Læknablaðið - 15.08.1984, Blaðsíða 27

LÆKNABLADID 1984; 70: 193-200
193
Sigurður Ingvarsson, Aðalbjörg Jónasdóttir, Valgarður Egilsson
MÆLINGAR Á ESTRÓGEN- OG
PRÓGESTERÓN-VIÐTÖKUM í
BRJÓSTAKRABBAMEINUM
INNGANGUR
Upplýsingar um magn estrógen- og pró-
gesterón-viðtaka pykja nauðsynlegar, pegar
ákvörðuð er meðferð við brjóstakrabbameini.
Flokka má meinin eftir pví hverjar líkur eru á
að pau láti undan hormónameðferð (1). Niður-
stöðurnar gefa einnig upplýsingar um lífslíkur
(prognosis) sjúklinga, p.e. séu viðtakarnir til
staðar eru horfur sjúklings betri en ella (2, 3,
4).
í pessari grein er greint frá niðurstöðum
mælinga á estrógen- (ER) og prógesterón-
viðtökum (PR) í umfrymisvöka brjóstakrabba-
meinsýna, sem gerðar hafa verið á Frumulíf-
fræðideild Rannsóknastofu Háskólans síðan
sumarið 1981.
Samanburður er gerður á ýmsum páttum
sem hafa áhrif á hlutfall jákvæðra sýna og
styrk viðtakanna. Flestar rannsóknir sýna að í
sjúklingum á frjósemisskeiði er hærra hlutfall
neikvæðra mælinga heldur en í sjúklingum a/
frjósemisskeiði (5, 6). Einnig eru meinvörp
oftar neikvæð en frumæxli (primer tumor) (7).
Stera-viðtakar eru prótein sem eru viðkvæm
og brotna fljótt niður í vefnum sé sýnið ekki
kælt strax eftir brottnám úr líkamanum (8) og
pví getur tegund aðgerðar skipt máli, p.e.
hvort sýnið er lítið eða stórt. Þessir pættir
voru kannaðir og niðurstöður bornar saman
við niðurstöður viðtakamælinganna.
Vegna pess hve mikill munur er milli hinna
ýmsu rannsóknastofa (9) var gerð samanburð-
arrannsókn við Fibiger Laboratory í Kaup-
mannahöfn (Dr. S. Thorpe). Mæld voru sömu
sýni par og hér og niðurstöður bornar saman.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Sýnf/Meirihluti sýna var úr frumæxlum brjósta-
krabbameins, en nokkur úr meinvörpum. Sýni
Frumulíffræðideild Rannsóknastofu Háskólans við Barón-
stíg. Barst ritstjórn 19/03/1983. Samþykkt til birtingar og
sent í prentsmiðju 06/04/1984.
voru langflest frá sjúkrahúsum í Reykjavík og
öll voru úr konum.
Alls hafa verið mældir ER í 182 vefjasýnum
úr 168 sjúklingum, par af bæði ER og PR í 160
sýnum (148 sjúklingar). PR mælingar hófust
litlu síðar en ER mælingar.
Medferð sýna: Strax á skurðstofu eru sýnin
kæld í ísótónísku saltvatni, umluktu ísvatni
(heil brjóst er pó ekki unnt að kæla eins vel).
Sýnin eru flutt með hraði á Rannsóknastofu
Háskólans í meinafræði, par sem meinafræð-
ingur vefjagreinir pau og tekur sýni fyrir
viðtakamælingu (til pess parf V2-I g af vef).
Sýnið er pá fryst og geymt í djúpfrysti
( —70°C) par til mælingin er gerð (innan
tveggja vikna). Þannig fara öll sýni, sem berast,
sjálfkrafa bæði í viðtakamælingu og venjulega
vefjarannsókn.
Sú aðferð sem hér hefur verið notuð við
mælingar á viðtökum er svokölluð DCC (dex-
tran coated charcoal) aðferð (10), en hún er
talin næmust og áreiðanlegust (1) og er víðast
notuð. Aðferðin er hin sama og notuð er á
National Cancer Institute, Bethesda, Mary-
land, USA (Marc E. Lippman). Verður henni
nú lýst stuttlega.
Einangrun umfrymisvökva: Eins og áður
sagði brotna viðtakarnir fljótt niður sé vefur
ekki kældur og pví parf að gera alla mæling-
una við 0-4 °C. Sýnin eru tekin úr frosti, skorin
í smáa bita og grautuð (homogeniseruð) í
vefjakvörn (Polytron homogenisator) í sér-
stökum búffer (Triss: 0,01nM; pH: 7,4t; EDTA:
1,5 mM; Dithiotreitol: 0,5 mM (TED)). Um-
frymisvökvinn er tekinn og próteinmældur
með aðferð Bradfords (11). Lausnin er pynnt
í 2 mg prótein/ml.
Hvarflausn: Notaðir eru 0,1 ml af umfrym-
isvökva með 7 mismunandi pynningum af
geislamerktum stera (0,1 ml af 0,08-5,00 nM af
H3-estradiol (Amersham) og 0,16-10,00 nM
H3-R5020 (promegestone) (NEN)). Til að leið-
rétta fyrir ósérvirka bindingu er notuð 100-
föld ofgnótt af diethylstilbestrol fyrir ER