Læknablaðið - 15.05.1987, Blaðsíða 11

LÆKNABLAÐIÐ
151
Langflest þessara brota voru það viðamikil, að
tveggja til þriggja aðgerðartegunda þurfti til við
meðferð þeirra.
Um 53% brota á kinnkjálka voru greind sem brot
á fremri hluta kinnkjálka (premaxilla), tanngarði
(processus alveolaris) eða brot annarrar hliðar
kinnkjálkans. Við flest þeirra brota var notuð vír-
og spangartenging á kinnkjálkann, svo og tenging
á milli hans og kjálka.
UMRÆÐA
Eins og fram hefur komið í fyrri grein (7) um
andlitsbeinbrot, þá varð umtalsverð aukning á
fjölda innlagðra sjúklinga með brot á kjálka á
tímabilinu 1970-1979, en sveiflur milli ára voru þó
mest áberandi. Það sama gildir reyndar um
miðandlitsbeinbrot, en mesta athygli vekur þó
fjöldi þeirra ár hvert miðað við brot á neðri
kjálka (7).
í flestum rannsóknum á tíðni og dreifingu
andlitsbeinbrota meðal annarra þjóða kemur í
Ijós umtalsvert lægra hlutfall miðandlitsbeinbrota
en hér er. Hlutfallstala þeirra sjúklinga hér á
landi, sem innlagðir eru vegna brota á
miðandlitsbeinum, borið saman við brot á neðri
kjálka, er 70% miðað við 55% í Nijmegen i
Hollandi og 46% frá Helsinki í Finnlandi, en í
samantekt frá Hollandi höfðu van Hoof og fleiri
fundið þar eina hæstu hlutfallstölu
miðandlitsbrota í Vestur-Evrópu (11). Þær
rannsóknir frá Hollandi og Finnlandi sem hér er
sagt frá, byggjast eins og sú íslenska á gögnum
yfir innlagða sjúklinga með andlitsbeinbrot. Fyrir
seinna stríð voru miðandlitsbrot sjaldgæf.
í samantekt yfir árin 1919-1948 fann Mallett, að
brot á neðri kjálka voru 20 sinnum algengari en
miðandlits- beinbrot (6). Eftir 1945 jókst fjöldi
þeirra, einkum kinnbeinsbrota, vegna aukinnar
tíðni slysa í umferð. Þetta kemur skýrt fram í
tveimur rannsóknum Rowe og Killey yfir árin
1945-1954 og 1955-1964, en í fyrri rannsókninni
voru 32,8% allra andlitsbeinbrota
miðandlitsbeinbrot, en 44% í hinni síðari vegna
aukinnar tiðni umferðarslysa (9). Að sömu
niðurstöðu komast Schuchardt og
samstarfsmenn, sem sýndu 25% hlutfallstíðni
miðandlitsbeinbrota á árunum 1946-1957 en 41%
árin þar á eftir (10). í þeirri rannsókn, sem hér
birtist virðist því hlutfall miðandlitsbrota á
íslandi all hátt (70%) (tafla VII).
Á sama tíma og miðandlitsbeinbrot víðast hvar í
Vestur-Evrópu eru á þessum árum að meiri hluta
til af völdum slysa í umferð, þá eru þættir eins og
Tafla VI. Tegundir brota á kinnkjálka.
Fjöldi
sjúklinga (%)
Brot á framkjálka (premaxilla) og
tanngarði (processus alveolaris) .... . 18 (28)
Le Fort I og II . 16 (25)
Le'Fort II . 10 (16)
Le Fort I . 9 (14)
Le Fort III . 4 (6)
Samsetningar af Le Fort I, II og III .. . 7 (11)
Samtals 64 (100)
Tafla VII. Samanburður á hlutfallsdreifingu
andlitsbeinbrota meðal innlagðra sjúklinga á íslandi, í
Hollandi og i Finnlandi.
Miðandlits- bcin Kjálki Kjálki og miðandlitsbein
ísland 1970-1979 64% 30% 6%
Holland 1960-1974(11) 44% 45% 11%
Finnland 1969-1975 (5). 32% 54% 14%
barsmíðar og fallslys helstu orsakavaldar hér.
Stór hópur fólks, eða 221 sjúklingur er innlagður
með einstæð kinnbeinsbrot. Þar að auki voru 76
sjúklingar brotnir samtímis á kinnbeinum og
öðrum andlitsbeinum, einu eða fleirum, eða
samtals 297 sjúklingar.
Einstæð nefbrot eru hins vegar um helmingi
færri, eða 122, enda er yfirgnæfandi meirihluti
slíkra brota meðhöndlaður án innlagnar á
sjúkrahús. Til dæmis að taka voru 665 nefbrot
röntgengreind á Borgarspítalanum á árunum
1971-1975, en innan við 10% þeirra voru
meðhöndluð með innlögn og skurðaðgerð á
sjúkrahúsi (2). Séu einstæð nefbrot tekin út úr því
uppgjöri sem hér birtist, þá eru sjúklingar með
miðandlitsbeinbrot samt 63% af þeim
heildarfjölda sem beinbrotnar í andliti.
Á það skal bent, að miðandlitsbeinbrot utan
nefbrota eru almennt þess eðlis, að þörf er
innlagnar á sjúkrahús og aðgerða í svæfingu.
Virðist lítill, ef nokkur munur vera á þeirri
ráðstöfun milli landa.
Með samanburði á niðurstöðum þessarar
rannsóknar og rannsóknar frá Röntgendeild
Borgarspítalans yfir árin 1971-1975 má komast
nærri um heildartíðni andlitsbeinbrota hér á
landi. Árið 1978 birtist í Læknablaðinu
samantekt yfir öll röntgengreind andlitsbeinbrot
sjúklinga, sem sendir voru frá slysadeild
Borgarspítalans vegna gruns um