Læknablaðið - 15.04.1986, Blaðsíða 27

LÆKNABLAÐIÐ
95
Meltingarsjúkdómar: 33 sjúklingar eða
40% höfðu aðra meltingarsjúkdóma en
iðraólgu. Tveir sjúkdómar skerra sig þar úr,
gyllinæð og offita. Aðeins fjórir sjúklingar
höfðu ristilpoka (tafla II).
Við þetta uppgjör kom í Ijós illkynja mein
í meltingarfærum hjá einungis tveimur
sjúklingum, sem einnig höfðu fengið grein-
inguna iðraólgu. Var um að ræða einn
sjúkling með ristilkrabbamein og annan með
smáþarmakrabbamein (carcinoid intestina-
lis).
Fyrrnefndi sjúklingurinn var 61 árs þegar
hjá honum greindist krabbamein í bugaristli.
Æxlið var numið brott og fundust ekki
meinvörp. Tveimur árum síðar fór að bera á
niðurgangsköstum. Var þá gerð ristilskoðun
með röntgenmynd og speglun, sem var
eðlileg. Áfram héldu niðurgangsköstin og
var álitið að einkennin væru a.m.k. að ein-
hverju leyti starfræns eðlis. Því var reynd
meðferð með Librax R. Það gaf góðan
árangur. Þá fékk sjúklingurinn greininguna
iðraólgu. Þessi sjúklingur lifir enn og hefur
æxlisvöxtur ekki tekið sig upp. Síðarnefndi
sjúklingurinn hafði áratuga sögu um
kviðverki. Var greiningin iðraólga fyrst
skráð 1966 þegar sjúklingurinn var 72 ára.
Þá hafði verið gerð ristilrannsókn með
röntgenmynd og speglun. Fjórtán árum síðar
fékk sjúklingurrinn þarmalömun og við
aðgerð kom í ljós æxli í smágirni (carcinoid
intestinalis).
Efri meltingarfœri - einkenni og sjúk-
dómar: Hjá 33 sjúklingum eða 40% kemur
fram saga um einkenni frá efri meltingar-
færum, þ.e. mataróþol, magálsónot, brjóst-
sviði, kyngingaróþægindi og ógleði. Tólf
einstaklingar höfðu sjúkdómsgreiningu, sem
gat skýrt þessi einkenni. Fjórir höfðu maga-
bólgu, fjórir gallsteina, þrír magasár, þrír
skeifugarnasár, þrír þindarslit og tveir vél-
indabólgu, alls 19 sjukdómar hjá 12 einstak-
lingum. Samtals voru gerðar 44 rannsoknir
á effri hluta meltingarfæra. Hjá þeim 21
sjúklingi, sem ekki hafði sjúkdómsgrein-
ingu, sem skýrt gat þessi einkenni, höfðu sjö
farið í einhverja rannsókn á efri meltingar-
færum.
Geösjúkdómagreiningar reyndust algeng-
ari meðal þeirra sem hafa iðraólgu en
viðmiðunarhópi (tafla III). Algengi geðsjúk-
dómagreininga í þýðinu í heild er 586/2831
eða 20,6%, 53,6% iðraólgusjúklinganna
Tafla I. Fjöldisamskipta við lcekni vegnaiðrólgu á6ára
tímabili 1977-1982.
Samskiptafjöldi Sjúklingafjöidi (%)
0- 5............................ 68 (83)
6-10.......................... 8
11-15............................ 4
16-20............................ 1 (17)
21-25............................ 1
Samtals 82 (100)
Tafla II. Aðrir meltingarsjúkdómar en iðraólga hjd
þrjátíu og þrem sjúklinganna.
Fjöldi
Sjúkdómsgreiningar sjúklinga
Gyllinæð.................................... 13
Offita...................................... 12
Ristilsarpar................................. 4
Magabólga.................................... 4
Gallsteinar.................................. 4
oindarhaull.................................. 3
Magasár...................................... 3
Skeifugarnarsár.............................. 3
Ristilkrabbi................................. 1
Mjógirniskrabbi.............................. 1
Ýmsar....................................... 16
Samtals 64
Tafla III. Samanburður á tíðni geðsjúkdómagreininga
hjá iðraólgusjúklingum og viðmiðunarhóp.
Viðmiðu-
Iðraólgu- nar-
McNe-
hópur hópur mar
(N = 82) (N = 82) Chi
Sjúkdóms greiningár °7o °7o square P
Geðsjúkdómar (allir) 53,6 31,7 2,68 0,004
Taugaveiklun 25,6 12,2 2,19 0,01
Þunglyndi 18,3 0 4,09 0,0001
hafa geðsjúkdómagreingu, en 31,7% við-
miðunarhópsins. Mismunurinn er mark-
tækur bæði hvað varðar geðsjúkdóma í heild
og taugaveiklun og þunglyndi sérstaklega.
Algengasta greiningin í báðum hópunum er
taugaveiklun (neurosis).
UMRÆÐA
Algengi iðraólgu og kynskipting sjúklinga-
hópsins í þessari rannsókn eru svipuð og
lýst hefur verið (1). Miðað við tölur um
samskiptafjölda á starfssvæðinu á árinu
1977 (7), er árlegur samskiptafjöldi vegna
meltingarsjúkdóma tæplega 550 eða 4,5%
allra samskipta. Meðalsamskiptafjöldi vegna