Læknablaðið - 15.03.1991, Blaðsíða 39

LÆKNABLAÐIÐ
117
febrúar 1890 til að þjóna Rangárvallahéraði
eftir fráfall Boga læknis Péturssonar og sat
að Móeiðarhvoli. Þar dvaldist hann aðeins
nokkra mánuði, því um sumarið var hann
settur frá 1. september aukalæknir í þriðja
aukalæknishéraði, er náði yfir Skipaskaga og
fjóra syðstu hreppa Borgarfjarðarsýslu. Sat
hann á Akranesi.
Samtíma heimildir segja, að á Akranesi
hafi brátt orðið mikil aðsókn að hinum nýja
héraðslækni og einkum farið mikið orð
af augnlækningum hans og leitaði fólk til
hans hvaðanæva af landinu. I tímaritinu
Oðni segir: »A fyrstu árunum eftir að Björn
kom til landsins leituðu margir til hans,
sem verið höfðu sjónlausir árum saman af
augasteinsblindu (cataract) ogfengu aftur
fulla sjón. Þetta var svo óvenjulegt hér á
landi þá, að mjög mikið var um það talað og
að því dáðst«.
Það er því engin furða að læknir, sem gaf
blindum sýn fyrir síðustu aldamót yrði brátt
umtalaður og eftirsóttur.
Eitt af fyrstu lækningaafrekum Bjöms
átti mikinn þátt í því að hann varð fljótt
landsþekktur. Sumarið 1891 leitaði Jóhanna
Matthíasardóttir, kona Finns á Kjörseyri til
Bjöms. Var hún þá 46 ára að aldri. Innan
við þrítugt var hún orðin það sjóndöpur, að
hún þekkti ekki fólk og hafði hún ekki séð
böm sín, er hér var komið sögu. Hafði hún
farið til Kaupmannahafnar nokkrum árum
áður eða 1877, en læknar þar töldu ekki
tímabært að gera á henni aðgerð, meðan hún
sæi fingraskil, þegar hún bæri höndina fyrir
sólar- eða ljósbirtu. Sumarið 1891 gerði Bjöm
á henni dreraðgerð (tók augastein sem var
orðinn ógagnsær) á báðum augum og fékk
hún góða sjón með viðeigandi gleraugum,
sem Bjöm útvegaði henni frá Danmörku
og sá hún til að lesa og sauma. Hélt hún
sjóninni til dauðadags, en hún dó í hárri
elli. Þessa fyrstu dreraðgerð, sem vitað er
um að Bjöm framkvæmdi, gerði hann í
svonefndu Krosshúsi á Akranesi, en hann
var þar til heimilis hjá Guðmundi kaupmanni
Ottesen. Ragnhildur dóttir Jóhönnu skrifaði
um lækningu móður sinnar í blaðinu Akranes
1949. Þar segir hún er Bjöm gerir aðra slíka
aðgerð með góðum árangri: »Þegar mamma
kom að sunnan, mœttu þau á Borðeyri séra
Þorvaldi á Melstað og konu hans. Þau voru
Jóhanna Marteinsdóttir, Kjörseyri. Myndin er tekin
áriö 1907.
að fara með Böðvar son sinn, þá barn að
aldri, til lœkninga vestur að Hvammsdal til
Magnúsar Guðlaugssonar, hómópata. I þeirri
ferð komu þau að Skarði á Skarðaströnd.
Þar var séra Jónas Guðmundsson áður á
Staðarhrauni, og var þá orðinn blindur. Þau
sögðu þar fréttir af mömmu. Var þá brugðið
við og farið með séra Jónas suður á Akranes
ogfékk hann fulla sjón«. Séra Jónas var afi
Kristjáns Sveinssonar, augnlæknis. Aðeins
ein ársskýrsla úr Akranessaukalæknisumdæmi
hefur varðveist frá Bimi Olafssyni. Er þetta
eina opinbera skýrslan frá hans hendi, sem
varðveist hefur (frá árinu 1892). Er hún
um sjúkdóma í héraðinu, en sérskrá er yfir
augnsjúkdóma »af því þau sjúkdómstilfelli
heyra ekki fremur þessu umdcemi til heldur
öllu landinu«, eins og segir í skýrslunni.
Markar þessi skýrsla tímamót í sögu
læknisfræðinnar hér á landi. Það er í fyrsta
skipti að héraðslæknir sendir frá sér jafn
greinargóða skýrslu, er ber vitni um meiri