Læknablaðið - 15.12.1990, Blaðsíða 48

516
LÆKNABLAÐIÐ
hafa skilvitlega truflun. Sjúklingar með rugl eru oftast
mjög veikir og þurfa sérstaka aðgæslu.
ÁHÆTTUPÆTTIR, KRANSÆÐASJÚKDÓMAR OG
ÆVILÍKUR Á ÍSLANDI
I samvinnu við Dr. J. Dowd fyrrum yfirmann
tölfræðideildar WHO í Genf voru reiknaðar út ævilíkur
30 ára íslenskra karla ef tækist að Iækka kólesteról
í serum um 10 mg %, diastoliskan blóðþrýsting
um 5 mm Hg og að draga úr reykingartíðni um
helming. Niðurstöður eru, að ná má allt að hálfs árs
lengingu á meðalævi vegna hjarta- og æðasjúkdóma
við framangreinda lækkun á kólesteróli en ekki
marktækum breytingum á heildardánartíðni. Við lækkun
á blóðþrýstingi, reykingatíðni ásamt kólesteróli mátti
ná allt að eins og hálfs árs til tveggja ár lengingu
á meðalævi. Þessar niðurstöður breyta því ekki að
meðal karla og kvenna með mjög hœkkað kólesteról í
blóði má ná allt að tveggja ára ævilengingu með 20%
lækkun á kólesteróli. Fleiri rannsóknir benda til svipaðra
niðurstaðna. Athyglisvert er að við athugun á dánartíðni
34-78 ára karla er tóku þátt í hóprannsókn Hjartavemdar
á ámnum 1968-1985 virtist hátt kólesteról ekki vera
verulegur áhættuþáttur meðal þeirra er aldrei höfðu
reykt. Þessar niðurstöður stangast á við ýmsar erlendar
athuganir. Athyglisvert er að í 29-landa rannsóknum
WHO (Monica-rannsókninni) hefur komið í ljós að
skortur á E vítamíni (tocopherol) virðist vera mun
meiri áhættuþáttur kransæðasjúkdóms en kólesteról. Enn
skortir mikið á þekkingu okkar á áhættuþáttum fyrir
kransæðasjúkóma.
GREINING MISMUNANDI TEGUNDA HUMAN
PAPILLOMA VIRUS (HPV) í SÝNUM FRÁ
KYNFÆRUM KARLA OG KVENNA
Bjarni A. Agnarsson, Kristrún Benediktsdóttir, Kristrún
Óiafsdóttir. Rannsóknastofa Háskólans í meinafrœði.
Condyloma sýkingar, sem orsakast af HPV, eru algengir
kynsjúkdómar. Sýkingar vegna HPV tegundanna 16,
18, 31 og 35 hafa verið tengdar myndun dysplasiu
(forstigsbreytingar krabbameins) og krabbameins á
kynfæmm karla og kvenna, en aðrar tegundir HPV
(einkum 6 og 11) virðast lítt eða ekki tengjast dysplasiu
og krabbameini. Tilgangur rannsóknar þessarar er að
athuga hvaða tegundir HPV valdi sýkingum á kynfæmm
í íslenskum sjúklingum.
Athuguð vom 110 sýni (úr 90 einstaklingum) frá cervix,
vagina, vulva og penis, sem öll bámst til vefjagreiningar
á Rannsóknastofu Háskólans í janúar og febrúar
1989. Notuð var in-situ hybridization (ISH) tækni og
vefjasneiðar sem höfðu verið steyptar í paraffín. Við
rannsóknina vom notaðir bíótínmerktir DNA þreifarar
(probes) gegn HPV 6/11; 16/18; og 31/35/51 (Enzo
Diagnostics). Samkvæmt hefðbundinni smásjárrannsókn
mátti flokka sýnin í tvo hópa, þ.e. annars vegar sýni
með vefjafræðileg teikn um condyloma (HPV sýkingu)
og/eða dysplasiu og hins vegar »eðlileg«-sýni. Úr
fyrmefnda flokknum vom 96 sýni. Með ISH fannst mest
jákvæði fyrir HPV í cervix (26 af 60 sýnum eða 45%);
í vulva vom tvö af 21 sýni jákvæð (9%); í vagina var
eitt af fimm sýnum jákvætt; öll tíu sýni frá penis vom
neikvæð. Öll »eðlilegu« sýnin, 14 talsins, vom neikvæð
fyrir öllum þreifumm. Jákvæði fyrir HPV 6/11 var í
fjórum sýnum; fyrir HPV 16/18 í 15 sýnum; og fyrir
HPV 31/35/51 í átta sýnum. HPV 6/11 fannst aðeins
í condylomata án teljandi dysplasiu en HPV 16/18 og
31/35/51 fundust einkum í condylomata með dysplasiu á
meðalháu eða háu stigi.
Þessar niðurstöður benda til þess að HPV af
tegundunum 6/11; 16/18; og 31/35/51 valdi allar
sýkingum hér á landi. Fylgni forstigsbreytinga
krabbameins í cervix, vagina og vulva við ákveðnar
tegundir HPV sýkinga virðist svipuð hér á landi og lýst
hefur verið annars staðar.
ERFÐAÞÆTTIR í MEÐGÖNGUEITRUN OG
FÆÐINGARKRÖMPUM
Reynir Arngrímsson, Steingrímur Björnsson, JJ. Walker,
Reynir T. Geirsson, Gunnlaugur Snœdal. Kvennadeild
Landspítalans, University Department of Obstetrics and
Gynaecology, Royal Infirmary, Glasgow.
Meðgöngueitmn (pre-eclampsi) og fæðingarkrampar
(eclampsi) virðast vera fjölskyldubundnir sjúkdómar og
gætu erfst sem eingena erfðagalli. Til að kanna þessa
tilgátu vom allar fæðingarskýrslur á fæðingardeild
Landspítalans á ámnum 1931-1947 athugaðar. I
úrtakshóp vom valdar konur sem höfðu krampa í
fæðingu eða slæma meðgöngueitrun (>160/110 mm
Hg eða >160/110 og prótín í þvagi). Haft var samband
við þær úrtakskonur sem vom á lífi. Afdrif afkomenda
þeirra í meðgöngum og fæðingum var athugað, með
leit í þjóðskrám og fæðingaskýrslum. Skráð vom
blóðþrýstingsgildi og prótín í þvagi og flokkað eftir
stigi sjúkdómsins.
Af 7453 fæðingum vom 44 konur með fæðingarkrampa
og 112 konur með slæma meðgöngueitmn (2.1%)
I tveimur þriðju tilfella var um fmmbyrju að ræða
(n=105) og þar af tókst að rekja 90 ættir ásamt 7 af
15 ættum fjölbyrja með fæðingarkrampa. Ættir með
tveimur kynslóðum sem höfðu eignast böm vom 51 og
með þremur kynslóðum 46. Tíðni á meðgöngueitrun
(>140/90 og prótín í þvagi) meðal dætra var 25% en
tengdadætra 12.6% (p<0,01; borið saman við konur með
eðlilegan blóðþrýsting). Sonar- og dótturdætur þeirra
höfðu svipaða tíðni og dætur (26.7%). Tengdadætur
bama úrtakskvennanna höfðu sömu tíðni og tengdadætur
úrtakskvennanna (12.8%). í 37% fjölskyldnanna var að
minnsta kosti ein dóttir með sjúkdóminn en í 19% var
að minnsta kosti ein tengdadóttir. í næstu kynslóð á eftir
var að minnsta kosti ein sonar- eða dótturdóttir með
sjúkdóminn í 39% fjölskyldna en samsvarandi tala fyrir
tengdadætur í þeirri kynslóð er 16%.
Niðurstöður þessarar athugunar geta stutt tilgátu um
ríkjandi erfðir með 50% sýnd (autosomal dominant
inheritance with 50% penetrance) sem erfist bæði í
gegnum karl- og kvenlegg.
ÁRANGUR AF KEMBILEIT AÐ SÁRASÓTT í
ÞUNGUN
Alexander K. Smárason, Reynir Tómas Geirsson,
Jón Hjaltalín Ólafsson, Ólafur Steingrímsson.
Kvennadeild Landspítaians, húð- og kynsjúkdómadeild
Heilsuverndarstöðvar Reykjavíkur, Rannsóknastofa
Háskólans í sýklafrœði.
Sárasóttarsýking á meðgöngu getur valdið fésturlátum,
andvana fæðingum og meðfæddri sárasótt, með