Læknablaðið - 15.03.1987, Blaðsíða 10

78
1987; 73: 78-82 LÆKNABLAÐIÐ
Friðbert Jónasson, Kristján Þórðarson
AUGNHAGUR 751 AUSTFIRÐINGS 43JA ÁRA OG
ELDRI Á ÁRUNUM 1980-1984
Könnun á gagnsemi staðlaðra lesgleraugna
ÚTDRÁTTUR
Greint er frá niðurstöðum úr skoðunum i
augnlækningaferðalögum til Eskifjarðar,
Reyðarfjarðar og Neskaupstaðar á árunum
1980-1984. Kannað var meðal annars sjónskerpa,
sjónlag og bil milli ljósopa. Frá 43ja ára aldri þarf
fólk gjarnan á lesgleraugum að halda. Þann
01.12.1982 voru íbúar á athugunarsvæðinu í þeim
aldurshópi 925 og var 751 þeirra skoðaður
(81,2*^0). Sjónlag var kannað hjá 730
einstaklingum eða 71,9% og bil milli ljósopa hjá
555 einstaklingum eða 60%.
Niðurstöðurnar eru notaðar til að meta gagnsemi
staðlaðra lesgleraugna. Vegna sjónlagsgalla gátu
32,1 % einstaklinga ekki notað stöðluð
lesgleraugu. Rúm 14% einstaklinga hafði bil milli
ljósopa sem var verulega annað en það sem í boði
var, þegar könnuð voru stöðluð lesgleraugu. Nær
helmingur skoðaðra hefði þvi ekki haft gagn af
eða haft mjög takmarkað gagn af þeim
gleraugum sem í boði voru. Augnskoðanir
samfara gleraugnamátun hafa haft í för með sér,
að ýmsir alvarlegir augnsjúkdómar finnast
snemma og það hefur flýtt fyrir meðferð og bætt
árangur meðferðar. Ef verulega drægi úr komu til
augnlækna eru því líkur á fjölgun innlagna á
sjúkrahús og aukinni tiðni blindu.
INNGANGUR
í þessari grein eru birtar niðurstöður úr
augnlækningaferðalögum, sem annar höfunda
(FJ) fór 1980-84. Farnar voru þrjár ferðir á ári og
fóru skoðanir fram á Eskifirði, Reyðarfirði og í
Neskaupstað, en auk íbúa þessara staða er í sömu
ferðum einnig skoðað fólk frá Mjóafirði,
Norðfjarðarhreppi og Helgustaðahreppi. íbúar
þessa svæðis voru þann 01.12.1982 samtals 3.678,
en í þessari grein verður fjallað um íbúa 43ja ára
og eldri, en þeir töldust vera 925 (1). Viðkomandi
einstaklingar leituðu augnlæknis af eigin hvötum
eða vegna ábendinga lækna á staðnum. Við
munum í þessari grein einkum fjalla um
sjónskerpu og sjónlag (refraction) með tilliti til
gagnsemi staðlaðra lesgleraugna sem seld hafa
verið í stórverslun í Reykjavik á síðustu árum. Því
eru aldursmörk höfð 43ja ára og eldri, en sá
aldurshópur þarf yfirleitt lesgleraugu.
EFNIVIÐUR, AÐFERÐIR OG
NIÐURSTÖÐUR
í ofannefndum hópi var skoðaður 751 maður eða
81,2% íbúa. Alls var sjónskerpan mæld hjá 751
einstaklingi eða öllum skoðuðum og er í greininni
alltaf átt við sjónskerpu með bestu glerjum.
Nothæf mæling á sjónlagi fékkst einu sinni eða
oftar á tímabilinu hjá 730 eða 78.9% íbúa í
þessum aldurshópi, sjá töfluna. Sjónlag er mælt í
ljósbrotseiningum (díoptríum), hér eftir kallað D,
en linsa með brennipunkt í 1 m fjarlægð er talin
hafa Ijósbrotsstyrkinn 1D. Hlutfall aldraðra er
hátt enda eru dvalar- og hjúkrunarheimili fyrir
aldraða í Neskaupstað og á Eskifirði. Sjónskerpa
var mæld með Snellen-sjónprófunartöflu með
staðlaðri lýsingu í 6 m fjarlægð.
Sjónskerpa. ÖIl augu: 6/6 eða betra á
Snellen-töflu telst eðlileg sjón. Mynd 1 sýnir
meðal annars fjölda skoðaðra einstaklinga, en
þar af eru skráðir með sjón < 6/60 sex
einstaklingar, sem misst höfðu annað augað, allt
karlmenn og höfðu allir misst augað af
slysförum. Sjónskerpa var athuguð í 10 ára
aldurshópum, en þar sem ekki var um marktækan
mun að ræða voru til einföldunar tveir yngstu
aldurshóparnir sameinaðir svo og tveir þeir elstu.
Áberandi er öfugt hlutfall aldurs og sjónskerpu,
þannig að innan við 20% skoðaðra augna í elsta
aldurshópnum hafa sjónskerpu > 6/6, um 60% í
miðhópnum, en yfir 90% í yngsta aldurshópnum.
Rúmlega 14% augna í elsta aldurshópnum hafa
sjónskerpu ^ 6/60, en um 2% i þeim yngsta
(mynd 1). Gerð verður grein fyrir þeim
sjúkdómum er valda sjóntapi í annarri grein.
Betri augu: Við flestöll störf er fullnægjandi að
hafa fulla sjón á öðru auga og því var sjónskerpa