Læknablaðið - 15.12.1990, Blaðsíða 8

486
LÆKNABLAÐIÐ
sýklategunda sem algengastar reyndust. Næmi,
sértæki, jákvætt og neikvætt forspárgildi
þessara tengsla eru sýnd í töfiu III.
UMRÆÐA
Algengustu sýkingavaldar skútabólgu í þessum
tveimur rannsóknum voru S. pneumoniae
(31%) og H. influenzae (23%) og eru þær
niðurstöður hliðstæðar þeim, sem komið hafa
fram í sambærilegum erlendum rannsóknum
(5-7).
S. milleri greindist í kjálkaholum 10 sjúklinga
eða í 9% tilfella. Lét sá sýkill fremur illa
undan meðferð og ræktaðist frá kjálkaholu hjá
fjórum af átta sjúklingum þar sem sýni voru
tekin til ræktunar í lok meðferðar (rannsókn
II). Skýring þessa er ef til vill sú, að breytilegt
næmi S. milleri fyrir tetracýklínum er þekkt
(12) og hluti sjúklinga í rannsókn II var
einmitt meðhöndlaður með doxýcýklín.
Aðeins einn stofn (4%) H. influenzae myndaði
/3-lactamasa. Er það mun lægra hlutfall
en fannst meðal H. influenzae stofna í
nýlegri rannsókn, sem gerð var hér á landi, á
sýkingavöldum í miðeymabólgum bama (13).
Þar framleiddu 28% stofnanna /3-lactamasa. Er
þetta í samræmi við fyrri athuganir hérlendis,
sem leitt hafa í ljós að hlutfall H. influenzae
sem framleiðir /3-lactamasa er mun hærra í
sýnum frá bömum en fullorðum (14).
Báðir B. catarrhalis stofnanna og 12 af 13
S. aureus stofnunum mynduðu hins vegar
/3-lactamasa. I rannsókn I var einn stofn
S. pneumoniae ónæmur fyrir erýtrómýcíni.
Þegar sú rannsókn var gerð var ekki venja að
athuga næmi pneumókokka fyrir penicillíni.
Frá árslokum 1988 fram til miðs árs 1990
höfðu hins vegar greinst hér á landi rúmlega
þnr tugir pneumókokka með litlu eða engu
næmi fyrir penicillíni og hafa sumir þeirra
verið fjölónæmir (15).
Jákvætt forspárgildi nefstroks í þessari
rannsókn var umtalsvert eða 84%, þegar
litið er til allra stofna í heild. Ef litið er til
algengustu sjúkdómsvaldanna í skútabólgum,
þá var jákvætt forspárgildi fyrir 5. pneumoniae
95% og næmi 83%, en þar var um að ræða 23
sýni, sem höfðu þann sýkil í kjálkaholu. Fyrir
H. influenzae reyndist jákvætt forspárgildi
86%, en næmi aðeins 60%, en hins vegar óx
sá sýkill aðeins úr 10 kjálkaholum. Er hér um
Tafla III. Næmi (sensitvity), sértæki (specificity),
jákvæö og neikvæö forspárgildi tengsla sýkils í nefi
viö tilvist sama sýkils í kjálkaholu (rannsókn II).
Næmi % Sértæki % Jákvætt forspárg. % Neikvætt forspárg. %
Allir . (82) (77) (84) (74)
S. pneumoniae ... • (83) (98) (95) (93)
H. influenzae • (60) (98) (86) (94)
að ræða hærra jákvætt forspárgildi en í fyrri
rannsóknum (8,9) og virðist nefræktun geta
verið til gagns við orsakagreiningu skútabólgu
skv. þessum niðurstöðum. í áðumefndri
hérlendri athugun á miðeymabólgu barna var
jákvætt forspárgildi nefkoksræktunar um orsök
þess sjúkdóms hins vegar lítið og gagnslaust
03).
Ef litið er til annnarra sýkla en fyrr voru
nefndir má nefna, að minnst forspárgildi hafði
að tinna S. aureus eða B. catarrhalis í nefi hjá
sjúklingum með skútabólgu. í alls 10 tilvikum
(5+5) fundust þessir sýklar í nefi en ekki í
kjálkaholum.
Algengustu orsakir skútabólgu í rannsókn
þessari vom sem áður segir S. pneumoniae
og H. influenzae. Með það í huga virðist
kjörmeðferð sjúkdómsins vera lyf úr flokki
amínópenicillína (ampicillín og skyld lyf).
Hjá mjög veikum sjúklingum verður þó að
hafa allnokkra tíðni stofna sem framleiða
/?-lactamasa (14%) í huga og koma þar til
álita sem upphafsmeðferð lyf á borð við
trímetóprím-súlfametoxazól (Bactrim®,
Primazol®, Septrin®, Sulfotrim®) eða
amoxicillín-clavúlanat (Augmentin®).
ÞAKKIR
Daníel Guðnasyni, Guðmundi Sverrissyni,
Hannesi Hjartarsyni, Olafi Bjamasyni og Páli
M. Stefánssyni læknum eru þökkuð samvinna
við rannsóknina. Starfsfólki háls-,
nef- og eymadeildar Borgarspítala er
þökkuð aðstoð við öflun sýna og starfsfólki
sýklarannsóknadeildar Borgarspítala
eru þökkuð störf við greiningu þeirra.
Lyfjaframleiðendunum Astra Lakemedel
AB, Södertálje, Svíþjóð og Eli Lilly &
Co., Kastrup, Danmörku og umboðsaðila
þeirra á Islandi, Pharmaco hf., Garðabæ, eru
ennfremur þökkuð samvinna við framkvæmd
rannsóknarinnar.