Læknablaðið - 15.03.1991, Blaðsíða 49

LÆKNABLAÐIÐ
125
sjúklinga hans á því tímabili, sem hann fór í
ferðalögin. A þessum ferðalögum fann hann
175 nýja glákusjúklinga. Eru þeir um sjö
af hundraði þeirra sjúklinga, sem til hans
leituðu á ferðalögunum. Fór hann ætíð með
strandferðaskipum og dvaldist stundum nokkra
daga eða vikur á sama stað. Heildartala
augnsjúklinga Bjöms frá miðju sumri 1892
til 12. október 1909 er um 11.112, en af þeim
eru 439 einstaklingar með gláku eða tæplega
fjórir af hundraði sjúklinga hans.
Eftir að Bjöm flyst til Reykjavíkur kennir
hann augnlækningar við Læknaskólann og er
jafnframt prófdómari. Er hann fyrsti kennarinn
í augnsjúkdómum hér á landi, en Andrés
Fjeldsted, augnlæknir var næstur. Ekki er
vitað hvemig kennslunni var háttað, en í
reglugerð handa Læknaskólanum í Reykjavík
frá 1899 segir, að lærisveinar skuli að minnsta
kosti í tvö skólamisseri hafa sótt augnklínik.
Sama árið og Björn sest að í höfuðstaðnum
gerir Guðmundur Magnússon þá nýskipaður
kennari við Læknaskólann fyrsta holskurð
sinn við sullaveiki í Reykjavík. Er hann var
héraðslæknir, hafði hann gert fimm sullskurði
á Sauðárkróki. Bjöm aðstoðaði Guðmund
Magnússon við marga meiriháttar skurði.
Sendi Guðmundur stundum sjúklinga til
augnlæknisins vegna greiningar sjúkdóma,
einkum þar sem vænta mátti einkenna frá
augum, til dæmis ef grunur lék á heilaæxli.
Bjöm Olafsson var ekki aðeins
augnskurðlæknir, heldur gat hann líka brugðið
fyrir sig almennum skurðlækningum, enda
vanur að aðstoða mikilhæfan skurðlækni.
Sumarið 1898 gerði Bjöm holskurð til sulls
með Volkmannsaðferð á dreng í Stykkishólmi.
Var hann þá staddur hjá Davíð Scheving-
Thorsteinsson, er þar var héraðslæknir. Tókst
aðgerðin með ágætum. Þessi sullskurður og
fyrmefndar lýtaaðgerðir og skinnflutningur
sýna alhliða hæfni Bjöms sem skurðlæknis.
Er hillir undir nýja spítalabyggingu í
Reykjavík í túni Landakots og þar með
bætta aðstöðu til lækninga og þá einkum
skurðlækninga, fara þeir Guðmundur
Magnússon og Bjöm Olafsson saman
námsför til útlanda haustið 1901. Voru þeir
félagar þremenningar að frændsemi og mikil
vinátta þeirra á milli. Leggja þeir leið sína
til Edinborgar, Glasgow, Lundúna, Berlínar,
Breslau og Kaupmannahafnar og komu heim
í mars 1902, um svipað leyti og homsteinn er
lagður að nýrri spítalabyggingu á Landakoti.
Er St. Jósefsspítalinn tekur til starfa á
morgni þessarar aldar verða þáttaskil í sögu
læknisfræðinnar hér á landi, en fullur skriður
var þó kominn á þá byltingu er átti sér
stað í handlækningum nokkrum árum áður.
Landakot verður höfuðsetur vísindalegrar
læknisfræði og nú fyrst er kleift að leggja í
ýmsar þær læknisaðgerðir, er áður var torvelt
að framkvæma. Verkleg kennsla læknanema
flyst þangað og þar taka til starfa þeir læknar,
er gátu sér bestan orðstír í byrjun aldarinnar
vegna lærdóms og hæfni. Hinir fyrstu
voru Guðmundur Bjömsson, Guðmundur
Magnússon og Bjöm Ólafsson. Arið 1905
bætast þeir Sigurður Magnússon og Sæmundur
Bjamhéðinsson í hópinn. Matthías Einarsson
byrjar 1906 og Guðmundur Hannesson árið
1907.
Björn leggur fyrsta sjúkling sinn inn á
spítalann 9. nóvember 1902, en fyrsta
sjúklinginn bar að garði 1. september þetta
sama haust. Bjöm gerði margar stóraðgerðir á
Landakoti þau sjö ár, sem hann starfaði þar.
Er þeim lýst í einkasjúkraskrám hans, því í
sjúkraskrám Landakotsspítala er ekki getið um
sjúkdómsgreiningu og meðferð fyrr en árið
1908. Mun ekki verða sagt frá þeim aðgerðum
hér, en um merkilegt brautryðjandastarf var
þar að ræða við hliðina á þeim læknum, sem
hæst bar um aldamótin.
I fimm ár, 1905-1909, lagði Bjöm einnig
sjúklinga sína inn á Franska spítalann, en þeir
voru fáir. Þrátt fyrir spítalaaðstöðu, eftir að
St. Jósefsspítalinn tók til starfa, gerði Bjöm
enn æði margar af aðgerðum sínum heima hjá
sjúklingum. Hann var vanur að gera aðgerðir
við frumstæðar aðstæður og hélt því áfram
þótt sjúkrahús risi upp. Ein aðalástæðan fyrir
því var sennilega sú, að efnahagur fólks leyfði
því ekki að leggjast inn á spítala, enda er
áberandi hvað sjúklingar eru fljótt útskrifaðir,
jafnvel eftir stóraðgerðir. Daggjöldin fyrstu
árin á Landakoti voru kr. 1.50 á dag og þóttu
miklir peningar í þá daga.
Bjöm Ólafsson hlaut heiður af lækningum
sínum, hæfni og mannkostum, en ritsmíðar
hans eru litlar af vöxtum. í tímaritinu Eir,
sem var ársfjórðungsrit handa alþýðu um