Læknablaðið - 15.05.1987, Blaðsíða 14

154
1987; 73: 154-9 LÆKNABLAÐIÐ
Þórir V. Þórisson, Þorkell Guðbrandsson
ÁREYNSLUPRÓF Á ÞREKHJÓLI
INNGANGUR
Kransæðasjúkdómur er algengur og veldur
miklum heilsufarsvanda hér á landi. Einkenni
hans eru vel þekkt, einnig margbreytileiki.
Einkennin geta stundum verið óljós og villandi.
Sjúkdómsgreiningin byggir að mestu leyti á
sjúkrasögu. Skoðun og venjulegar rannsóknir
bæta þar einatt litlu við. Veigamikil viðbót á
síðari árum varðandi rannsóknir á sjúklingum
með kransæðasjúkdóm hefur verið áreynslupróf.
Með því hefur bæði verið reynt að staðfesta og
útiloka kransæðasjúkdóm. Hjartaöng (angina
pectoris) framkölluð með áreynslu er yfirleitt
merki þess að meiriháttar kransæð geti verið
verulega þrengd (1). Annar greinahöfunda (Þ.G.)
hefur frá því í október 1983 framkvæmt
áreynslupróf á þrekhjóli á
Fjórðungssjúkrahúsinu á Akureyri. Forvitni lék á
að vita hvaða árangur hefði náðst við þessi próf,
en áreynslupróf á þrekhjóli höfðu ekki verið gerð
áður á þessum slóðum.
AÐFERÐIR
Athugunin náði yfir tímabilið 01/10/1983 til
01/03/1985 eða samtals 17 mánuði. Prófaðir
voru 140 einstaklingar. Farið var í saumana á
öllum áreynsluprófum frá þessum tíma, farið yfir
sjúkraskrár og staðlaða útskrift á
áreynsluprófum. Ef upplýsingar vantaði var haft
samband við heimilislækna eða viðkomandi
einstaklinga til að fá nánari atriði sjúkrasögu,
upplýsingar um áhættuþætti með tilliti til
kransæðasjúkdóms og ábendingar fyrir prófið.
Áreynsluprófið fór þannig fram, að eftir stutt
viðtal og skoðun var tekið hvíldarhjartalínurit og
mældur hjartsláttarhraði og blóðþrýstingur.
Einstaklingur var síðan tengdur við hjartaskjá,
tólfleiðslu hjartalínurit og blóðþrýstingsmæli.
Hann sté síðan á hjólið, sem var af gerðinni
Dynavit Meditronic 40, með innbyggðri,
rafstýrðri bremsu sem ákvarðaði vinnuna í
wöttum. Hjólað var með jöfnum hraða og
Lyflækningadeild Fjórðungssjúkrahússins á Akureyri. Barst
23/10/1986. Samþykkt 03/02/1987.
mótstaða aukin í þrepum á sex mínútna fresti
samkvæmt fyrirfram ákveðnum staðli (2), sjá
mynd 1.
Blóðþrýstingur og hjartsláttarhraði voru mæld á
tveggja mínútna fresti. Stöðugt var fylgst með
hjartslætti á hjartaskjá og hjartalínurit skráð á
tveggja mínútna fresti og aukalega þegar þurfa
þótti. Einstaklingar voru óspart hvattir áfram og
reynt var að ná fram hámarksáreynslu þar sem
því varð við komið. Var í því sambandi tekið mið
af almennu ástandi þeirra og
hámarkshjartsláttarhraða samkvæmt töflu miðað
við aldur og kyn (3). Áreynsluprófinu var hætt ef
fram komu alvarleg einkenni og/eða alvarlegar
hjartalínuritsbreytingar. Prófniðurstaðan var
metin jafnóðum af prófanda:
a) Jákvætt próf með tilliti til kransæðasjúkdóms
voru þeir taldir hafa sem fengu brjóstverki við
áreynslu og/eða ST lækkun á hjartalínuriti
meðan á áreynslu stóð eða fljótlega á eftir.
Merki um kransæðasjúkdóm var talin ST
lækkun 1 mm eða meiri ef samfara voru
brjóstverkir eða 1,5 mm eða meiri án
brjóstverkja. Mæling ST lækkunar var gerð
0,08 sekúndum eftir lok QRS útslagsins.
b) Neikvætt próf höfðu þeir sem ekki voru taldir
hafa merki um kransæðasjúkdóm í prófinu.
c) Niðurstaða var talin óviss þegar mat var erfitt
af tæknilegum orsökum eða einkenni voru
óljós.
Við mat á niðurstöðu prófsins var einnig haft til
hliðsjónar áreynsluþol (4), púlssvörun og
blóðþrýstingssvörun (5).
Allir sem gengust undir áreynslupróf voru
flokkaðir með tilliti til kyns, aldurs, búsetu,
einkenna og ábendinga fyrir prófinu.
Milli 01/03 og 31/03 1986 var síðan gerð
eftirathugun á hópnum, en það var 12 til 30
mánuðum eftir að áreynsluprófið hafði farið
fram. Hringt var í alla einstaklingana og spurst
fyrir um einkenni með tilliti til
kransæðasjúkdóms á tímabilinu. Náðist við þessa
eftirathugun í 130 af 140 einstaklingum.