Fréttatíminn - 23.12.2010, Side 34

Í gær rann upp sá merkisdagur að verðbólg-
umarkmiðum Seðlabankans var náð í fyrsta
skipti í tæp sjö ár. Ársverðbólga mælist nú
tvö og hálft prósent sem að sjálfsögðu er
mikið fagnaðarefni. Óneitanlega truflar
það þó örlítið gleðina að áfanganum er náð í
skugga gjaldeyrishafta, hruns á gengi krón-
unnar með tilheyrandi falli kaupmáttar og
andköfum yfir verði á kaffibollanum utan
200 mílnanna. Eftir sem áður má þakka
fyrir að hægt hefur verulega á óafturkræf-
um vexti höfuðstóls verðtryggðra lána. Það
gefur ákveðna von um betri tíð.
Seðlabanki Íslands birti einmitt í vikunni
skýrslu til efnahags- og
viðskiptaráðherra þar sem
reifuð eru sjónarmið stjórn-
enda bankans varðandi
framtíðina og mögulega
peningastefnu þegar gjald-
eyrishöftum lýkur.
Eins og gefur að skilja er
framtíð krónunnar í aðal-
hlutverki í skýrslunni enda
skiptir hún sköpum þegar
kemur að því að útfæra peningastefnuna til
frambúðar. Sjónarmið Seðlabankans eru
gagnlegt innlegg og verða vonandi til þess
að koma almennilegri hreyfingu á um-
ræðuna um hvert skal stefna.
Það er í raun með nokkrum ólíkindum
hversu lítið fer fyrir skoðanaskiptum um
peningastefnu landsins. Af fjórum helstu
flokkum landsins hefur aðeins Samfylk-
ingin ákveðna stefnu í málinu. Hún snýst í
grunninn um inngöngu í ESB og upptöku
evru í framhaldinu. Hins vegar er með öllu
óljóst hvernig Sjálfstæðisflokkur, VG og
Framsóknarflokkur sjá tilhögun peninga-
málanna fyrir sér. Það er vægast sagt vand-
ræðaleg staða og lýsandi fyrir eindæma
þrekleysi innan þessara flokka gagnvart því
að taka á þessu mikilvæga máli.
Í skýrslu Seðlabankans er meðal annars
fjallað um að bankinn þurfi sterkari stjórn-
tæki til að geta sinnt lögbundnu hlutverki
sínu. Er þar komið að öðru brýnu álitaefni,
enda segir sagan okkur að breytingar á
vinnutólum Seðlabankans eru engin trygg-
ing fyrir góðum árangri.
Seðlabankanum var veitt sjálfstæði
með lögum í mars 2001. Á sama tíma var
gengi krónunnar látið fljóta og tekin upp
verðbólgumarkmið. Þessum breytingum
var fagnað víða. Meðal annars skrifaði Jón
Steinsson hagfræðingur grein í mars 2001
þar sem hann hélt því fram að með breyt-
ingunum hefði Davíð Oddsson, þáverandi
forsætisráðherra, „gulltryggt“ arfleifð sína
í efnahagsmálum. Því til stuðnings benti
Jón á að með sjálfstæði Seðlabankans væri
„eitthvert öflugasta tæki stjórnmálamanna
til þess að láta skammtímahagsmuni sína
vinna gegn langtímahagsmunum þjóðar-
innar tekið af þeim“. Taldi Jón að með sjálf-
stæðinu yrði stefna áranna frá 1991 til 2001
um stöðugleika í efnahagsmálum „endan-
lega fest í sessi,“ eins og hann orðaði það í
grein sinni.
Það þarf ekki að fara mörgum orðum um
að því miður rættist þessi spá Jóns ekki. En
auðvitað er honum vorkunn. Hann hefur
eflaust trúað því að stjórnmálamennirnir
ætluðu að segja B þegar þeir voru búnir
að segja A, og að sjálfstæði Seðlabankans
yrði raunverulega tryggt með því að leggja
af þann sið að skipa yfir bankann gamla
stríðshesta úr pólitíkinni og fá þangað frek-
ar mannskap með aðra reynslu. Sú reyndist
ekki raunin.
Á þeim tæplega tíu árum sem liðin eru frá
því Seðlabankinn öðlaðist sjálfstæði hefur
hann haft átta bankastjóra. Til samanburð-
ar má nefna að Seðlabanki Bandaríkjanna
hefur haft samtals tvo bankastjóra síðustu
24 ár og sá breski einn undanfarin rúm tólf
ár. Í raun er Seðlabankinn táknmynd óstöð-
ugleikans sem hefur einkennt efnahagslíf
landsins. Það mun taka hann langan tíma
að ná þeim stimpli af sér.
34 viðhorf Helgin 23.-26. desember 2010
Seðlabanki Íslands er táknmynd óstöðugleikans
Átta bankastjórar á tíu árum
Sætúni 8, 105 Reykjavík. Sími: 531 3300. ritstjórn@frettatiminn.is Ritstjóri: Jón Kaldal kaldal@frettatiminn.is Framkvæmdastjóri: Teitur
Jónasson teitur@frettatiminn.is Fréttastjóri: Óskar Hrafn Þorvaldsson oskar@frettatiminn.is Ritstjórnarfulltrúi: Jónas Haraldsson jonas@frettatiminn.is. Auglýsinga-
stjóri: Valdimar Birgisson valdimar@frettatiminn.is. Fréttatíminn er gefinn út af Morgundegi ehf. og er prentaður í 82.000 eintökum í Landsprenti.
Jón Kaldal
kaldal@frettatiminn.is
Í
Fært til bókar
Klukkubreyting líka rædd á
Bretlandseyjum
Það er víðar rætt um breytingu á klukk-
unni en á Alþingi Íslendinga. Eins og
fram hefur komið fer Guðmundur
Steingrímsson, þingmaður Fram-
sóknarflokksins, fyrir hópi fjórtán þing-
manna sem vilja seinka klukkunni hér
á landi. Fram til ársins 1968 var klukk-
unni breytt að hausti og vori hér á
landi en þá var tekin ákvörðun um að
halda sumartímanum. Guðmundi og fé-
lögum finnst erfitt að vakna á dimmum
vetrarmorgnum. Þeir vilja lúra klukku-
tíma lengur og vakna í þokkalega björtu.
Sami tími er á Íslandi og Bretlandi yfir
vetrarmánuðina en Bretar breyta klukk-
unni vor og haust. Átta árangurslausar
tilraunir hafa verið gerðar í Bretlandi til
að breyta klukkunni undanfarna tæpa
öld. Greenwich Mean Time, GMT-tíminn,
var lögleiddur árið 1880 en tillögur
um breytingar hafa komið fram allt frá
árinu 1916, að því er fram kemur í The
Guardian. Tillaga um breytingu, þ.e. að
flýta klukkunni um klukkustund á sumr-
in, er komin í gegnum aðra umræðu í
breska þinginu. Náist breytingin fram,
en tillagan nýtur mikils stuðnings, verða
Bretar með sama sumartíma og flestar
aðrar þjóðir Vestur-Evrópu. Vetrar-
tímasetning Guðmundar og félaga, nái
hún fram að ganga, færir Ísland hins
vegar fjær Evróputímanum en nær tíma
Vesturheims.
Ýtt undir smáiðnað
Andstæðingar ríkisstjórnarinnar hafa
margir sakað hana um að standa í
vegi fyrir stóriðjuframkvæmdum. Þeir
hinir sömu geta þó fráleitt sagt það
sama hvað smáiðnað eða heimilisiðnað
varðar, ef marka má frétt Ríkisútvarps-
ins. Þar kemur fram að fyrstu ellefu
mánuði ársins skráði embætti ríkis-
lögreglustjóra fleiri brot sem tengdust
bruggi og sölu ólöglegs áfengis en
undanfarin ár. Alls komu 40 slík mál til
kasta lögreglu. Brugg og sala ólöglegs
áfengis minnkaði frá 2004 til 2008, en
jókst í fyrra og náði hámarki í ár. Hærri
álögur Steingríms J. Sigfússonar fjár-
málaráðherra á búsið virðast því hafa
fælt einhverja frá heimsóknum í Ríkið og
gert þá heimakæra. Þar hafa þeir setið
á síðkvöldum og bruggað mjöð og
jafnvel eitthvað sterkara.
Þótt bruggtölurnar hjá
Haraldi Johannessen
ríkislögreglustjóra hafi
hækkað er ólíklegt að
hann hafi náð í skottið á
öllum sem stundað hafa
smáiðnaðinn, að minnsta
kosti ekki þá sem takmarka sig
við heimilisbrúkið.
Verða öll dýrin í skóginum vinir?
Fáir þurftu eins nauðsynlega á fríi að
halda um jólin og alþingismenn, að
minnsta kosti sumir þeirra. Þingi var
frestað síðastliðinn laugardag, 18.
desember, og stendur pásan fram í
miðjan janúar. Á lokametrunum lýstu
þrír þingmenn Vinstrihreyfingarinnar
– græns framboðs frati á fjárlagafrum-
varp flokksformannsins. Meirihluti
ríkisstjórnarinnar hékk því á bláþræði
– einu atkvæði Þráins Bertelssonar
eftir vistaskiptin úr Borgarahreyfing-
unni í VG. Af fréttum vikunnar nú fyrir
jól að dæma standa þremenningarnir
í VG, Lilja Mósesdóttir, Atli Gíslason
og Ásmundur Daði Einarsson, ekki á
berangri. Guðfríður Lilja Grétarsdóttir
þingflokksformaður og ráðherrarnir
Jón Bjarnason og Ögmundur Jónas-
son eru ekki langt undan. Vera kann
að friður jóla og áramóta nái inn í raðir
þingflokks vinstri-grænna og öll dýrin
í skóginum verði orðin vinir þegar þing
kemur saman á ný, líka þeir samfylking-
arþingmenn sem leynt og ljóst hafa lýst
óánægju sinni með afstöðu Lilju, Atla og
Dalamannsins unga, Ásmundar Daða.
Jóhanna Sigurðardóttir forsætis-
ráðherra fær að minnsta kosti nokkurra
daga skjól til að skrifa áramótaávarpið.
Hún nýtur ekki sömu verndar og Ólafur
Ragnar Grímsson sem lætur ekki ná í
sig allan desembermánuð á meðan hann
gengur frá nýársræðu sinni. Fært til bókar
Íslensk framleiðsla
Hollur hátíðarmatur
Fylltur kalkúnn fullkomnar veisluna.
Uppskriftir og eldunarleiðbeiningar á
www.kalkunn.is
Ekki alls varnað
Hispursleysi og galskap Morgunblaðs-
ritstjóranna Davíðs Oddssonar og
Haraldar Johannessen er við brugðið,
að minnsta kosti ef litið er til vefútgáfu
blaðsins, mbl.is. Þar geta menn fylgst
með ævintýrum Völu Grand í vefsjónvarpi
og ekki síður Nilla sem skellti sér í sturtu
áður en hann bakaði jólasmákökurnar
með Jóa Fel. Nilli fer ekki síður á kostum
í ræktinni með ofurmenninu Gillz sem
tekur að sér að kjöta Nilla upp, eins og
það er kallað. Gillz hótar að skeina Nilla
lyfti hann ekki nokkurra kílóa lóðum. Það
nýjasta sem Davíð og Halli Jó bjóða upp
á er æsandi einþáttungur ofurskvísanna
Ásdísar Ránar og Óskar Norðfjörð
undir fyrirsögninni „Ásdís Rán og Ósk á
nærfötunum“. Þeim er ekki alls varnað,
köllunum.
Takið skautana með
Veturinn hefur verið harður að undan-
förnu víða í Vestur-Evrópu, mun harðari
en hér á landi, að minnsta kosti ef litið er
til þéttbýlasta hluta landsins. Snjóþyngslin
hafa gert evrópskum flugfarþegum erfitt
fyrir og kuldaboli bítur fast. En frostinu
fylgja líka kostir. Kaupmannahafnarbúar
hafa beðið þess óþolinmóðir í mörg ár að
vötnin, „søerne“, í borginni legði svo að
skautaiðkendur gætu dregið fram skauta
sína og hlaupið á ísnum. Þeim hefur nú
orðið að ósk sinni en óvenjulegt er að
vötnin frjósi fyrir jól í borginni við Sundin.
Bo Asmus Kjeldgaard, borgarstjóri um-
hverfismála, kætist fyrir hönd skautafólks,
að því er Jótlandspósturinn greinir frá, en
fimm ísilögð vötn eru nú opin borgarbúum
og gestum þeirra. Íslendingar sem erindi
eiga til Kaupmannahafnar á næstunni
ættu því að taka skautana með sér.