Læknablaðið - 15.10.1984, Side 10

250
LÆK.NABLADIÐ
veldari en ella. Stutt rúmlega minnkar hættu á
segamyndun í bláæðum og lungnareki og
lækkar dánartíðni.
Helztu gallar aðferðarinnar hafa verið taldir
pessir: Ýmis tæknileg vandamál tengd aðgerð-
inni hafa verið fremur tíð og viðbótaraðgerðir
all oft nauðsynlegar. Eymsli við hné algeng og
bagaleg, margir sjúklinganna útskeifir og ber
nokkuð á styttingu um brotstaðinn.
í þessari könnun reyndust tæknileg vanda-
mál fremur algeng. Aðrir hafa lýst tæknilegum
vandamálum í 7-28 % tilvika (3, 4, 6, 8).
Viðbótaraðgerðir voru einnig all margar
hér eða hjá 20 % sjúklinga. Hjá ýmsum
höfundum hafa viðbótaraðgerðir verið fátíð-
ari eða 8-13 % (3).
Hjá Jensen et al. (10) voru viðbótaragerðir
nauðsynlegar í 20 % tilvika hjá sjúklingum
með stöðug brot og í 41 % tilvika hjá sjúk-
lingum með óstöðug brot (11).
Bagaleg eymsli við hnéð hafa mjög verið
fundin aðferðinni til foráttu. Hafa eymslin
stundum enst til frambúðar og jafnvel hindrað
eðlilegar hreyfingar. í þessum efnivið reyndust
óþægindi frá hné algeng. hannig kvörtuðu 11
sjúklingar (22 °/o) um meiri háttar ópægindi frá
hné og hjá 15 sjúklingum (29 %) pótti nauð-
synlegt að fjarlægja naglana vegna ópæginda
frá hnénu eftir að brotin voru gróin.
í uppgjöri Levy et al. (12) kvörtuðu 76%
sjúklinga um sársauka í hné. Sömu höfundar
lýsa verulegri hreyfiskerðingu í hnénu. Við
könnun Hult og Nilsson (8) reyndust ópægindi
frá hné hins vegar sjaldgæf og ekki nauðsyn-
legt að fjarlægja nagla peirra vegna nema hjá
12% sjúklinga. All títt er að naglarnir færist
til og pá oftast niður á við, svo dregið getur
úr stöðugleika brotsins auk pess, sem pað
veldur sársauka við hnéð. Fátítt er að nagl-
arnir færist inn í mjaðmarliðinn og virðist
hafa lítil áhrif á lokaniðurstöðu fyrir sjúkling-
inn (8). Reyndist svo einnig í pessari könnun.
Reynslan hefur sýnt, að mikilvægt er að
fylla mergholið með nöglum til pess að draga
úr hættunni á að naglarnir færist niður á við
og valdi ertingu við hnéð, auk pess, sem brotið
raskast við meiri háttar tilfærslu naglanna.
Yfirleitt parf fjóra til fimm nagla eða jafnvel
fleiri til að fylla mergholið, pó stundum nægi
prír.
Ein af ástæðunum til tíðra viðbótaraðgerða
hér sýnist sú, að nægilega margir naglar hafa
ekki verið notaðir við frumaðgerðina. Bar
einkum á pessu framan af. Hjá pessum sjúkl-
ingaefnivið voru notaðir tveir til fjórir naglar
og par sem fjórir naglar voru notaðir við frum-
aðgerð, röskuðust peir ekki.
Skiptar skoðanir hafa verið um frágang
naglanna við hnéð. Láta má naglana stingast
út úr lærleggnum um nokkra millimetra (13).
Einnig má reka naglana inn pannig, að neðri
endarnir færist inn í mergholið (14). Petta til
að koma í veg fyrir að peir valdi sársauka við
hnéð. Hér var aðferð Enders fylgt og reynt að
láta naglana standa nokkra mm út úr beininu
ofan hnés.
Algengt er að sjúklingar verði útskeifir eftir
Enderneglingu. Hjá Levy et al. (12) reyndust
36% sjúklinga útskeifir um 10° eða meira.
Þetta virtist pó ekki há peim að marki. Aðrir
hafa komist að svipaðri niðurstöðu. (2). Hið
sama er upp á teningnum í pessari könnun, en
skekkjan torveldaði ekki gang hjá neinum, var
fremur lýti, sem litlu máli skipti fyrir pennan
aldurshóp. Minnka má líkur á útskeifri stöðu
með pví að auka framsveigju nagianna áður
en peir eru slegnir inn (15). Hér voru efri
naglaendarnir í nokkrum tilvikum sveigðir
fram á við áður en peir voru reknir inn en ekki
kannað hvort pað dró úr útskeifri stöðu.
Stytting á brotstað kom fyrir en virtist ekki
há sjúklingunum. Aðrir telja bagalega stytt-
ingu fátíða (8, 12).
Ýmsir hafa orðið til að skipta lærhnútu-
brotum í flokka og pá fyrst og fremst tekið
mið af stöðugleika brotanna eftir neglingu.
Flokkun Evans (9) (sjá mynd 2) er einna
skýrust. Almennt er talið (4,12) að árangur með-
ferðar stöðugra brota sé mun betri en hinna.
Ekki hafa pó allir fundið mun par á (2). í pess-
um efnivið kemur ekki í ljós munur á árangri
eftir brottegundum, en 62 % brotanna reyndust
hér stöðug og 38 % óstöðug. Það er svipuð
skipting og hjá öðrum höfundum (2, 6).
Flestir höfundar telja aðgerðina einfalda og
fljótgerða (6, 7) og pað verið talið einn af
helstu kostum aðferðarinnar. Hinn tiltölulega
Iangi aðgerðartími í pessari rannsókn (25-100
mínúturi að meðaltali 56 mínútur) skýrist
einkum af byrjunarörðugleikum annars vegar
og hins vegar pví að aðgerðirnar dreifðust á
tiltölulega marga lækna. Aðgerðartíminn virt-
ist styttast eftir pví, sem reynslan jókst. Þessi
aðgerðartími er pó síður en svo einsdæmi. í
rannsókn Högh et al (2) reyndist aðgerðar-
tíminn vera 65 mínútur að meðaltali.
Kuderna et al (5) hafa bent á, að með
samtíma skyggningu í tveimur stefnum, megi