Læknablaðið - 15.03.1991, Blaðsíða 5

LÆKNABLAÐIÐ 1991; 77: 91-6.
91
Vilhjálmur Rafnsson, Hólmfríöur Gunnarsdóttir, Soffía G. Jóhannesdóttir
HÚSASÓTT: KÖNNUN Á LÍÐAN FÓLKS Á 10
VINNUSTÖÐUM
ÚTDRÁTTUR
Þversniðsathugun á fyrirbærinu húsasótt (sick
building syndrome) var gerð meðal fólks í
átta húsum, en á 10 vinnustöðum. Notaður
var spumingalisti sem ýmist var sendur fólki
í pósti eða lagður fyrir það á vinnustaðnum.
Athuganimar voru ýmist gerðar að beiðni,
vegna kvartana fólks um vanlíðan, eða að
frumkvæði rannsakenda sjálfra.
I húsum sem loftræst voru um glugga og dyr
og þar sem ekki voru neinir rakagjafar fann
fólk fyrir minnstum óþægindum. I húsum sem
voru með vélrænni loftræstingu og öll með
rakagjöf, utan eitt, hafði fólk meiri einkenni
en í gluggaloftræstu húsunum hvort sem litið
var eingöngu á þau hús sem athuguð voru að
beiðni, vegna kvartana, eða hin sem athuguð
voru til samanburðar. Tíðni augneinkenna var
til dæmis 17.1% í gluggaloftræstu húsunum
en frá 28.2-66.3% í húsum með vélrænni
loftræstingu. Samsvarandi tölur vegna
óþæginda í nefi voru 10.5% í gluggaloftræstu
húsunum á móti 19.2-60.7% í þeim vélrænt
loftræstu. I gluggaloftræstum húsum kvörtuðu
13.3% undan óeðlilegri þreytu, en tíðni slíkra
kvartana var 19.2-53.6% í hinum húsunum
og samsvarandi tölur vegna höfuðverks
voru 11.4% á móti 21.2-51.7%. Athugun á
fellimótefnum, sem var gerð í fimnt húsum,
benti ekki til að einkenni fólks mætti rekja til
mengunar örvera úr rakagjöfum.
Heilsusamlegustu húsin virðast vera þau sem
loftræst eru með opnanlegum gluggum, þar
sem hvorki er vélræn endumýting loftsins né
rakagjöf.
INNGANGUR
Talað er um vandahús (problem buildings)
sem almennt hugtak yfir byggingar, þar sem
kvartað er um óþægindi og vanlíðan og fólkið
Frá Vinnuettirliti ríkisins, atvinr.usjúkdómadeild. Fyrirspurnir,
bréfaskipti: Vilhjálmur Rafnsson.
sem þar dvelst kennir húsnæðinu um (1).
Þessum húsum má skipta í þrjá aðalflokka.
í fyrsta lagi eru hús þar sem fólk hefur
ákveðið mynstur af einkennum. Þetta er kallað
húsasótt eða »sick building syndrome« (2-8).
Húsasótt var áður fyrr iðulega rakin til hóp-
fmyndunarveiki (mass psychogenic illness)
(9) en er nú talin af óþekktum orsökum. I
öðru lagi eru veikindi sem tengjast húsum
en hafa ákveðnar þekktar orsakir, svo sem
ofnæmissjúkdómar (10-15), smitsjúkdómar
(16,17) og kvartanir sem tengjast sérstakri
mengun (4,18-20). I þriðja flokknum eru
sjúkdómar með löngum huliðstíma, en þá
verður fólk fyrir mengun innanhúss án þess
að verða hennar vart, og ekki er hægt að gera
sér grein fyrir menguninni nema gerðar séu
sérstakar mælingar.
Hér verður fyrst og fremst fjallað um húsasótt
og rannsóknin er þversniðsathugun á líðan
fólks á 10 vinnustöðum.
EFNI OG AÐFERÐIR
Á undanfömum árum hefur verið leitað
til Vinnueftirlits ríkisins og beðið um
ráðleggingar vegna vanlíðunar fólks í húsum
þar sem ekki fer fram iðnaðarframleiðsla.
Stundum hafa verið gefin almenn ráð til
lausnar en í öðrum tilvikum athugað hvers
eðlis kvartanir eru. Spumingalistar voru ýmist
lagðir fyrir fólkið á vinnustaðnum og safnað
þar saman eða sendir heim til fólks.
Spurt var um einkenni í augum, nefi,
öndunarfærum, höfuðverk, hita, hroll, þreytu
og húðeinkenni sem kæmu í vinnunni.
Rakagjafar voru á sjö vinnustöðum. Á
fimm vinnustöðum var athugað hvort fólk
hefði myndað fellimótefni gegn örverum
frá rakagjöfum. Þessar rannsóknir voru
gerðar við Allergologisk Laboratorium A/S
í Kaupmannahöfn með gagnmótefna rafdrætti
í agarhlaupi (21,22).