Læknablaðið - 15.05.1987, Blaðsíða 13

LÆKNABLAÐIÐ
153
látinna í umferð hér á landi, og bendir margt til
þess, að tíðni umferðarslysa á þessum aldri sé
hærri en víðast annars staðar (8).
Milli þrítugs og fertugs slást menn enn og brjóta
helst kinnbein. Á þessum aldri er farið að bera
meira á fallslysum.
Milli fertugs og fimmtugs fækkar slagsmálum og
líkamsárásum, en eru þó enn áhrifamesti
orsakavaldur andlitsbrota ásamt því, að fallslys
valda fjórðungi slysa í aldurshópnum og brjóta
helst kinnbein.
Milli fimmtugs og sextugs lægir loks öldu
slagsmála og barsmíða en þó þannig, að fallslys
og slagsmál valda 26% brota hvor orsakaþáttur
en umferðarslys valda 28% brota í
aldurshópnum, og helst brotnar kinnbein.
Eftir sextugsaldur er helsta orsökin fallslys og
afleiðingin kinnbeinsbrot.
íþróttaslys og vinnuslys ollu 10%
miðandlitsbeinbrota hvor þáttur. íþróttaslys, sem
oft voru afleiðing hestamennsku, ollu tíðast
kinnbeinsbrotum. Svo var einnig um vinnuslys.
Vinnuslys og umferðarslys voru þeir
orsakaþættir, sem helst ollu margbrotum í
andliti.
Það er eftirtektarvert, hve mörg fallslysin eru, en
helstu skýringar, sem sjúklingar gefa í sjúkrasögu
eru þær, að viðkomandi hafi dottið niður stiga,
hrasað á baðherbergisgólfi, gengið á vegg, hurð
o.s.frv. Rétt er að geta þess, að tæpur helmingur
þeirra sem brotnuðu við fall, viðurkenndu
áfengisnotkun fyrir slys. Athyglisvert er að um
40% þeirra, sem brotnuðu við fall voru konur, en
þær eru hinsvegar ekki nema 27% af öllum
hópnum.
Að stærstum hluta er skýringa á fjölda
miðandlitsbeinbrota hér á landi að leita til stórs
hóps sjúklinga, sem kinnbeins- og nefbrotnar af
völdum barsmíða og fallslysa af ýmsu tagi. Hins
vegar getur við skoðun sem þessa verið ákaflega
erfitt að fá nákvæma og sanna mynd af hinum
eiginlegu tildrögum, aðdraganda, Iíkamsmeiðinga
og fallslysa. Ofbeldi er víða umtalsverður
orsakaþáttur andlitsbeinbrota. Rannsóknir á
tildrögum slíkra slysa verða þó lítils virði nema að
mál séu skoðuð með nákvæmari skýrslutöku í
upphafi. Ákveðinn grunur um ofbeldi, þegar til
dæmis fallslys er skráð sem ástæða slyss, ætti því
að leiða til ítarlegri skoðunar allra málsatvika.
HEIMILDIR
1. Afzelius LE, Rosén C. Facial fractures. A Review
of 368 cases. Int J Oral Surg 1980; 9:25-32.
2. Brekkan Á, Björgvinsson E. Demographic
distribution and causes of diagnosed facial
fractures. The Icelandic Medical Journal 1978:
64/Suppl. 6: 81-7.
3. Lundin K, Rideil A, Sandberg N, öhman A. One
thousand maxillo-facial and related fractures at the
ENT-Clinic in Gothenburg. Acta Otolaryng 1973;
75: 359-61.
4. Lamberg MA. Maxillo-facial fractures. An
Epidemiological and clinical study on hospitalized
patients. Proc Finn Dent Soc 1978; 74: 113-35.
5. Lamberg MA. Site, type and causes of fractures in
the middle third of the facial skeleton. Proc Finn
Dent Soc. 1977; 73: 203-11.
6. Mallett SP. Fractures of the jaw. A survey of 2124
cases. J Am Dent Assoc 1950; 14: 657-73.
7. Ólafsson SH. Faraldsfræðileg rannsókn
andlitsbeinbrota sjúklinga vistaðra á þremur
sjúkrahúsum í Reykjavík árin 1970 til 1979. I. Brot
á kjálka. Læknablaðið 1984; 70: 54-62.
8. Ólafsson SH. Andlitsbeinbrot vegna umferðarslysa.
Tannlæknablaðið 1984; 2: 9-16.
9. Rowe NL., & Killey HC. Fractures of the facial
skeleton. The Williams and Wilkins Company.
Baltimore 1970: 857-76.
10. Schuchardt K, Schwenzer N, Rottke B, Lentrodt J.
Ursachen, Haufigkeit und Lokalisation der
Frakturen des Gesichtsschadels. Fortschr. Kiefer
und Gesichtschir 1966; 11: 1-6.
11. Van Hoof RF, Merkx CA, StekeÐlenburg EC. The
different patterns of fractures of the facial skeleton
in four European countries. Int J Oral Surg 1977; 6:
3-11.
12. Voss R. The aetiology of jaw fractures in
Norwegian patients. J Max-Fac Surg. 1982; 10:
146-8.