Læknablaðið - 15.04.1986, Síða 28

96
LÆKNABLAÐIÐ
Fjöldi sjúklinga
M Rannsókn á efri hluta meltingarfæra
E] Rannsókn á neðri hluta meltingarfæra
Mynd 3. Meltingarfœrarannsóknir sem gerðar hafa
verið á þeim 82 sjúklingum sem höfðu iðraólgu í
Egilsstaðalœknishéraði 1982.
iðraólgu er 45 á ári eða 8,2% samskipta
vegna meltingarsjúkdóma. Eins og greinir i
niðurstöðum eru geðsjúkdómar algengari
meðal iðraólgusjúklinga en í þýðinu í heild
og hjá viðmiðunarhópi. Tveir geðsjúkdómar
skera sig þar úr, en þeir eru taugaveiklun og
þunglyndi. Rúmlega helmingur iðra-
ólgusjúklinganna hafa geðsjúkdóm, en
það er nokkru minni tíðni en greint hefur
verið frá í öðrum athugunum (4, 5, 6).
Skýrist sá munur eflaust fyrst og fremst af
mismunandi sjúklingahópum. Gera má ráð
fyrir, að sjúklingar sem eru á snærum sér-
fræðinga séu að jafnaði með sjúkdóm, sem
er erfiðari viðfangs. Enda kemur í ljós, ef
teknir eru þeir sjúklingar sem oftast leita sér
læknishjálpar vegna þessa sjúkdóms, oftar
en tíu sinnum á sex ára tímabili, reynast 66%
þeirra hafa geðsjúkdóm.
Hér hefur verið sýnt fram á tengsl iðraólgu
og geðsjúkdóma. Þó erfitt verði að sanna að
þau tengsl afhjúpi mikilvægan þátt í tilurð
sjúkdómsins, hljóta læknar, sem við hann
fást að hafa þau tengsl í huga. Ekki til að
dæma sjúklinginn móðursjúkan af því að
ristilmyndin var eðlileg heldur til að átta sig
á vandamáli sjúklingsins í heild og hjálpa
honum á þeim grunni.
Sýnt hefur verið fram á gagnsemi sál-
lækningar í meðferð iðraólgu (10, 11), svo og
Iyfleysumeðferðar ásamt eftirliti (12). Við
túlkun niðurstaðna verður að hafa í huga að
eflaust fær verulegur fjöldi manna einkenni
iðraólgu án þess að leita læknis (13). Enginn
veit, hvert hlutfall geðsjúkdóma yrði meðal
sjúklinganna, ef hægt væri að telja þann hóp
með. Það sem þó skiptir máli er, að hjá þeim
sem leita til lækna vegna iðraólgu, eru
geðsjúkdómar algengari en hjá viðmiðun-
arhópi. Hjá þeim sjúklingum gæti sállæ-
kning ásamt notkun herpingslosandi Iyfja og
e.t.v. geðlyfja, verið rökrétt.
Eru tengsl iðraólgu og geðeinkenna á
annan veg en vísað er til hér á undan? Kann
að vera að geðsjúkdómar eða einkenni
þeirra komi í ljós eða myndist vegna lang-
varandi bagandi sjúkdóms?
Svarið er trúlega nei. Miðað við fjölda
læknissamskipta er þessi sjúkdómur að jafn-
aði ekki það bagandi. Um það bil helmingur
sjúklinganna hafði einungis skráð ein sam-
skipti við lækna sína vegna iðraólgu á sex ára
tímabili. Aðeins 17% eiga ein samskipti eða
fleiri á ári. Miðað við þessar upplýsingar er
erfitt að fullyrða að almennt sé sjúkdómur-
inn þrálátur, einungis helmingur sjúklingan-
na virðast hafa þrálátan sjúkdóm.
Hér hefur, eins og áður segir, verið litið
fram hjá þeim hópi fólks sem kann að fá
einkenni iðraólgu án þess að leita læknis, en
lögð áhersla á þann hóp sem leitar til heim-
ilislæknis. Bráðri iðraólgu má e.t.v. líkja við
hinn gamalkunna glímuskjálfta eða önnur
líkamleg einkenni fylgjandi tímabundnu
andlegu álagi, sem kannski er háð áhrifum
einhvers álagshormóns. Ef til vill er þráláta
formið fremur sjúkdómur í vöðvum og/eða
taugaboðun meltingarvegarins og því um tvo
sjúkdóma að ræða.
í Egilsstaðahópnum höfðu 40% sjúkling-
anna skráð efri meltingarvegseinkenni, sem
er eilítið lægra hlutfall en lýst er í athugun
Watson og félaga (14). Þar höfðu 51%
iðraólgusjúklinga slík einkenni, en 13% í
viðmiðunarhópi og 13% sjúklinga með vef-
ræna þarmasjúkdóma.