Læknablaðið - 15.12.1988, Side 9

LÆKNABLAÐIÐ
393
Yfirlið vegna hjartasjúkdóms voru 11, þar af
voru 7 karlar (63,6%). Meðalaldur í þessum hópi
var 63,7 ár og aldursdreifing 22-88 ára. Af
þessum 11 voru 9 yfirlið vegna
hjartsláttartruflunar. Af þeim höfðu 5 sjúkan
sínushnút. Einn hafði margvíslegar
hjartsláttartruflanir vegna hjartavöðvakvilla.
Tveir höfðu hjartsláttartruflun (gáttahraðtakt og
slegilshraðtakt) vegna hjartavöðvabólgu. Þetta
voru langyngstu sjúklingarnir í þessum hópi, 22
og 38 ára. Tveir þeirra sem féllu í yfirlið vegna
hjartasjúkdóms voru ekki með hjartsláttartruflun
heldur höfðu hindrun á flæði blóðs frá hjarta.
Annar þeirra hafði ofþykktarhjartasjúkdóm,
greindan með hjartaómun, hinn hafði
ósæðarþröng á háu stigi, metið með
hjartaþræðingu.
Table I. Classification of syncopal episodes according
to major causes.
Number of
Class patients °7o
Vasovagal/hyperventilation.............. 36 32
Defecation, micturition and tussive
syncopes............................. 11 10
Cardiovascular diseases................. 11 10
Orthostatic hypotension................. 23 20
Centrai nervous system diseases.......... 9 8
Metabolic causes......................... 3 3
Unknown causes.......................... 20 18
Table II. Diagnostic investigations performed to
identify the underlying cause of syncope.
Investigation Number
History and physical examination........... 113
Blood count and basic chemistries ......... 113
Electrocardiogram.......................... 113
24 hour Holter monitoring................... 43
Ultrasound of the heart .................... 10
Exercise test................................ 8
CT of the head.............................. 17
Electroencephalogram........................ 13
Table III. Investigations that most often exposed the
underlying cause of syncopal episode.
Number of
Indentifying investigation patients
History and physical examination......... 76
Blood count and basic chemistries......... 3
24 hour Holter monitoring and cardiac
monitoring............................. 8
Electrocardiogram ........................ 0
Other..................................... 6
Total 93
Blóðþrýstingsfall í standandi stöðu var orsök
fyrir yfirliði hjá 23 einstaklingum. Þar af voru 11
(47,8%) konur. Meðalaldur þessa hóps var 64,8
ár og aldursbil 26-88 ára. Einungis einn þeirra,
reyndar sá langyngsti, notaði engin lyf. Allir hinir
22 voru á lyfjum sem lækka blóðþrýsting, annað
hvort sem aðal- eða aukaverkun. Algengast var
að um væri að ræða þvagræsilyf og betablokkara
notuð saman. í ljós kom að 7 sjúklingar voru á
lyfjum, eingöngu til þess að meðhöndla
háþrýsting. Eitt yfirlið kom í beinu framhaldi af
fyrstu inntöku á lyfinu Prazosinum. Fimm
sjúklingar féllu í yfirlið í framhaldi af inntöku
nítróglyseríntaflna. Þrír sjúklingar voru á
geðlyfjum Einn var á lyfjameðferð við
Parkinsonsjúkdómi.
Sjúkdómar í miðtaugakerfi voru orsök yfirliðs í 9
tilvikum. Þar af reyndust 8 hafa fengið krampa
og höfðu þeir ekki fyrri sögu um krampakast. í
tveimur tilvikum fundust ákveðnar orsakir fyrir
krampanum, heilaæxli í öðru og í hinu meinvarp
í heila frá magaæxli. Einn sjúklingur féll í yfirlið
vegna blóðtappa í heilaæð. Þeir sjúklingar sem
höfðu sögu um fyrri krampa eða krampakast séð
af öðrum eru ekki taldir með í þessari rannsókn.
Hjá 20 (17,7%) einstaklingum tókst ekki að finna
orsök yfirliðs þrátt fyrir ítarlega leit. Meðalaldur
þessa hóps var 61 ár.
í töflu II er listi yfir þær rannsóknir sem helst
voru notaðar til að finna orsök yfirliðs.
í töflu III sést hvaða atriði skiptu sköpum við
sjúkdómsgreiningu hjá þeim 93 einstaklingum þar
sem orsök yfirliðs fannst. Vekur þar athygli að
sjúkrasaga og skoðun bera af sem
rannsóknaraðferðir.
UMRÆÐA
Á rannsóknartímanum voru 113 yfirlið greind eða
að meðaltali tvö yfirlið á viku. Þetta staðfestir
einungis að yfirlið eru algengt vandamál, jafnt
hér á Borgarspítala sem á öðrum sjúkrahúsum
sem reka slysadeild (7). Þó er vel þekkt að ekki
leita næstum allir, sem falla í yfirlið, læknis.
Samanburður á orsökum yfirliða leiddi í ljós að
skreyjutaugarerting var algengust. í þeim hópi er
yfirleitt yngra fólk og var meðalaldur þess 39,6 ár
og greinilega lægri en meðalaldur heildarinnar
(52,9 ár). Skreyjutaugarerting er vel þekkt sem
algengasta orsök yfirliða í ungu fólki (8). Ellefu
sjúklingar féllu í yfirlið vegna viðbragðs í
skreyjutaug, framkallað af ýmsum athöfnum, svo
sem að rembast við hægðir, þvaglát eða hósta og