Læknablaðið - 15.10.1984, Blaðsíða 20

254
LÆKNABLAÐIÐ
beins. í tölvuskránni eru öll framhandleggs-
brot ein heild, en eins og kemur fram í niðurstöð-
um eru 85-90 % brota staðsett í fjærenda.
Þau brot í lærleggshálsi, sem um er rætt, eru
í collum femoris og á trochanter svæðinu
(N820 skv. sjúkdómaskrá WHO).
Mannfjöldatölur voru fengnar úr skrám
Hagstofu íslands. Tafla I sýnir heildarfjölda
sjúklinga sem könnunin nær til og tafla II
fjölda tilfella sem fengu nánari umfjöllun.
NIÐURSTÖÐUR
Brot í nærenda lærleggs
Alls greindust á tímabilinu 1973-1981, brot í
nærenda lærleggs 810 sjúklinga (tafla I).
Konur voru 643, en karlar 167 og hlutfallið
konur/karlar = 3.85. í þessum hópi var könnuð
aldursdreifing brotanna (mynd 1) og sýnir hún
að þessi brot eru fátíð fyrir fimmtugsaldur. Að
vísu fjölgar brotum kvenna um 45 ára aldur,
en meðal karla ekki fyrr en milli 55 og 60 ára.
Eftir þetta fjölgar brotum hjá báðum kynjum,
en mun hraðar hjá konum. Þannig er fjöldi
sjúklinga 85 ára og eldri 163 konur en 31 karl.
Þegar reiknað er út aldursbundið nýgengi
(fjöldi/lO.OOO/ár) verða tíðnilínur kynjanna svo
að segja samsíða, en lína karla u.þ.b. 10 árum á
eftir línu kvenna (mynd 2).
Kannaðar voru nánar skýrslur 101 sjúklings,
sem leitaði Slysadeildarinnar árin 1973 og
1979 (tafla II.). í þessum hópi voru 82 konur og
19 karlar (hlutf. kvk/kk = 4,3). Enginn sjúk-
linganna var undir 45 ára aldri og var þeim
skipt í 10 ára aldurshópa og fyrst könnuð stærð-
argráða áverkans, sem orsakaði brotið. Eins og
sjá má á mynd 3 var yfirgnæfandi meiri-
hluti brotanna orsakaður af minniháttar á-
verka (rúmlega 92 %) Ekki verður fjölyrt um
mismun kynjanna í þessu sambandi, því til
þess er hópurinn allt of lítill. Stærstur hluti meiri-
háttar áverka hér voru umferðarslys.
Ennfremur var könnuð staðsetning brot-
anna og sést í töflu III að brotin eru nokkurn
vegin jafndreifð á collum femoris og trochan-
ter svæðið hjá körlum. Meðal kvenna eru hins
vegar um 77 % brotanna staðsett á collum
femoris en um 23 % á trochanter svæði og er
þessi munur einkennandi fyrir alla aldurshópa
kvenna.
Meðai karla voru aðeins tvö brotanna tengd
vinnu, 31,6 % sjúklinga brotnuðu á heimili sínu
en stærsti hópurinn, 57,9 % brotnaði utan
heimilis og vinnu.
Tafla I. Heildarfjöldi sjúklinga sem könnunin tekur
til (1973-1981).
Brotstaður Karlar Konur Samtals
Hryggsúla .... 276 440 716
Framhandleggur .... 1449 2389 3838
Lærleggsháls 167 643 810
Samtals 1892 3472 5364
Tafla II. Fjöldi sjúklinga sem athugadir voru nánar.
Brotstaður 1973 1979
Hryggsúla .............................. 77 72
Framhandleggur........................ 480 431
Lærleggsháls ........................... 38 63
Tafla III. Stadsetning brota í lærleggshálsi eftir
kynjum og aldurshópum.
1973 og 1979 Karlar Konur
Aldurshópar Collum Troch. Collum Troch.
40-49 .............. 0 0 1 0
50-59 .............. 2 2 6 0
60-69 .............. 0 2 13 4
70-79 .............. 6 2 15 8
80+ ................ 2 3 28 7
Samtals 10 9 63 19
Meðal kvennanna var ekkert brotanna
tengt vinnu, 56,1 % sjúklinganna brotnuðu á
heimili sínu en 43,9 % utan heimilis.
Brot í hryggsúlu
Árin 1973-81 voru 716 sjúklingar greindir á
slysadeild Borgarspítalans með brot í hrygg-
súlu og voru konur 440, en karlar 276 (tafla I).
Hlutfallið konur/karlar var því 1,6. Fyrir tví-
tugsaldurinn voru karlsjúklingar heldur fleiri
en kvensjúklingar en síðan var fjöldi beggja
kynja nokkuð jafn fram undir fimmtugsaldur,
en þá fjölgaði konum í hópnum mjög og
flestar voru þær á aldrinum 70-74 ára.
Sé hins vegar litið á aldursbundið nýgengi
þessara brota eins og sýnt er á mynd 5
(fjöldi/lO.OOO/ár), kemur í ljós að munurinn
milli kynjanna er lítill fram að fimmtugsaldri. í
heildina fór nýgengið vaxandi í báðum kynjum
ævina út, en eftir að fimmtugsaldri var náð, óx
nýgengið miklum mun hraðar hjá konunum og
náði hámarki í efsta aldurshópnum. Nýgengi
meðal karlsjúklinga var einnig mest í efsta
aldurshópnum, en var þar ekki nema u.þ.b.