það hitastig.
Til þess að geta mælt, hversu mikið af
geislatóp er bundið mótefni, þarf að skilja
bundið efni frá óbundnu áður en sjálf
geislamælingin er framkvæmd. Á 1. mynd
sýna lóðréttu brotnu línurnar, hvar þessi
aðskilnaður er látinn eiga sér stað, og lóð-
réttu örvarnar sýna breytingu jafnvægis-
ins, þegar MV eykst eða minnkar. Á 2.
mynd sést svo, hvernig hlutfallið er milli
geislabindingarinnar og magns ómerkta
efnisins, þ. e. bundin geislun minnkar, þeg-
ar ómerkta efnið eykst. Hlutfallið er ekki
bein lína heldur hýperbólukúrfa.
Bundið og óbundið efni má skilja sund-
ur með mismunandi aðferðum. Yalow og
Berson notuðu upphaflega rafdrátt fyrir
prótínhormónana. Það er áreiðanleg að-
ferð, en heldur umfangsmikil og seinleg.
Aðferð, sem mikið er notuð, byggist á því,
að nota mótefni gegn mótefni því, sem
bindur efnið, sem verið er að mæla. Ef
2. mynd.
Staðlakúrfa estradíól-mælingar með RIA.
I bessari aðferð er notað tritíum (H-3)
merkt estradíól og mótefni, sem framkall-
að var í kanínu. Dextran þakin viðarkol
aðskilja bundinn geislatóp og óbundinn
(brotna línan til vinstri á 1. mynd). Bind-
ingur geislaefnisins minnkar, þegar estra-
díól eykst og hlutfallið milli beirra er
hýperbólukúrfa.
t. d. kanínumótefni er notað í aðferðinni,
má framkalla í kindum mótefni gegn kan-
ínuglóbúlíni og nota það síðan til þess að
fella út kanínumótefnin. Aðferð þessa
mætti kalla tvöföldu mótefnisaðferðina
(double antibody technique). Vinsælasta
aðferðin fyrir efni smárra sameinda er sú,
að nota dextranþakin viðarkol. Dextran
hæfilegrar sameindastærðar er notað til
þess að hindra, að mótefnin sjálf dragist
að viðarkolunum, og aðdráttarafl viðarkol-
anna er slíkt, að óbundnu sameindirnar
dragast að þeim, en mótefnin halda sínum.
Dextranþakin viðarkol má einnig nota við
mælingar sumra fjölpeptíða og prótína.