Læknablaðið - 15.10.1984, Blaðsíða 19

LÆKNABLADID 70,253-263,1984
253
Magnús Páll Albertsson1), Gunnar Sigurðsson2)
TÍÐNIBROTA í LÆRLEGGSHÁLSI, HRYGGSÚLU
OG FRAMHANDLEGG í REYKJAYÍK 1973-1981
INNGANGUR
Talsvert hefur verið skrifað um algengi osteo-
porosis (beinstökkva), en mörgum greinum um
efnið er pað sameiginlegt, að höfundar þeirra
telja mjög erfitt að áætla tíðni pessa sjúkdóms
með einhverri nákvæmni. Það er vel pekkt að
osteoporosis er langalgengust í fullorðnu og
eldra fólki (1, 2, 3, 4). Einnig er þekkt að sumar
tegundir beinbrota eru miklu algengari í fuli-
orðnu fólkí en ungu og að hluti brotanna er
þekkt afleiðing lítilla áverka (2, 4, 5, 6, 7, 8, 9,
10, 11). Þar má t.d. nefna brot í fjærenda
framhandleggs, lærleggshálsi og liðbolum
hryggjarins, en þessum svæðum er það sam-
eiginlegt að þar er að talsverðum hluta frauð-
bein.
Með hliðsjón af ofantöldum atrjðum hafa
margir höfundar notað tíðni þessara brota
sem viðmiðun fyrir algengi osteoporosis (2, 4,
12, 13).
Forvitnilegt þótti því að kanna nýgengi
þessara brota á íslandi í samanburði við önnur
Iönd, m.a. vegna mikillar kalkneyzlu hérlendis
(14), en sumar kannanir hafa bent til að slíkt
hindraði myndun osteoporosis (15). í þessari
grein er lýst athugun, sem nær yfir brot í
fjærenda framhandleggs, liðbolum hryggjar
og nærenda lærleggs árin 1973-1981 í Reykja-
vík.
EFNIVIÐUR
Könnunin tekur einungis til sjúklinga sem
Iögheimili áttu í Reykjavík og greindust á
Slysadeild Borgarsþítalans með áðurnefnd
fersk beinbrot 1973-1981, en við það var m.a.
notuð tölvuskrá sem hefur að geyma upplýs-
ingar úr skýrslum Slysadeildar. Auk þess nær
könnunin til sjúklinga með fersk brot í nær-
enda lærleggs (collum femoris og trochanter
svæði), sem upþfylltu skilyrðin um búsetu í
'JSlysadeild Borgarspítala, 2) Lyflækningadeild Borgarspít-
alans. Barst ritstjórn 03/12/1983. Sampykkt í breyttu formi
17/05/1984 og send í prentsmiðju.
Reykjavík, en greindust á öðrum deildum
sjúkrahúsanna í Reykjavík samkvæmt sjúkra-
skrám, sem farið var yfir. Þess var sérstaklega
gætt að tvítalning sjúklinga ætti sér ekki stað
þegar um eitt og sama brotið var að ræða eða
endurtekið brot á sama stað. í þessum sjúk-
lingahópi var könnuð kyn- og aldursdreifing
og dreifing eftir árum og almanaksmánuðum
yfir tímabilið. Einnig voru athugaðar skýrslur
flestra sjúklinganna sem greiningu hlutu á
Slysadeild Borgarspítala árin 1973 og 1979
og þannig reynt að fá hugmynd um stærðar-
gráðu áverkans, slysstað og staðsetningu brots-
ins, samkvæmt upphaflegri lýsingu röntgen-
Iækna á röntgenmyndunum.
Sjúklingahópnum var skipt í tvo flokka eftir
stærðargráðu áverkans og er það í samræmi
við ýmsa aðra, sem um sama efni hafa fjallað
(5, 6, 7, 11, 12).
Minni háttar áverki: Þegar brot hlýzt af falli á
jafnsléttu, úr standandi stöðu og sjúklingur er
á gönguhraða eða minna.
Meiri háttar áverki: Allir aðrir áverkar, svo
sem fallhæð meiri en úr standandi stöðu, öll
umferðarslys, allir áverkar frá öðrum og öll
brot í tengslum við íþróttir og hlaup.
Sjúklingunum var skipt í þrjá flokka eftir
slysstað. Eru hér kölluð vinnuslys þau slys, þar
sem vinnan sjálf (þ.e. launuð vinna) á beinan
þátt í slysinu, en ekki notuð tryggingafræðileg
skilgreining. Heimaslys kallast þau, sem eiga
sér stað á heimili sjúklings, en þriðji flokkur-
inn, útislys, inniheldur öll önnur slys, þ.e. þau
slys sem ekki eiga sér stað á heimili sjúklings
og ekki orsakast af vinnu.
Með hryggbrotum voru talin öll samfalls-
brot á liðbolum, þ.ám. fleygmyndun liðbola.
Til að brot í framhandlegg flokkaðist í
fjærenda, þurfti það að vera staðsett 3 cm eða
minna frá liðfleti sveifarbeins (radius) í úlnlið,
eða 2 cm minna frá vaxtarlínu sveifar-