Læknablaðið - 15.03.1991, Blaðsíða 41

LÆKNABLAÐIÐ
119
C' •
Vuífi IwMv J.5.. Jlí^jw- C-{.- Cw. C.S.ji^ kk..
*»nOi cT ivt* tlw tvr Uiir VUwtvc, rt^lvlrr^Llá ^tÍUn. ftu^UAA*. r-^jv\ ItrV^V. í4.% í\. Cuv. r^/i t £Nr t|\^S ,;
L.kvCí ♦v.'-'J^ ^ y •“<’V -*vl &«'s vA* J 4U*v. U<vv\ítvvVCt (y&-f~i\££%. ty ul ívmXaX Jvví/^a í\Uuvn£^ OttvX j-tfvL t*^*- |jí/íi+v
4*^ -■ - ^ Wvi *'’. íLí, .^L^" fci/l'L —r íí^ .liiVjwi'i h/* ílw/u\ Iwi>Í(imIv. ðKip. - ^ jf t' 'l|' Lvv‘rt.'jfcít^.
V I . , « V J ...... ... *'' .
vÁÁW
- i J'.iv/ rrVi CcAJ^l*vvW *JuT tf'iu.jítc Ujvjj fd<‘^tl{ í?t*t.\ j c^W^A/ cUrv{
(Jt\;>VÍmaA. Mýjsl tútsJUr* J^cjTmqmX SdjJ'ilijljiMA^ í'ui* l JujtMu*iA ‘iU* 1 í^hu-rS^ tw. - J IWpðJx^ú&L
ff| ^La LyV' V-ÍUa.. '■ly.'J U-vvf & £Ul ,<uVf . K Í'LmÍnT4ax5” ■ffijf’ú - /y. -f é^TO ’
Sýnishorn úr sjúklingadagbókum Björns Ólafssonar, 23.04.1895.
• ii y
^ ., •.-. tCjvs yy-l^X' •MlJcv.' Su^^,|«vQ/(rtr/íulivUu\, 1%+tfí. vJÍ íifi^ *£lU\ CXi Lv^
*.,l.* *.«. , ^ i C * , • .
/*-
^V^ÍVVK. . W L
/ ' '
nú á tímum eru mjög fátíðir eða þekkjast
alls ekki og verða tilfærðir nokkrir slíkir úr
dagbókum Bjöms.
í Reykjavík var lekandabólga í augum
ungbama ótrúlega algeng. Ýmsir kynnu að
efast um, að sú sjúkómsgreining sé rétt, en
það er óþarfi að rengja það. Bjöm átti smásjá
eins og fram kemur í sjúkrasögum hans og
sá hann lekandasýklana í graftarútferðinni.
Sýna þessar smásjárrannsóknir Bjöms hversu
mikill vísindamaður hann var og fljótur að
tileinka sér nýjungar í læknavísindum. Albert
Neisser varð fyrstur til að finna þessa sýkla í
greftri úr augum árið 1879. Bjöm og Þórunn
A. Bjömsdóttir ljósmóðir í Reykjavík beittu
sér fyrir því 1896 að silfumitratdropar, sem
drepa lekandasýklana, voru bomir í augu allra
nýfæddra bama. Þessi fyrirbyggjandi meðferð
er kennd við þýska fæðingalækninn Credé,
sem var frumkvöðull þessarar meðferðar
1884. Við erum svo lánsöm að enginn
hérlendis blindaðist af lekandabólgu í augum,
sem um langt skeið var aðalblinduorsök
í blindraskólum víða erlendis, til dæmis í
Danmörku.
Til Bjöms leituðu margir sjúklingar með
fylgikvilla holdsveiki í augum, einkum áður
en holdsveikraspítalinn að Laugamesi tók
til starfa árið 1898. Leiddi þessi sjúkdómur
oft til blindu. Af 58 sjúklingum, sem lágu
á Laugamesspítalanum fyrsta árið voru til
dæmis níu alblindir og nokkrir hálfblindir.
Gefa sjúkrasögur Bjöms glögga mynd af því
hvemig augun gátu spillst af holdsveiki. Eru
ömurlegar lýsingar á hvítu-og glæmbólgu með
vagli og lithimnubólgu. Lóðaðist lithimnan
við augasteininn, ljósopið lokaðist og ský
myndaðist í augasteini. Lokastigið var oft
háþrýstingur í auga og blinda. Stundum gat
Bjöm veitt þessum sjúklingum nokkra hjálp
með atropinlyfjum, er drógu úr bólgunni.
Skurðaðgerð beitti hann að minnsta kosti
einu sinni til þess að bjarga 31 árs gömlum
holdsveikum manni frá blindu vegna
háþrýstings í auga. Hafði ljósopið lokast
og stífla myndast milli fram- og afturhólfs
augans. Gert var lituhögg svo að rennsli
myndaðist milli augnhólfanna og lækkaði
augnþrýstingurinn þar með.
Öðrum sjúkdómum, sem nú er búið að
stemma stigu við, gátu fylgt kvillar í
augum. Lýsir Bjöm ýmsum þeirra til dæmis
sjóntaugarvisnun upp úr taugaveiki, sem
leiddi til blindu, litu- og glærubólgu eftir
skarlatssótt, sjóntaugarvisnun í för mislinga,
sárasótt í augum (iritis syphilitica) og
sjónstillingarlömun eftir bamaveiki. Ýmsum
sjaldgæfum sjúkdómum er lýst og ekki er
vafi á að sjúkdómsgreiningin er rétt, því svo
nákvæmar em lýsingar hans.
Lýsing Bjöms á sjúklegum breytingum
í augnbotnum er oft nákvæm, til dæmis
breytingar í sambandi við nýmaveiki,
sjónhimnulos og stasapapillu, þ.e. breytingar