Læknablaðið - 15.03.1991, Síða 48

124
LÆKNABLAÐIÐ
á landi og átti eftir að gjörbreyta horfuni
glákusjúklinga. Fyrir þann tíma voru flestir,
sem fengu þennan sjúkdóm, dæmdir fyrr
eða síðar að sitja í myrkri, það sem eftir
var ævinnar. Með tilkomu veituskurðanna
var í flestum tilfellum hægt að stöðva þróun
sjúkdómsins og þá einkum, ef hann fannst
áður en verulegur skaði var orðinn.
Þessar breyttu aðstæður vorið 1909 gera
það að verkum að glákusjúklingum Bjöms
fjölgar óðum, er greiningin verður auðveldari
og glákuaðgerðum hans stórfjölgar, þá fáu
mánuði, sem hann á eftir ólifaða. Hann sér
fljótt að hér er um aðgerð að ræða, sem gefur
glákusjúklingum fyrirheit um bjartari framtíð
og er ánægður með árangurinn eins og kernur
fram í minningargrein að honum látnum.
Þar segir: »Hann var sístaifandi við sína
vísindagrein og hefur aldrei verið eins glaður
og ánœgður með árangurinn af starfi sínu
og nú þetta síðasta ár. Hafði hann tekið upp
aðgerð, sem nýlega erfundin, til þess að bœta
mönnum augnsjúkdóm þann er á lœknamáli er
nefndur glaucoma og sem er mjög algengur
hér á landi og alltaf orsakar blindu. Tók hann
þegar með brennandi áhuga að fást við þessa
aðgerð og hefur nú seinasta árið lceknað augu
margra með uppskurði, sem áður voru taldir
ólœknandi«.
I minningargrein í Oðni stendur ennfremur:
»Síðasta árið sem Björn lifði hafði hann
tekið upp nýja aðferð, sem upp varfundin af
norskum lœkni, við einn af hinum hœttulegustu
og erfiðustu augnsjúkdómum, starblindunnar
(glaucoma) og gefst sú aðferð vel«.
í ársbyrjun 1894 sest Bjöm að í Reykjavík
og fæst nær eingöngu við augnlækningar
eftir það. A þessu tímabili var ekki hægt
að stunda lækningar hér á landi, nema fyrir
embættislækna eða hljóta til þess opinberan
styrk. Alþingi veitti Bimi 2000 króna ársstyrk
til þess að hann gæti flust til Reykjavíkur og
gefið sig allan að augnlækningum. »Gekk það
fullörðugt, en tókst þó, mest fyrir harðfylgi
Isafoldar«, segir Sigurður Hjörleifsson, læknir
er þá var ritstjóri Norðurlands. Hélt Bjöm
þessum styrk meðan hann lifði. Skilyrði fyrir
styrknum var, að hann hefði á hendi kennslu
í augnsjúkdómum við Læknaskólann og
ferðaðist á sumrin með strandferðaskipunum
kringum landið til þess að almenningur ætti
sem hægast með að ná til hans. í blaðinu
Fjallkonan 17. janúar 1894 birtist eftirfarandi
fréttapistill: »Björn Olafsson, augnlœknir,
sem hefir verið aukalœknir á Akranesi, hefir
nú sest að hér í bcenum, samkvœmt gerðum
alþingis, og munu allir kunna þinginu þökk
fyrir, því hér er hann miklu betur settur.
Til hans sœkja sjóndaprir og blindir menn
víðsvegar af landinu, og hefir hann lœknað
marga að meira eða minna leyti, og gert ekki
allfáa alblinda menn heilskyggna, er sumir
hafa verið gamalmenni. Síðast lœknaði hann
þannig í sumar fjóra alblinda menn.«
Er fyrsti augnlæknirinn sest að í Reykjavík
er höfuðstaðurinn aðeins sjávarþorp. íbúatala
bæjarins í árslok 1890 var 3886, árið 1900
voru bæjarbúar 6682 og í árslok árið 1910 var
íbúatala bæjarins kominn upp í 11.600. Til
samanburðar skal þess getið að árið 1890 var
íbúatala landsins 70.927. Við manntalið 1901
var tala landsmanna 78.470 og árið 1910 voru
landsmenn 85.183.
Þegar Bjöm Olafsson hóf störf í
höfuðstaðnum 8. janúar 1894 var Schierbeck
landlæknir, en hann fór alfarinn utan í
byrjun júlímánaðar sama ár. Dr. Jónassen
var þá skipaður landlæknir og forstöðumaður
Læknaskólans í stað Schierbecks, sem hafði
fengið veitingu fyrir stiftslæknisembætti á
Norður-Sjálandi. Var Guðmundur Bjömsson
settur héraðslæknir í Reykjavík, er Jónassen
varð landlæknir.
Þegar Björn Olafsson kemur til Reykjavíkur
er Tómas Hallgrímsson, læknaskólakennari
nýlátinn (24. des. 1893), en Guðmundur
Magnússon héraðslæknir flyst til Reykjavíkur
um svipað leyti og gerist kennari (dósent) við
Læknaskólann. Með framangreindum læknum
starfar Bjöm Olafsson fyrstu árin í Reykjavík.
Brátt kemur í ljós að augnlæknirinn er betur
settur í höfuðstaðnum en á Skipaskaga.
Sjúklingafjöldinn stóreykst. Samkvæmt
sjúkraskrám Björns leita 802 sjúklingar til
hans fyrsta árið, sem hann starfar í Reykjavík
og er hver sjúklingur aðeins talinn einu sinni,
þó hann hafi komið aftur. Skiptast þeir þann
veg: Augnsjúkdómar 414, sjónlagsgallar með
eða án minniháttar augnkvilla 341 og 47 með
aðra sjúkdóma.
Björn fór í fimmtán augnlækningaferðalög
og skoðaði að minnsta kosti 2522 sjúklinga í
þessum ferðum. Er það um fjórðungur allra